[ünlem]

• Birdenbire duyulan acı, ağrı, şaşırma, ürkme veya sevinç anlatan bir söz

  Ay! Sen mi idin? Ay, ne güzel!

[isim]

• Art arda gelen iki yeni ay arasında geçen süre

• Yılın on iki bölümünden her biri, mah, meh

  Mart ayı. Nisan ayı. Mayıs ayı.

• Bir ayın herhangi bir gününden ertesi ayın aynı gününe kadar geçen veya yaklaşık otuz gün olarak kabul edilen süre

  Bu iş ancak üç ayda biter. Temiz iş altı ayda çıkar.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ay ayakta çoban yatakta, ay yatakta çoban ayakta
• ay aydın, hesap belli
• ay gibi
• ay harmanlanmak
• ayı gördüm, yıldıza itibarım (veya minnetim) yok
• ayı görmeden bayram etme
• ay var yılı besler, yıl var ayı beslemez

[isim]

[gök bilimi]

• Dünya'nın uydusu olan gök cismi, kamer, mah, meh

[ünlem]

• Kendisine söz söylenilen kimse veya kimselerin dikkati çekilmek istendiğinde adın başına getirilen ve uzatılabilen bir seslenme sözü

  Ey arkadaş!

• Usanç anlatan bir seslenme sözü

  Ey, artık çok oluyorsun!

[ünlem]

• `Ey, hey` anlamlarında bir seslenme sözü

  Yürü ya mübarek!

[edat]

• Evet

Ata Sözleri ve Deyimler

• ya Allah
• ya Rabbi (veya Rab)
• ya sabır
• ya sabır çekmek
• ya ya ya şa şa şa

[bağlaç]

• Şaşma, şaşkınlık bildiren bir söz

  Ya, bu adam kim?

• Bir düşüncenin karşıtı düşünülürken kullanılan bir söz

  Yetişirim diyorsun, ya yetişemezsen?

• Gereklik ve onay bildiren cümlelerde yargının onaylandığını bildiren bir söz

  Biz de gelelim mi? -Gelin ya.

• Dilek ve geniş zaman kiplerinde yargıyı güçlendiren bir söz

  Bu, söylenecek söz mü? -Söylenir ya. Azıcık yardımcı olsa ya.

• Bilinen, görülen, hatırlanıp anlatılan bir olay dolayısıyla da sorulan başka bir konu için kullanılan bir söz

  Sen geldin, ya Ahmet? Siz karnınızı doyurdunuz, ya ben ne yapayım?

• Bir düşüncede sıra ile yer alan ayrı cins ögelerden biri ötekilerden üstün görüldüğünde `hele, özellikle` anlamlarında kullanılan bir söz

  O çocuğun terbiyesine, zekâsına, çalışkanlığına diyecek yok, ya inceliği. Fırtına kırdı, döktü, yıktı, ya o ağaçlara verdiği zarar.

• Cevap niteliğinde olan cümlenin sonuna getirildiğinde asıl yargının arkadan gelen cümle ile anlatılacağını belirten bir söz

  Fena oğlan değildir, değildir ya, yalnız bu sarhoşluğu var. - Memduh Şevket Esendal

• Bazı çekimli zamanlardan sonra gelerek anlamı pekiştiren, kuvvetlendiren bir söz: Yediydin ya. Oturmuşum ya

• Türk alfabesinin yirmi sekizinci harfinin adı, okunuşu

[isim]

• Bir toplantıya katılanların, bir sorunla ilgili birkaç seçenekten birini tercih etmesi, rey

• Bu tercihi belirten işaret, söz veya yazı

• Seçimlerde kişinin herhangi bir aday veya partiye ait yaptığı tercih

Ata Sözleri ve Deyimler

• oya koymak (veya sunmak)
• oy vermek (veya kullanmak)

[ünlem]

• Çeşitli duyguları anlatmak için kullanılan bir seslenme sözü

[ünlem]

• `Hayır` anlamında kullanılan bir söz

  Dün bize geldiniz mi? -Yo.

• `Yapmam, istemem, kabul etmem` anlamında kullanılan bir itiraz sözü

• `Sakın` anlamında kullanılan bir uyarma sözü

  Yoo, güvercinlerime dokunmayınız, dedi. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

[isim]

• Bir şeyin tabanı ile en yüksek noktası arasındaki uzaklık

  Boyu uzundu, yalnız biraz fazla semizdi. - Ömer Seyfettin

• Bir yüzeyde, en sayılan iki kenar arasındaki uzaklık, en, genişlik karşıtı

  Kitabın boyu. Tablonun boyu.

• Uzunluk

  Yılanın boyu.

• Kumaş için ölçü

  Bu elbiseye iki boy yeter.

Ata Sözleri ve Deyimler

• boya çekmek
• boy almak (veya sürmek)
• boy atmak
• boy göstermek
• boy ölçüşmek
• boyu bacadan mı aştı?
• boyu beraber
• boyu boyuna, huyu huyuna
• boyu devrilsin (veya devrilesi)
• boyuma göre (veya boyumca) boy buldum, huyuma göre (veya huyumca) huy bulamadım
• boyun bir karış uzadı
• boyunu aşmak
• boyunun ölçüsünü almak
• boy vermek

[isim]

[toplum bilimi]

• Ortak bir atadan türediklerine inanılan toplumsal ve ekonomik ilişkilerinde anaerkil, ataerkil anlayışı uygulayan geleneksel topluluk, kabile, klan

  Türk boyları birbirlerini kardeş tanıyorlar. - Orhan Seyfi Orhon

[isim]

[eskimiş]

• `Özlü, güzel sözler söyledi` anlamında kullanılan boy boyladı, soy soyladı özlü sözünde geçen bir söz

[ünlem]

• Seslenmek veya ilgi ve dikkat çekmek için söylenen bir söz

  Hey, çocuklar! Gelin bakalım. Hey arkadaş! Ayağıma basıyorsun.

• Sitem, yakınma, azar, beğenme vb. çeşitli duyguları anlatan cümlelerde kullanılan bir söz

  Hey talih! Böyle mi olacaktı? Hey akılsız çocuk! Ateşi ne diye ellersin? Hey Allah'ım! Bu ne güzellik.

Ata Sözleri ve Deyimler

• hey gidi (hey)

[ünlem]

• İyi dilek, azarlama, şaşma ve sevinç bildirmede kullanılan bir söz

  Hay çok yaşayasınız sizler! - Reşat Nuri Güntekin

• Ey

  Hay Tanrı'm, sesine yaraşır bir yürek verseydin şu adama. - Emine Işınsu

Ata Sözleri ve Deyimler

• hay Allah!
• haydan gelen huya gider
• hay hayı gitmek vay vayı kalmak

[isim]

• Birden fazla kişi arasında bölüşülmüş bir bütünden, bu kişilerin her birine düşen bölüm, hisse

• Eşit bölüm

  Bunu beş pay yapın.

[ekonomi]

• Ticari bir işlemde zarar tehlikesine karşı ayrılan para, marj

[matematik]

• Bayağı kesirlerden birinin eşit parçalardan kaç tane aldığını gösteren sayı

  1/2 kesrinin payı 1 sayısıdır.

Ata Sözleri ve Deyimler

• pay bırakmak
• pay biçmek
• pay çıkarmak
• pay etmek
• payına düşmek
• payını almak
• pay vermek

[isim]

• Bir sözleşmede taraflardan birinin öbürüne işten caymayacağını belirtmek amacıyla önceden verdiği güvence parası

  Pey vermek. Pey almak.

Ata Sözleri ve Deyimler

• pey sürmek

[sıfat]

• Doğada olduğu gibi kalarak işlenmemiş olan

  Yoz toprak. Yoz bitki.

[mecaz]

• Kaba, adi, bayağı

  Yoz adam.

[mecaz]

• Yozlaşmış, dejenere

[halk ağzında]

• Kısır

[halk ağzında]

• Davar sürüsü

  Yozların Karataş Dağı'na çıkar / Orada tavlanır, malların Üyük - Âşık Ali İzzet

[isim]

• İnsanın yaradılış ve ruh özelliklerinin bütünü, mizaç, tabiat

  Can çıktıktan sonra da huy, adamı kolay kolay terk etmiyor. - Reşat Nuri Güntekin

• Alışkanlık

  Bu günden sonra geceleri dolaşma huyu edindim. - Reha Mağden

Ata Sözleri ve Deyimler

• huy canın altındadır
• huy edinmek
• huyu batsın (veya batasıca)
• huyu huyuna suyu suyuna (uygun)
• huyuna suyuna gitmek
• huyunu suyunu değiştirmek

[isim]

[bitki bilimi]

• Tohumları kırmızıbibere benzeyen, 10-50 santimetre yüksekliğinde, karabiberle karıştırılarak pastırma çemeninde kullanılan bir bitki (Trigonella joenumgraecum)

[ünlem]

[hakaret yollu]

• Birine karşı beğenilmeyen veya öfke duyulan bir durumda haykırılan söz, yuha

Ata Sözleri ve Deyimler

• yuh çekmek