[isim]

• Bir işin yapılması için harcanan beden ve kafa gücü, mesai, zahmet

  Ücret emeğin karşılığıdır. - Anayasa

• Uzun ve yorucu, özenli çalışma

  Bir darbe benim bütün o uzun emeklerimi sıfıra indirir. - Hüseyin Cahit Yalçın

[toplum bilimi]

• İnsanın bilinçli olarak belli bir amaca ulaşmak için giriştiği hem doğal ve toplumsal çerçevesini hem de kendisini değiştiren çalışma süreci

Ata Sözleri ve Deyimler

• emeği geçmek
• emek çekmek
• emek harcamak
• emek olmadan yemek olmaz
• emek vermek

[-e]

• Erişmek

  Nereden geldiğini anlamadığı bir ataklığa ermişti. - Necati Cumalı

• Kavuşmak

• Yetişip dokunmak

  Eli tavana ermek.

[nesnesiz]

• İnsan veya bitki büyüyüp gelişmek, yetişmek

[nesnesiz]

• Ürün olgunlaşmak

  Arpalar erdi de gelin, girdik yolmaya - Halk türküsü

[nesnesiz]

[din bilgisi]

• Kendini Tanrı yoluna vermiş kimse insanüstü kutsal bir aşamaya erişmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• erdiğine erer, ermediğine taş atar

[nesnesiz]

• Hava bir yönden bir yöne akmak, rüzgâr olmak

  İki üç günden beri sert bir kış rüzgârı esiyor. - Ahmet Haşim

[-e]

[mecaz]

• Yapılması önce düşünülmüş olmayan veya beklenmeyen bir şeyi yapmaya birdenbire karar vermek

  Bu yolculuk size nereden esti?

Ata Sözleri ve Deyimler

• esip gürlemek

[-i]

• Dudak, dil ve soluk yardımıyla bir şeyi içine çekmek, somurmak

  Çanağımdaki köpüklü sütü emer gibi içeceğim. - Sait Faik Abasıyanık

• Tükürük yardımıyla eriterek içine çekmek

  Yengemin verdiği karanfili dişlerimle ezip emerek odaya giriyorum. - Yusuf Ziya Ortaç

[fizik]

• Soğurmak

  Toprak suyu emdi.

[argo]

• Uzun süre yararlanmak

Ata Sözleri ve Deyimler

• emdiği (helal) süt haram olmak
• emdiği sütü burnundan getirmek

[nesnesiz]

• Söylemek, söz söylemek

  Eskilerin dediği gibi beşer, şaşar. - Burhan Felek

[-e]

• Ad vermek

  Muşmulaya döngel de derler.

• Bir dilde karşılığı olmak

  Kamer `ay` demektir.

• Herhangi bir ses çıkarmak

  Küt dedi, düştü.

[-e]

• Herhangi bir kanıya, yargıya varmak

  Bu işe herkes ne der?

• Düşünmek

• Oranlamak

  Güzellik desen onda, zenginlik desen onda.

• Ummak

  Bundan sonra gelir mi dersin?

• Erişmek

  Saat yedi dedi mi uyanırım.

• Bir işe kalkışmak, yeltenmek

  Kımıldanayım deme, kurşunu yersin. Ağzını açayım deme, çok fena olursun.

• Saymak, kabul etmek

  Yarım milyon dediğin nedir? - Memduh Şevket Esendal

Ata Sözleri ve Deyimler

• dediği çıkmak
• dediğinden (dışarı) çıkmak
• dediğine gelmek
• dedi mi
• deme!
• demediğini bırakmamak (veya koymamak)
• deme gitsin
• demek istemek
• demek ki (veya demek oluyor ki)
• demek olmak
• dememek
• der oğlu der
• deyip de geçmemek
• diyecek yok

• bir şey anlamına gelmek

  Okuryazar olmak adam olmak demek değildir.

• öyle mi

  Vay! Beni kovuyorsun demek, pekâlâ! - Sait Faik Abasıyanık

• yani, anlaşılan

  Demek gideceksin.

• inanılmayan, beklenmeyen durumlarda kullanılan pekiştirme veya şaşma sözü

Ata Sözleri ve Deyimler

• dediği çıkmak
• dediğinden (dışarı) çıkmak
• dediğine gelmek
• dedi mi
• deme!
• demediğini bırakmamak (veya koymamak)
• deme gitsin
• demek istemek
• demek ki (veya demek oluyor ki)
• demek olmak
• dememek
• der oğlu der
• deyip de geçmemek
• diyecek yok

[-i]

[halk ağzında]

• Bir şeyi, tüylerini yakmak için alevden geçirmek

• Taze buğday veya mısırı ateşe tutup pişirmek

[-i]

[halk ağzında]

• Oyunda yenerek bir şey kazanmak, utmak

[isim]

• Yemek yeme, karın doyurma işi

  Yemekten sonra gocuğuna sarar yatırırdı beni. - Necati Cumalı

• Yenmek için pişirilip hazırlanmış yiyecek, aş, taam, ekmek

  Yemekten sonra lokantalı vagondan birer de kahve getirttiler. - Memduh Şevket Esendal

• Günün belli saatlerinde yenilen besin

• Konuklara yiyecek verilerek yapılan ağırlama

  Pek protokolcü olduğu için yemek sessiz geçiyordu. - Falih Rıfkı Atay

Ata Sözleri ve Deyimler

• yemek çıkarmak
• yemek seçmek
• yemek vermek
• yemek yemek

[-i]

• Ağızda çiğneyerek yutmak

  Adam o kadar çabuk yiyor ki hizmetçi ekmek yetiştiremiyor. - Burhan Felek

• Aşındırmak, kemirmek, oymak, delmek

  Neclâ onun böyle kendinden geçercesine çalıştığını gördükçe üzüntüden tırnaklarını yiyor. - Haldun Taner

• Isırmak

  Sivrisinekler çocuğun kollarını yemiş.

• Batmak, çizmek, kaşındırmak, dalamak

• Hoşa gitmeyen kötü bir duruma uğramak, tutulmak

  Kendini topladı ama fena yerinden gagayı yedi sanırım... - Memduh Şevket Esendal

[nesnesiz]

• Hakkı olmayan ve kendisine yasak edilmiş bulunan bir şeyi kabul etmek

  Haram yemek. Rüşvet yemek.

• Harcamak, tüketmek, bitirmek

  Mirası sen yedin, zahmeti ben çekiyorum diye latife ediyordu. - Memduh Şevket Esendal

• Yasal yoldan cezalandırılmak

• Birine alacağını vermemek, ödememek

  Bu adam benim yüz bin liramı yedi.

• Başkasının parasını harcamak

  Dalkavuklar çok parasını yemişler.

[nesnesiz]

• Harcanmak, kullanılmak, sarf edilmek

  Yapımına başlanan bu yapı günde 5 ton çimento yiyor.

[mecaz]

• Sürekli üzmek, tedirgin etmek

  Bu dert beni yiyor.

[argo]

• Gücünü kırmak, perişan etmek, mahvetmek

[argo]

• Kandırmak

  Bizi yemek, sana mı kaldı.

Ata Sözleri ve Deyimler

• yediği naneye bak!
• yediği önünde, yemediği ardında
• yedikleri içtikleri ayrı gitmemek
• yedirip içirmek
• ye kürküm ye!
• yemeden içmeden
• yeme de yanında yat
• yiyip bitirmek
• yiyip içmek

[isim]

[halk ağzında]

• Çimecek yer

[-i]

• Toprağı veya toprak gibi yumuşak bir şeyi biraz kazmak

  Bereket versin ateş koydu demin komşu kadın / Üşüyorsan eşiver mangalı, eş, eş de ısın - Mehmet Akif Ersoy

[mecaz]

• Araştırmak, incelemek

[nesnesiz]

• At hızlı gitmek

[-i]

• Üstüne basarak veya bir şey arasına sıkıştırarak yassılaştırmak, biçimini değiştirmek

  Ben kendi hesabıma aruzu bir bal mumu gibi ezer, oynar, istediğim şekle sokardım. - Enis Behiç Koryürek

• Ağır bir şey, başka bir şeyin üzerinden geçmek, çiğnemek

  Rüzgârın içinde birbirini ezercesine kaçıştılar. - Sait Faik Abasıyanık

[nesnesiz]

• Sıvı içinde bastırıp karıştırarak eritmek

  Şerbet için şeker ezmek. Boya ezmek.

[mecaz]

• Üzmek, sıkıntıya sokmak

  Seven kalbi ezmek, sevmeyen kalbi durdurmaktan daha affedilmez bir cinayettir. - Aka Gündüz

[mecaz]

• Dayanıklılığını aşacak derecede çalıştırarak yormak

  Bu yol hayvanı ezdi.

[mecaz]

• Yenmek, sindirmek

  Düşmanı ezmek.

[argo]

• Harcamak

  Paraları bir haftada ezerim. - Sait Faik Abasıyanık

Ata Sözleri ve Deyimler

• ez de suyunu iç
• ezip büzmek

[-i]

• Bir sıvıyı ağza alıp yutmak

  Bir oluktan buz gibi bir su içtik. - Sait Faik Abasıyanık

• Sigara, nargile vb.nin dumanını içe çekmek

  Evinden, pek seyrek zamanlarda içtiği nargilesini istedi. - Halide Edip Adıvar

• Bir şey, bir sıvıyı içine çekmek, emmek

  Toprak suyu içer.

[nesnesiz]

• İçki kullanmak

  O akşam saat ikiye kadar içtiler. - Ömer Seyfettin

Ata Sözleri ve Deyimler

• içecek suyu olmak
• içtikleri su ayrı gitmemek

[isim]

[halk ağzında]

• Eğirilmek için temizlenmiş, taranmış yumak biçiminde yün

[-e]

[halk ağzında]

• Üşüşmek

  Herkes başıma üştü. Ekmeğe karınca üştü.

[-i]

• Üzüntü vermek

  Onu biraz üzerim ama zekâsına da bayılırım. - Sait Faik Abasıyanık

• Bir şeyi gerip çekerek gevşetmek, sürterek aşındırmak

  Odunlar eşeğin sırtını üzüyordu. - Halikarnas Balıkçısı

[nesnesiz]

• Çabuk davranmak, acele etmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• iven kız ere varmaz, varsa da baht bulmaz