[-i]

• Sert şeyleri vurarak veya ezerek parçalamak

  Taşları kırmak. Bardağı kırmak.

• İri parçalara ayırmak

[nesnesiz]

• Belirli bir biçimde katlamak

  Forma kırmak.

• Öldürmek, yok olmasına neden olmak

  Bu yıl soğuk, hayvanları kırdı.

• Bir şeyin fiyatını azaltmak, indirmek

  Firma verdiği teklif fiyatını son dakikada bir yüzde yirmi daha kırıyordu. - Haldun Taner

• Tavlada karşı oyuncunun pulunu oyun dışında bırakmak

• Vücut kemiklerinden birini parçalamak

  Ayol, yapma, gel, düşüp bir yerini kıracaksın! - Osman Cemal Kaygılı

• Tahılı iri ve kaba öğütmek

[-e]

• Hareket durumundaki canlının veya taşıtın yönünü değiştirmek, çevirmek, döndürmek

  Ne tarafa doğru meyil varsa gidonu o tarafa doğru kıracaksınız ki bisiklet doğrulsun. - Burhan Felek

[mecaz]

• Dileğini kabul etmeyerek veya beklenmeyen bir davranış karşısında bırakarak gücendirmek, incitmek

  Bazen bir kelimenin, bir ses tonunun sevdiğimiz bir insanı kırdığını görürüz. - Mehmet Kaplan

[mecaz]

• Yok etmek

  Bir gündüz olsa belki bu derdi kıracağım / Yoksa bu sensizlikten artık çıldıracağım - Enis Behiç Koryürek

[mecaz]

• Gücünü, etkisini azaltmak

  Birkaç gün evvel yağan yağmur sıcağı kırmamış. - Burhan Felek

[argo]

• Kaçmak, uzaklaşmak

[nesnesiz]

[ticaret]

• Değerinden düşük fiyata almak

  Bono kırmak. Çek kırmak.

Ata Sözleri ve Deyimler

• kırdığı koz (veya ceviz) kırkı (veya bini) aşmak
• kırıp dökmek
• kırıp geçirmek
• kırıp sarmak

[isim]

• Kırkmak işi

• Ucu kesilip alnın üstüne bırakılan saç

[isim]

[halk ağzında]

• Çay ağzında yapılan balıkçı büğeti

• Mersin balıklarının üremek için denizden nehirlere geçişleri sırasında avlanmalarında kullanılan ve nehir ağızlarına kurulan çok iğneli bir olta takımı

[-e]

[-i]

• İterek, zorla, aceleyle sokmak

  Her birinin ağzına avucundaki et parçasını tıktı. - Falih Rıfkı Atay

[teklifsiz konuşmada]

• Sokmak

  Hesap kitap, müfettiş derken Aslan'ı kafese tıkmışlar. - Memduh Şevket Esendal

[isim]

• Petrol, yağ vb. maddeleri arıtma işi, rafinaj

[isim]

• Davarların kırkılması işi

• Davarların kırkıldıkları mevsim

[isim]

• Tırnak beresi

  Yüzünde tırmıklar vardı. - Peyami Safa

• Kabartılmış toprağın taşını, çöpünü ayıklamak için kullanılan seyrek dişli, tarak biçiminde araç

[sıfat]

[halk ağzında]

• Eski, bozuk, sakat

[isim]

• Aynı ırktan olanlardan her biri

[sıfat]

• Nitelik ve durumları birbirine büsbütün aykırı olan, zıt, kontrast

[isim]

• Arıtma işi

[isim]

• Su yolu yapan kimse

  O günlerde on beş liraydı usta bir arıkçının gündeliği. - Necati Cumalı

[isim]

[hukuk]

• Aşırma

[isim]

• Akıtma işi

[-den]

• İçeriden dışarıya varmak, gitmek

  Ortalık ağarırken bir arkadaşımla yorgun adımlarla konaktan çıktık. - Falih Rıfkı Atay

[nesnesiz]

• Elde edilmek, sağlanmak, istihsal edilmek

  Bu mülakatımızdan esaslı bir netice çıkmadı. - Atatürk

[nesnesiz]

• Bir meslek veya bilim kurumunda okuyup yetişmek, mezun olmak

  Çiçeği burnunda subay çıkar çıkmaz, ben size bir emir eri bulurum. - Haldun Taner

• Bulunduğu yeri bırakıp başka yere geçmek, taşınmak, ayrılmak, ilgisini kesmek

  Yeni evimizden çıkıp eski evimize taşındık. - Yusuf Ziya Ortaç

• Süresi dolduğunda ayrılmak

  Daireden çıkmak. Hastaneden çıkmak. Cezaevinden çıkmak.

[nesnesiz]

• Yapılmak, yürümek

  Bu dairede işler kolay çıkmaz.

• Yetişecek ölçüde olmak

  Bu kumaştan bir palto çıkar mı?

• Eksilmek

  Dörtten iki çıkarsa iki kalır.

• Meydana gelmek

  Uygunsuz dediğim vakalardan biri bir salon oyunu yüzünden çıkmıştır. - Reşat Nuri Güntekin

[nesnesiz]

• Sıyrılmak, ayrılmak

  Bebeğin patiği çıktı.

[nesnesiz]

• Herhangi bir durumda olduğu anlaşılmak

  Borçlu çıkmak. Kârlı çıkmak. Alacaklı çıkmak.

• Bir durumla ilgili niteliklerini yitirmek, bir durumdan başka bir duruma geçmek

  Çok sonra öğrenecek bunu. Çok sonra, çocukluktan çıkıp kocaman adam olduktan sonra. - Tarık Dursun K.

[-i]

• Bir şeyin yukarısına doğru yürümek

  Uzun, dik merdivenli bir yokuşu çıktık. - Refik Halit Karay

[nesnesiz]

[-de]

• Bir inceleme, bir araştırma sonucu bulmak

  Sularda bakteri çıktı.

[-e]

• Yetkili birinin makamına iş için gitmek

  Başkana çıkmak.

[-e]

• Talihine veya payına düşmek, isabet etmek, vurmak

  Arkadaşa piyango çıkmış. Bize yine gezi çıktı. Bu işten size de bir şey çıkar.

[nesnesiz]

• Bir konu yetkililerce karara bağlanmak

[-e]

• Mal olmak

  Bu ev dört milyara çıktı.

[-e]

• Oyunda herhangi bir rolü oynamak

  Arsız ve aptal mahalle çocuğu rolüne çıkmıştı. - Bedri Rahmi Eyuboğlu

[-e]

• Bir yere ulaşmak, varmak

  Karşı kaldırıma geçtiler, sağa sola saptılar, demir yoluna çıktılar. - Memduh Şevket Esendal

[-e]

• Karaya ayak basmak

  1919 senesi Mayıs'ının on dokuzuncu günü Samsun'a çıktım. - Atatürk

[nesnesiz]

• Yayılmak, duyulmak

  Başından beri gazetelerde enstitü hakkında havadisler çıkıyordu. - Ahmet Hamdi Tanpınar

[nesnesiz]

• Olmak, bulunmak, var olmak

  Bayramın son günü her iki kadının da işleri çıkmıştı. - Osman Cemal Kaygılı

[-e]

• Bir iddia ile ortalıkta görünmek

  Sen onun karşısına çapkın bir adam gibi çıktın. - Peyami Safa

[nesnesiz]

[-den]

• Yayılmak

  Lağımdan pis kokular çıkıyor.

[-e]

• Karşı gelebilmek, boy ölçüşmek

  Güreşte ona çıkacak kimse yok.

[-e]

• Bulaşmak

  Kravatın boyası gömleğe çıktı.

[-i]

• Binaya kat eklemek

  Evin ikinci katını çıkmadan havalar bozuldu.

[-e]

• Bir sebeple bulunulan yerden ayrılmak

  Bu kahveden sıkıldın, ötekine çıkarsın, anladın mı? - Memduh Şevket Esendal

[nesnesiz]

• Niteliği sonradan anlaşılmak

  Eyvah, bu da ötekiler gibi soysuz çıktı. - Reşat Nuri Güntekin

[nesnesiz]

• Belirmek, tanınmak

  Bir ilçe belediye başkanı hepsinden açıkgöz çıktı. - Muzaffer İzgü

[nesnesiz]

• Davranışta herhangi bir niteliği bulunmak

  Akıllı çıktı da arkadaşına uymadı.

[nesnesiz]

• Yerinden oynamak

  Fukaranın hem sağ bileği çıkmış hem davulu patlamıştı. - Reşat Nuri Güntekin

[nesnesiz]

• Görünür veya belli bir durumda bulunmak

  Tencerenin bakırı çıktı. Zayıflıktan kemikleri çıkmış.

[nesnesiz]

• Oluşmak, olmak

  Fırtına çıkmak. Soğuk çıkmak.

[nesnesiz]

• Piyasaya sürülmek

[nesnesiz]

• Bitmek, büyümek, sürmek

  Ekinler çıkmaya başladı. Bıyığı çıktı.

[nesnesiz]

• Verilmek

  Maaş çıkmak. Emir çıkmak.

[nesnesiz]

• Ay veya mevsim geçmek

  Mart çıktı. Kış çıktı.

[nesnesiz]

• Yeni yetişip satışa sunulmak

  Erik çıkmış. Çilek daha çıkmadı.

[nesnesiz]

• Yükselmek, artmak

  Fiyatlar çıktı.

[nesnesiz]

• Artırmak, fiyatı yükseltmek

[nesnesiz]

• Sesini yükseltmek

[nesnesiz]

• Büyük abdest bozmak

[nesnesiz]

[-den]

• Giderilmek, yok olmak

  Leke çıktı.

[-den]

• Unutmak

  O söz benim hatırımdan çıkmadı.

[nesnesiz]

• Ay, Güneş görünmek

  Hava açılmış, ay çıkmıştı. - Refik Halit Karay

  Güneş seni ısıtmak için çıkıyordu. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

[nesnesiz]

• Yayımlanmak

  Yeni çıkmış Fransızca bir iki kitap bulunurdu. - Yusuf Ziya Ortaç

[nesnesiz]

• Gelmek

  Çok geçmeden haber çıkacağını kadınlık insiyakıyla derhâl sezmişti. - Refik Halit Karay

[nesnesiz]

• Gerçekleşmek

  İnsanın her gördüğü rüya çıkmaz ya! - Memduh Şevket Esendal

[nesnesiz]

• Bulunduğu yerden fırlamak, kopmak

  Arabanın direksiyonu çıkmak.

• Bir şeyin düzeni bozulmak, eskisinden daha değişik, kötü bir duruma girmek

  Ev, ev olmaktan çıktı.

[-le]

• Flört etmek

  Sevim, senden başka bir kızla çıkmadım. - Attila İlhan

[-e]

• Erişmek, görmek

  Aklı başında ama sabaha çıkamayacağına kalıbımı basarım. - Sait Faik Abasıyanık

[mecaz]

• Harcamak zorunda kalmak

  Paradan çıkmak. Bin liradan çıktım.

[-i]

[argo]

• Vermeye katlanmak

  Çık bakalım paraları!

Ata Sözleri ve Deyimler

• çıkmadık canda umut var