[isim]

[eskimiş]

• Su

[ünlem]

• Birdenbire duyulan acı, ağrı, şaşırma, ürkme veya sevinç anlatan bir söz

  Ay! Sen mi idin? Ay, ne güzel!

[isim]

• Art arda gelen iki yeni ay arasında geçen süre

• Yılın on iki bölümünden her biri, mah, meh

  Mart ayı. Nisan ayı. Mayıs ayı.

• Bir ayın herhangi bir gününden ertesi ayın aynı gününe kadar geçen veya yaklaşık otuz gün olarak kabul edilen süre

  Bu iş ancak üç ayda biter. Temiz iş altı ayda çıkar.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ay ayakta çoban yatakta, ay yatakta çoban ayakta
• ay aydın, hesap belli
• ay gibi
• ay harmanlanmak
• ayı gördüm, yıldıza itibarım (veya minnetim) yok
• ayı görmeden bayram etme
• ay var yılı besler, yıl var ayı beslemez

[isim]

[gök bilimi]

• Dünya'nın uydusu olan gök cismi, kamer, mah, meh

[ünlem]

• `Ey, hey` anlamlarında bir seslenme sözü

  Yürü ya mübarek!

[edat]

• Evet

Ata Sözleri ve Deyimler

• ya Allah
• ya Rabbi (veya Rab)
• ya sabır
• ya sabır çekmek
• ya ya ya şa şa şa

[bağlaç]

• Şaşma, şaşkınlık bildiren bir söz

  Ya, bu adam kim?

• Bir düşüncenin karşıtı düşünülürken kullanılan bir söz

  Yetişirim diyorsun, ya yetişemezsen?

• Gereklik ve onay bildiren cümlelerde yargının onaylandığını bildiren bir söz

  Biz de gelelim mi? -Gelin ya.

• Dilek ve geniş zaman kiplerinde yargıyı güçlendiren bir söz

  Bu, söylenecek söz mü? -Söylenir ya. Azıcık yardımcı olsa ya.

• Bilinen, görülen, hatırlanıp anlatılan bir olay dolayısıyla da sorulan başka bir konu için kullanılan bir söz

  Sen geldin, ya Ahmet? Siz karnınızı doyurdunuz, ya ben ne yapayım?

• Bir düşüncede sıra ile yer alan ayrı cins ögelerden biri ötekilerden üstün görüldüğünde `hele, özellikle` anlamlarında kullanılan bir söz

  O çocuğun terbiyesine, zekâsına, çalışkanlığına diyecek yok, ya inceliği. Fırtına kırdı, döktü, yıktı, ya o ağaçlara verdiği zarar.

• Cevap niteliğinde olan cümlenin sonuna getirildiğinde asıl yargının arkadan gelen cümle ile anlatılacağını belirten bir söz

  Fena oğlan değildir, değildir ya, yalnız bu sarhoşluğu var. - Memduh Şevket Esendal

• Bazı çekimli zamanlardan sonra gelerek anlamı pekiştiren, kuvvetlendiren bir söz: Yediydin ya. Oturmuşum ya

[isim]

[halk ağzında]

• Abla

• Anne

[isim]

• Yünün dövülmesiyle yapılan kalın ve kaba kumaş

• Bu kumaştan yapılmış yakasız ve uzun üstlük

[sıfat]

• Bu kumaştan yapılan

[eskimiş]

• Bu kumaştan yapılan ve dervişlerce giyilen hırka

• Kepenek (I)

Ata Sözleri ve Deyimler

• aba altında er yatar
• aba altından sopa (veya değnek) göstermek
• aba gibi
• abanın kadri yağmurda bilinir
• aba vakti yaba, yaba vakti aba
• abayı sermek
• abayı yakmak

[isim]

• Elin parmak dipleriyle bilek arasındaki iç bölümü, avuç içi

• Ayak tabanı

[bitki bilimi]

• Yaprakların düz ve parlak bölümü

[isim]

• Yemek

Ata Sözleri ve Deyimler

• aşını, eşini, işini bil
• aşı pişiren yağ olur, gelinin yüzü ağ olur
• aş taşınca kepçeye paha olmaz
• aş tuz ile, tuz oran ile

[sıfat]

• Yemek yemesi gereken, tok karşıtı

  Aç ne yemez, tok ne demez. - Divanü Lügati't-Türk

• Yiyecek bulamayan

  Ben hem öksüzüm hem yetimim hem de tam 23 saattir açım. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

[mecaz]

• Gözü doymaz, haris

  Ne aç adam!

[mecaz]

• Çok istekli, hevesli

  Her zamanki gibi bilgiye aç, her zamanki gibi ağızları lafla, kafaları düşünceyle dolu çalçene yaratıklarız. - Ayla Kutlu

[zarf]

• Karnı doymamış olarak

  Ben aç yattım mı kötü kötü rüyalar görürüm nedense. - Orhan Kemal

Ata Sözleri ve Deyimler

• acından kimse ölmemiş
• acından ölmek
• aç açık kalmak
• aç aç ile yatınca arada dilenci doğar
• aç aman bilmez, çocuk zaman bilmez
• aç at yol almaz, aç it av almaz
• aç ayı oynamaz
• aç bırakmak
• aç doymam, tok acıkmam sanır
• aç doyurmak
• aç elini kora sokar
• aç esner, âşık gerinir
• aç gezmektense tok ölmek yeğdir
• açın gözü ekmek teknesinde olur
• açın imanı olmaz
• açın karnı doyar, gözü doymaz
• açın koynunda ekmek durmaz
• açın kursağına çörek dayanmaz
• açın uykusu gelmez
• aç ile dost olayım diyen peşin karnını doyursun
• aç ile eceli gelen söyleşir
• aç kalmak
• aç köpek fırın deler
• aç kurt aslana saldırır
• aç kurt gibi
• aç kurt yavrusunu yer
• aç ne yemez, tok ne demez
• aç susuz kalmak
• aç tavuk kendini arpa ambarında sanır
• aç, yanından kaç

[isim]

[hayvan bilimi]

• Memelilerin etobur takımından, beş parmaklı, tabanlarına basarak yürüyen, yurdumuzda boz türü bulunan, iri gövdeli hayvan, kocaoğlan (Ursus arctos)

[ünlem]

• Kaba saba olan insanlar için kullanılan bir seslenme sözü

Ata Sözleri ve Deyimler

• ayı gibi
• ayının kırk türküsü var, kırkı da ahlat üstüne
• ayı sevdiği yavrusunu hırpalar
• ayıya kaval çalmak
• ayı yavrusu ile oynuyor
• ayıyı fırına atmışlar, yavrusunu ayağının altına almış
• ayıyı vurmadan postunu satmak

[isim]

[kimya]

• Birtakım hastalıklara karşı bağışıklık sağlamak için vücuda verilen, o hastalığın mikrobuyla hazırlanmış eriyik

• Bu eriyiğin uygulanması

  Çiçek aşısı. Kolera aşısı. Tifo aşısı.

• Bir ağacın dalı veya gövdesi üzerine, aynı familyanın daha iyi bir türünden alınan dal, göz, tomurcuk vb. parçaları kaynaştırma işi

• Bu yolla eklenen parça

[sıfat]

• Aşılı (bitki)

  Sana yeni aşı güllerimi göstereceğim. - Aka Gündüz

Ata Sözleri ve Deyimler

• aşı olmak (veya vurulmak veya yapılmak)
• aşı vurmak (veya yapmak)

[isim]

[matematik]

• Birbirini kesen iki yüzey veya aynı noktadan çıkan iki yarım doğrunun oluşturduğu geometrik biçim, zaviye

[mecaz]

• Görüş, bakım, yön, anlayış biçimi

  Her oyunda, ele aldığım konu için yeni bir şekil, dramatik açıdan ve sahneleme açısından yeni bir üslup bulmaya çalışıyorum. - Nazım Hikmet

[sıfat]

[eskimiş]

• Parası, malı çok olan, zengin (kimse)

[isim]

• Erkeklerin ad veya soyadlarının önüne getirilen saygı sözü

  Bay Doğan.

• Erkek

  Bir bay sizi arıyor.

[isim]

• Harman savurmakta kullanılan, çatal biçiminde, tahtadan tarım aracı

[isim]

[tarih]

• Osmanlı Devleti'nde gümrük vergisi

  Sirkeci'de oh diye gözlerini açtı, şehrin ta göbeğinde bacını verdiği köprüyü yavaş yavaş geçti. - Ömer Seyfettin

• Zorla alınan para, haraç

  Galata'da baç alınan evler bir gece içinde istiklallerini ilan ederek en meşhur hamilerini kovmuşlardı. - Ömer Seyfettin

[isim]

[anatomi]

• İnsan ve hayvanlarda beyin, göz, kulak, burun, ağız vb. organları kapsayan, vücudun üst veya önünde bulunan bölüm, kafa, ser

  Sağ elinin çevik bir hareketiyle başındaki tülbendi çekip aldı. - Necati Cumalı

• Bir topluluğu yöneten kimse

  Cumhurbaşkanı devletin başıdır. - Anayasa

• Başlangıç

  Hafta başı. Ay başı. Yılbaşı. Satır başı.

• Temel, esas

  Gücün, erdemliğin, bilimin, her şeyin başı paradır, para. - Halide Edip Adıvar

• Arazide en yüksek nokta

  Dağın başı. Tepenin başı.

• Bir şeyin genellikle toparlakça ucu

  Avucumuzun içinde sakladığımız sigaraların yanmış ucu ile fitillerin başını yaktık. - Falih Rıfkı Atay

• Bir şeyin uçlarından biri

  Merdiven başında beni çağırdı. - Ayla Kutlu

• Kasaplık hayvanlarda ve bazı yiyeceklerde adet

  Yirmi baş koyun. Üç baş soğan.

• Sarraflık hakkı

• Bir şeyin yakını veya çevresi

  Güzel bir sonbahar havasında şair, havuz başına uzanır gibi oturmuş, güneşleniyordu. - Ahmet Kabaklı

• `Önem veya yönetim bakımından ileride olan, en önemli, en üstün` anlamlarında birleşik kelimeler yapan bir söz

  Başbakan, başçavuş, başhekim, başkent, başöğretmen, başpehlivan, başrol, başsavcı.

• Güreşte pehlivanların ayrıldıkları beş derecenin en yükseği

  Başa güreşmek.

[denizcilik]

• Deniz teknelerinde ön taraf

Ata Sözleri ve Deyimler

• ...-nın başında gelmek (veya yer almak)
• baş (veya başı) çekmek
• baş (veya başını) alamamak
• başa çıkmak
• başa çıkmak
• başa gelen (dert) çekilir
• başa gelmek
• başa gelmeyince bilinmez
• başa güreşmek
• baş ağır gerek, kulak sağır
• baş ağrıtmak
• başa vermek
• baş bağlamak
• baş bulmak
• baş çevirtmek
• baş dille tartılır
• baş döndürmek
• baş edebilmek
• baş edememek
• baş eğmek
• baş eldeyken
• baş etmek
• baş gelmek
• baş göstermek
• baş göz etmek
• baş göz olmak
• başı ağrımak
• başı bağlanmak
• başı belada olmak
• başı belaya girmek (veya uğramak)
• başı çatlamak
• başı dara düşmek
• başı daralmak
• başı darda kalmak
• başı derde girmek
• başı dönmek
• başı göğe ermek (veya değmek)
• başı hoş olmamak
• başı için
• başı kazan gibi olmak
• başım gözüm üstüne
• başımla beraber
• başına (...) gelmek
• başına balta kesilmek (veya olmak)
• başına bela açmak
• başına bela almak
• başına bela olmak (veya kesilmek)
• başına bir hâl gelmek
• başına çalmak
• başına çalsın!
• başına çıkarmak
• başına çıkmak
• başına çorap örmek
• başına dert açmak
• başına dert olmak (veya kesilmek)
• başına devlet (veya talih) kuşu konmak
• başına dikilmek
• başına dikmek
• başına dolamak
• başına dünyanın belasını sarmak
• başına ekşimek
• başına gaile açmak
• başına geçirmek
• başına geçmek
• başına geçmek
• başına gelen başmakçıdır
• başına gelmek
• başına gelmek
• başına güneş geçmek
• başına iş açmak
• başına iş çıkarmak
• başına iş çıkmak
• başına kâhya kesilmek
• başına kakmak (veya kakınç etmek)
• başına kalmak
• başına kan çıkmak
• başına karalar bağlamak
• başına oturmak
• başı nâra yanmak
• başına sarmak
• başına taç etmek
• başına taş düşmek (veya yağmak)
• başına vur, ağzından lokmasını al
• başına vurmak
• başına yıkmak
• başın başı, başın da başı var
• başında beklemek (veya durmak)
• başında değirmen çevirmek
• başında kavak yeli (veya yelleri) esmek
• başından almak
• başından aşağı kaynar sular dökülmek
• başından atmak
• başından büyük işlere girişmek (veya kalkışmak)
• başından geçmek
• başından kalkmak
• başından korkmak
• başından savmak
• başında olmak
• başında paralansın
• başında torbası eksik
• başını acemi berbere teslim eden, pamuğunu cebinden eksik etmez
• başını ağrıtmak
• başını alıp gitmek
• başını ateşlere yakmak
• başını bağlamak
• başını beklemek
• başını belaya sokmak
• başını bir yere bağlamak
• başını bir yere sokmak
• başını boş bırakmak
• başını çatmak
• başını çıkarmak
• başını derde sokmak
• başını dik tutmak
• başını dinlemek
• başını döndürmek
• başını duman almak
• başını ezmek
• başını gözünü yarmak
• başını istemek
• başını kaldırmamak (veya kaldıramamak)
• başını kaşımaya (veya kaşıyacak) vakti olmamak
• başını koltuğunun altına almak
• başını kurtarmak
• başının altında
• başının altından çıkmak
• başını nâra yakmak
• başının çaresine bakmak
• başının derdine düşmek
• başının etini yemek
• başının gözünün sadakası
• başını ortaya koymak
• başını taştan taşa vurmak
• başını toplamak
• başını uçurmak
• başını vermek
• başını yakmak
• başını yemek
• başı sağ olsuna gitmek
• başı sıkılmak (veya sıkışmak)
• başı sıkıya gelmek
• başı taşa değmek
• başı tutmak
• başı üstünde yeri olmak
• başı yastığa düşmek
• başı yastık yüzü görmemek
• başı yerine gelmek
• başı zapt olunmamak
• baş kesmek
• baş kes, yaş kesme
• baş kıç olmak
• baş kıç vurmak
• baş kırılır (veya yarılır) fes (veya börk) içinde, kol kırılır yen (veya kürk) içinde
• baş koşmak
• baş koymak
• baş nereye giderse ayak da oraya gider
• baş olan boş olmaz
• baş ol da istersen soğan başı ol
• baş olmak
• baş sağlığı, dünya varlığı
• baş sallamak
• başta (veya başında) bulunmak (veya olmak)
• baştan aşmak
• baştan çıkarmak
• baştan çıkmak
• baştan kara etmek
• baştan kara gitmek
• başta taşımak
• baş tutamamak
• baş tutmak
• baş üstünde tutmak
• baş üstünde yeri var
• baş vermek
• baş yakmak
• baş yapmak
• baş yastığı baş derdini bilmez
• baş yemek

[isim]

[eskimiş]

• Çıban

[isim]

[bitki bilimi]

• Çaygillerden, nemli iklimlerde yetişen bir ağaççık (Thea chinensis)

[bitki bilimi]

• Bu ağaççığın özel işlemlerle kurutulan yaprağı

• Bu yaprağın demlenmesiyle elde edilen güzel kokulu ve sarımtırak kırmızı renkli içecek

  Bize çay ikram ettiler. - Ahmet Kabaklı

• Çeşitli bitkilerin yaprak veya çiçeklerinin demlenmesiyle elde edilen bir içecek türü

• Konukların içecek ve börek, pasta vb. yiyeceklerle ağırlandığı toplantı

  Sana bir şey söyleyeyim mi, artık çay davetlerinden bıktım. - Peyami Safa

• Müzikli toplantı

  Gittiği zengin arkadaşlarının çayından allak bullak gelir. - Haldun Taner

Ata Sözleri ve Deyimler

• çay dökmek

[isim]

• Dereden büyük, ırmaktan küçük akarsu

  Deli bir çayın kıyısındaki yalçın bir kaya gibidir. - Tarık Buğra

Ata Sözleri ve Deyimler

• çaydan geçip derede boğulmak
• çayı geçerken at değiştirilmez
• çayı görmeden paçaları sıvamak
• çay kenarında kuyu kazmak

[isim]

• Afyonkarahisar iline bağlı ilçelerden biri