[ünlem]

• Birdenbire duyulan acı, ağrı, şaşırma, ürkme veya sevinç anlatan bir söz

  Ay! Sen mi idin? Ay, ne güzel!

[isim]

• Art arda gelen iki yeni ay arasında geçen süre

• Yılın on iki bölümünden her biri, mah, meh

  Mart ayı. Nisan ayı. Mayıs ayı.

• Bir ayın herhangi bir gününden ertesi ayın aynı gününe kadar geçen veya yaklaşık otuz gün olarak kabul edilen süre

  Bu iş ancak üç ayda biter. Temiz iş altı ayda çıkar.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ay ayakta çoban yatakta, ay yatakta çoban ayakta
• ay aydın, hesap belli
• ay gibi
• ay harmanlanmak
• ayı gördüm, yıldıza itibarım (veya minnetim) yok
• ayı görmeden bayram etme
• ay var yılı besler, yıl var ayı beslemez

[isim]

[gök bilimi]

• Dünya'nın uydusu olan gök cismi, kamer, mah, meh

[ünlem]

• `Ey, hey` anlamlarında bir seslenme sözü

  Yürü ya mübarek!

[edat]

• Evet

Ata Sözleri ve Deyimler

• ya Allah
• ya Rabbi (veya Rab)
• ya sabır
• ya sabır çekmek
• ya ya ya şa şa şa

[bağlaç]

• Şaşma, şaşkınlık bildiren bir söz

  Ya, bu adam kim?

• Bir düşüncenin karşıtı düşünülürken kullanılan bir söz

  Yetişirim diyorsun, ya yetişemezsen?

• Gereklik ve onay bildiren cümlelerde yargının onaylandığını bildiren bir söz

  Biz de gelelim mi? -Gelin ya.

• Dilek ve geniş zaman kiplerinde yargıyı güçlendiren bir söz

  Bu, söylenecek söz mü? -Söylenir ya. Azıcık yardımcı olsa ya.

• Bilinen, görülen, hatırlanıp anlatılan bir olay dolayısıyla da sorulan başka bir konu için kullanılan bir söz

  Sen geldin, ya Ahmet? Siz karnınızı doyurdunuz, ya ben ne yapayım?

• Bir düşüncede sıra ile yer alan ayrı cins ögelerden biri ötekilerden üstün görüldüğünde `hele, özellikle` anlamlarında kullanılan bir söz

  O çocuğun terbiyesine, zekâsına, çalışkanlığına diyecek yok, ya inceliği. Fırtına kırdı, döktü, yıktı, ya o ağaçlara verdiği zarar.

• Cevap niteliğinde olan cümlenin sonuna getirildiğinde asıl yargının arkadan gelen cümle ile anlatılacağını belirten bir söz

  Fena oğlan değildir, değildir ya, yalnız bu sarhoşluğu var. - Memduh Şevket Esendal

• Bazı çekimli zamanlardan sonra gelerek anlamı pekiştiren, kuvvetlendiren bir söz: Yediydin ya. Oturmuşum ya

[sıfat]

• Nicelik, nitelik, güç, süre, sayı bakımından eksik, çok karşıtı

  Heykel konularının parmakla sayılacak kadar az olduğunu ileri sürüyordu. - Bedri Rahmi Eyuboğlu

[zarf]

• Alışılmış olandan, umulandan veya gerekenden eksik olarak

Ata Sözleri ve Deyimler

• aza çoğa bakmamak
• aza kanaat etmeyen çoğu hiç bulamaz
• aza sormuşlar: "nereye?", "çoğun yanına" demiş
• az ateş çok odunu yakar
• az bulmak
• az buz olmamak
• az değil
• az gelmek
• az görmek
• az günün adamı olmamak
• azı çoğa saymak (veya tutmak)
• az kaldı (veya kalsın)
• az kaz, uz kaz, boyunca kaz
• az olsun, uz olsun
• az söyle, çok dinle
• az tamah çok ziyan getirir
• az veren candan, çok veren maldan
• az yiyen çok uyur, çok yiyen güç uyur

[eskimiş]

[kimya]

• Azot elementinin simgesi

[isim]

[hayvan bilimi]

• Memelilerin etobur takımından, beş parmaklı, tabanlarına basarak yürüyen, yurdumuzda boz türü bulunan, iri gövdeli hayvan, kocaoğlan (Ursus arctos)

[ünlem]

• Kaba saba olan insanlar için kullanılan bir seslenme sözü

Ata Sözleri ve Deyimler

• ayı gibi
• ayının kırk türküsü var, kırkı da ahlat üstüne
• ayı sevdiği yavrusunu hırpalar
• ayıya kaval çalmak
• ayı yavrusu ile oynuyor
• ayıyı fırına atmışlar, yavrusunu ayağının altına almış
• ayıyı vurmadan postunu satmak

[isim]

• Köpek dişlerinden sonra içeriye doğru, alt ve üst çenenin iki yanında beşer tane bulunan ve yiyecekleri öğütmeye yarayan dişlerin ortak adı, azı dişi, öğütücü diş

[halk ağzında]

• Öküz arabalarında ön ve arka yastıkları dingile bağlayan ağaç çivi

[isim]

• Kuzey yarım kürede 21 Haziran 23 Eylül, güney yarım kürede 21 Aralık 21 Mart tarihleri arasındaki zaman dilimi, ilkbaharla sonbahar arasındaki sıcak mevsim

  Çok sıcak bir yaz gecesiydi. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Ata Sözleri ve Deyimler

• yaza çıkmak
• yazı getirmek

[isim]

• İplik, sicim, tel vb. ince şeylerden kafes biçiminde yapılmış örgü

  Balık ağı. Tenis ağı.

• Örümcek vb. hayvanların salgılarıyla oluşturdukları örgü

• Ulaşım ve iletişim gibi alanlarda ülkenin her yerine yaygınlaştırılmış şebeke

  Cumhuriyetin onuncu yılında ülkemiz demir ağlarla örülmüştü.

[mecaz]

• Tuzak

  Onu, ağına düşmüş bir av gibi ne öldürdü ne ondurdu. - Samiha Ayverdi

[spor]

• Oyun alanını ortadan ikiye bölen iple yapılmış örgü, file

[spor]

• Çaprazlama örgü ile yapılan ve kale direkleri arkasına gerilen örgü, file

Ata Sözleri ve Deyimler

• ağ atmak (veya bırakmak)
• ağ çekmek
• ağına düşürmek

[isim]

• Pantolon veya külotun apış arasına gelen yeri, apışlık

[isim]

• Düşüncenin belli işaretlerle tespit edilmesi, yazma işi

  Türklerde yazının kullanılması eskidir.

• Alfabe

  Türk yazısı. Arap yazısı. Nota yazısı

• Harfleri yazma biçimi

  İnci gibi bir yazı. Okunaklı yazı.

• Herhangi bir konuda yazılmış bilim, düşünce ve sanat ürünü

  İstiklal Harbi'nde millî duyguları aksettiren ümit ile dolu yazılarını hâlâ unutmadık. - Orhan Seyfi Orhon

• Anlam, sanat veya biçim bakımından yazılan şey, makale

  İlk yazı denemelerim için gazete bulmaya çalışıyorum. - Falih Rıfkı Atay

• Metal paraların üzerinde değeri yazılan yüzü

[din bilgisi]

• Yazgı

Ata Sözleri ve Deyimler

• yazının cahili olmak
• yazıya dökmek
• yazıya geçirmek
• yazıya gelmemek
• yazıyı çıkarmak (veya sökmek)

[isim]

[halk ağzında]

• Düz yer, ova, kır

[isim]

• Zehir

Ata Sözleri ve Deyimler

• ağı gibi

[isim]

• Birleşiminde stearik, oleik, palmitik asitlerle gliserin bulunan ve bunların oranlarına göre kıvamları değişen bitkisel veya hayvansal madde

• Vazelin, mazot gibi yağları andıran ve sanayide kullanılan bir mineral madde

  Yağı tükenmiş motor gibi duraklamış, kalmıştı. - Ercüment Ekrem Talu

• Vücudun, atılması gereken amonyak, üre vb. maddelerini içine alarak deriden sızan ve ter kokusunu veren madde

• Güzel kokulu bitkilerden çıkarılan uçucu, kokulu ve sıvı madde

  Gül yağı.

[mecaz]

• Abartılı övgü

Ata Sözleri ve Deyimler

• yağa bala batırmak
• yağ bağlamak
• yağ bal olsun
• yağ basmak
• yağ çekmek (veya yapmak)
• yağ gibi kaymak
• yağ yakmak
• yağ yedirmek

[isim]

[halk ağzında]

• Kılağı

[isim]

[eskimiş]

• Düşman, hasım

  Yağı basar, uğru çapar, tek başıma barınamam, ölürüm. - Memduh Şevket Esendal

[isim]

[anatomi]

• Yüzde, avurtlarla iki çene arasında bulunan, ses çıkarmaya, soluk alıp vermeye yarayan ve besinlerin sindirilmeye başlandığı organ

• Bu boşluğun dudakları çevreleyen bölümü

  Küçük bir ağız.

• Kapların veya içi boş şeylerin açık tarafı

  Ağızları kopmuş bir çay takımının arasına gizlenmiş, koyu renkli bir cildi oradan alarak bana uzattı. - Hüseyin Rahmi Gürpınar

• Bir akarsuyun denize veya göle döküldüğü yer, munsap

  Çay ağzı.

• Koy, körfez, liman vb. yerlerin açık tarafı

  Körfezin ağzı.

• Çıkış yeri

  Şimdi tünelin ağzında değilim artık. - Adalet Ağaoğlu

• Birkaç yolun birbirine kavuştuğu yer, kavşak

• Kesici aletlerin keskin tarafı

• Üslup, ifade biçimi

  Ertesi günü bazı gazeteler bu haberin bir noktasını yarı resmî bir ağızla tekzip ettiler. - Tarık Buğra

• Uç, kenar

  Topun ağzında. Uçurumun ağzında.

[dil bilimi]

• Aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dili

  Anlaşılmaz, garip köylü ağızlarıyla konuşuluyordu. - Sait Faik Abasıyanık

[müzik]

• Bir bölge ezgilerinde görülen özelliklerin tümü

Ata Sözleri ve Deyimler

• ağız (veya ağzını) açmak
• ağız (veya ağzını) büzmek
• ağız açtırmamak
• ağız aramak (veya yoklamak)
• ağız burun birbirine karışmak
• ağızda dağılmak
• ağızdan burun yakın, kardeşten karın yakın
• ağızda sakız gibi çiğnemek
• ağız değiştirmek
• ağız dil vermemek
• ağız eğmemek
• ağız etmek
• ağız kullanmak
• ağız satmak
• ağız tamburası çalmak
• ağız yapmak
• ağız yaymak
• ağız yer, yüz utanır
• ağza (veya ağızlara) düşmek
• ağza alınmaz (veya alınmayacak)
• ağza almamak
• ağza tat, boğaza feryat
• ağzı (veya ağzı dili) kurumak
• ağzı burnu yerinde
• ağzı çirişçi çanağı
• ağzı çirişçi çanağına dönmek
• ağzı dili bağlanmak
• ağzı dili tutulmak
• ağzı dolu dolu konuşmak
• ağzı eğri, gözü şaşı ensesinden belli olur
• ağzı kilitlenmek
• ağzı köpürmek
• ağzı kulaklarına varmak
• ağzı kurusun
• ağzı laf (veya lakırtı) yapmak
• ağzına ... koymamak
• ağzına almak
• ağzına atmak
• ağzına bakakalmak
• ağzına baktırmak
• ağzına biber sürerim (veya çalarım)
• ağzına bir kemik atmak
• ağzına bir lokma koymamak
• ağzına bir parmak bal çalmak
• ağzına bir zeytin verir, altına (veya ardına) tulum tutar
• ağzına burnuna bulaştırmak
• ağzına düşmek
• ağzına etmek
• ağzına geldiği gibi
• ağzına geleni söylemek
• ağzına gem vurmak
• ağzına kadar
• ağzına kilit takmak (veya vurmak)
• ağzına kira istemek
• ağzına layık
• ağzına sağlık
• ağzına sakız olmak
• ağzına sıçmak
• ağzına sürmemek
• ağzına takılmak
• ağzına taş almak
• ağzına tıkmak
• ağzına tükürmek
• ağzına verilmesini beklemek (veya istemek)
• ağzına volta almak
• ağzına vur, lokmasını al
• ağzına yakışmamak
• ağzına yüzüne bulaştırmak
• ağzında bakla ıslanmamak
• ağzında büyümek
• ağzında çalkalanmak
• ağzında gevelemek
• ağzından
• ağzından (söz veya lakırtı) dirhemle çıkmak
• ağzından baklayı çıkarmak
• ağzından bal damlamak (veya akmak)
• ağzından burnundan getirmek
• ağzından çıkanı (veya çıkan sözü) kulağı duymamak (veya işitmemek)
• ağzından çıkmak
• ağzından çıt çıkmamak
• ağzından dökülmek
• ağzından düşmemek (veya düşürmemek)
• ağzından girip burnundan çıkmak
• ağzından hayır çıkmazsa bari şer söyleme
• ağzından inci saçmak
• ağzından kaçırmak
• ağzından kapmak
• ağzından lakırtı (veya laf) almak (veya çekmek)
• ağzından lokmasını almak
• ağzından söz (veya laf veya lakırtı) eksik etmemek
• ağzından yel alsın!
• ağzında yaş kalmamak
• ağzını açacağına gözünü aç
• ağzını açıp gözünü yummak
• ağzını aramak (veya yoklamak)
• ağzını bağlamak
• ağzını bıçak açmamak
• ağzını bırakıp kıçıyla (veya bir tarafıyla) gülmek
• ağzını bozmak
• ağzını burnunu çarşamba pazarına (veya çanağına) çevirmek
• ağzını burnunu dağıtmak (veya kırmak veya parçalamak)
• ağzını dilini bağlamak
• ağzını havaya (veya poyraza) açmak
• ağzını hayra aç!
• ağzını kapamak
• ağzını kapamak (veya kilitlemek)
• ağzını kiraya vermek
• ağzını koklamak
• ağzını kullanmak (veya satmak)
• ağzını mühürlemek
• ağzının içine bakmak
• ağzının içine baktırmak
• ağzının içine girmek
• ağzının içi yangın yerine dönmek
• ağzının kâhyası olmak
• ağzının kaşığı (veya kalıbı veya lokması) olmamak
• ağzının kokusunu çekmek
• ağzının mührü ile
• ağzının payını (veya ölçüsünü) almak
• ağzının payını (veya ölçüsünü veya kayarını) vermek
• ağzının perhizi yok
• ağzının suyu akmak
• ağzının tadını bilmek
• ağzını öpeyim (veya seveyim)
• ağzını sıkı (veya pek) tutmak
• ağzını tıkamak
• ağzını toplamak
• ağzını tutmak
• ağzı olan konuşuyor
• ağzı oynamak
• ağzı sulanmak
• ağzı süt kokmak
• ağzı teneke kaplı
• ağzı torba değil ki büzesin
• ağzı var dili yok
• ağzı varmamak
• ağzı yanmak
• ağzıyla içmesini bilmek
• ağzıyla kuş tutsa...

[isim]

• Yeni doğurmuş memelilerin ilk sütü

[sıfat]

• Esmer

  Yağız ve kuvvetli, analarının ardı sıra dokuzar onar gürbüz çocuk koşar. - Halikarnas Balıkçısı

• Doru

  Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı / Bir dakika araba yerinde durakladı - Faruk Nafiz Çamlıbel

[halk ağzında]

• Yiğit

  Bunu o ilk zamanlardaki yağız savaşçı havasıyla dedi. - Attila İlhan