[ünlem]

• Birdenbire duyulan acı, ağrı, şaşırma, ürkme veya sevinç anlatan bir söz

  Ay! Sen mi idin? Ay, ne güzel!

[isim]

• Art arda gelen iki yeni ay arasında geçen süre

• Yılın on iki bölümünden her biri, mah, meh

  Mart ayı. Nisan ayı. Mayıs ayı.

• Bir ayın herhangi bir gününden ertesi ayın aynı gününe kadar geçen veya yaklaşık otuz gün olarak kabul edilen süre

  Bu iş ancak üç ayda biter. Temiz iş altı ayda çıkar.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ay ayakta çoban yatakta, ay yatakta çoban ayakta
• ay aydın, hesap belli
• ay gibi
• ay harmanlanmak
• ayı gördüm, yıldıza itibarım (veya minnetim) yok
• ayı görmeden bayram etme
• ay var yılı besler, yıl var ayı beslemez

[isim]

[gök bilimi]

• Dünya'nın uydusu olan gök cismi, kamer, mah, meh

[ünlem]

• `Ey, hey` anlamlarında bir seslenme sözü

  Yürü ya mübarek!

[edat]

• Evet

Ata Sözleri ve Deyimler

• ya Allah
• ya Rabbi (veya Rab)
• ya sabır
• ya sabır çekmek
• ya ya ya şa şa şa

[bağlaç]

• Şaşma, şaşkınlık bildiren bir söz

  Ya, bu adam kim?

• Bir düşüncenin karşıtı düşünülürken kullanılan bir söz

  Yetişirim diyorsun, ya yetişemezsen?

• Gereklik ve onay bildiren cümlelerde yargının onaylandığını bildiren bir söz

  Biz de gelelim mi? -Gelin ya.

• Dilek ve geniş zaman kiplerinde yargıyı güçlendiren bir söz

  Bu, söylenecek söz mü? -Söylenir ya. Azıcık yardımcı olsa ya.

• Bilinen, görülen, hatırlanıp anlatılan bir olay dolayısıyla da sorulan başka bir konu için kullanılan bir söz

  Sen geldin, ya Ahmet? Siz karnınızı doyurdunuz, ya ben ne yapayım?

• Bir düşüncede sıra ile yer alan ayrı cins ögelerden biri ötekilerden üstün görüldüğünde `hele, özellikle` anlamlarında kullanılan bir söz

  O çocuğun terbiyesine, zekâsına, çalışkanlığına diyecek yok, ya inceliği. Fırtına kırdı, döktü, yıktı, ya o ağaçlara verdiği zarar.

• Cevap niteliğinde olan cümlenin sonuna getirildiğinde asıl yargının arkadan gelen cümle ile anlatılacağını belirten bir söz

  Fena oğlan değildir, değildir ya, yalnız bu sarhoşluğu var. - Memduh Şevket Esendal

• Bazı çekimli zamanlardan sonra gelerek anlamı pekiştiren, kuvvetlendiren bir söz: Yediydin ya. Oturmuşum ya

[isim]

• Elin parmak dipleriyle bilek arasındaki iç bölümü, avuç içi

• Ayak tabanı

[bitki bilimi]

• Yaprakların düz ve parlak bölümü

[isim]

[hayvan bilimi]

• Memelilerin etobur takımından, beş parmaklı, tabanlarına basarak yürüyen, yurdumuzda boz türü bulunan, iri gövdeli hayvan, kocaoğlan (Ursus arctos)

[ünlem]

• Kaba saba olan insanlar için kullanılan bir seslenme sözü

Ata Sözleri ve Deyimler

• ayı gibi
• ayının kırk türküsü var, kırkı da ahlat üstüne
• ayı sevdiği yavrusunu hırpalar
• ayıya kaval çalmak
• ayı yavrusu ile oynuyor
• ayıyı fırına atmışlar, yavrusunu ayağının altına almış
• ayıyı vurmadan postunu satmak

[isim]

• Birden fazla kişi arasında bölüşülmüş bir bütünden, bu kişilerin her birine düşen bölüm, hisse

• Eşit bölüm

  Bunu beş pay yapın.

[ekonomi]

• Ticari bir işlemde zarar tehlikesine karşı ayrılan para, marj

[matematik]

• Bayağı kesirlerden birinin eşit parçalardan kaç tane aldığını gösteren sayı

  1/2 kesrinin payı 1 sayısıdır.

Ata Sözleri ve Deyimler

• pay bırakmak
• pay biçmek
• pay çıkarmak
• pay etmek
• payına düşmek
• payını almak
• pay vermek

[isim]

• İplik, sicim, tel vb. ince şeylerden kafes biçiminde yapılmış örgü

  Balık ağı. Tenis ağı.

• Örümcek vb. hayvanların salgılarıyla oluşturdukları örgü

• Ulaşım ve iletişim gibi alanlarda ülkenin her yerine yaygınlaştırılmış şebeke

  Cumhuriyetin onuncu yılında ülkemiz demir ağlarla örülmüştü.

[mecaz]

• Tuzak

  Onu, ağına düşmüş bir av gibi ne öldürdü ne ondurdu. - Samiha Ayverdi

[spor]

• Oyun alanını ortadan ikiye bölen iple yapılmış örgü, file

[spor]

• Çaprazlama örgü ile yapılan ve kale direkleri arkasına gerilen örgü, file

Ata Sözleri ve Deyimler

• ağ atmak (veya bırakmak)
• ağ çekmek
• ağına düşürmek

[isim]

• Pantolon veya külotun apış arasına gelen yeri, apışlık

[isim]

• Geniş toprakları olan, sözü geçen, varlıklı kimse

  Sonra köy ağası hazretleri bizim de kıçımıza atacak tekmeyi. - Nazım Hikmet

• Halk arasında sayılan ve sözü geçen erkeklere verilen unvan

• Ağabey

  Köye varınca ağamdan parasını muhakkak alır, sana veririm. - Etem İzzet Benice

• Okuryazar olmayan yaşlı kimselerin adlarıyla birlikte kullanılan san

[sıfat]

[mecaz]

• Cömert, eli açık

[halk ağzında]

• Koca

[tarih]

• Osmanlı Devleti'nde bazı kuruluşların başında bulunanlara verilen resmî san

  Yeniçeri ağası. Çarşı ağası.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ağa borç eder, uşak harç
• ağanın alnı terlemezse ırgadın burnu kanamaz
• ağanın eli tutulmaz
• ağanın gözü ata tımardır
• ağanın gözü öküzü semiz eder
• ağanın gözü, yiğidin sözü
• ağanın malı çıkar, uşağın canı

[isim]

• Toplumun ahlak kurallarına aykırı olan, utanılacak durum veya davranış

  Bu ayıbı işleyenlerle birlik olmayı bir türlü kibrime yediremiyorum. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

• Kusur, eksiklik

[sıfat]

• Utanç veren

Ata Sözleri ve Deyimler

• ayıbını yüzüne vurmak
• ayıp etmek
• ayıp kaçmak
• ayıptır söylemesi

[isim]

• Barınmak veya başka amaçlarla kullanılmak için yapılmış her türlü mimarlık eseri, bina

• Yapılmakta olan konut, yol, köprü vb. inşaat, konstrüksiyon

• Yapma, oluşturma, ortaya konulma, meydana getirme

  Kırıkkale yapısı bir tabanca.

• Canlı bir varlığın ruh veya beden özelliklerinin tümü, bünye, strüktür

  Yapısı sağlam, güzel bir erkekti. - Yusuf Ziya Ortaç

• Bütünün bir araya getirilişinde uyulan dizge, strüktür

  Dil yapısı. Cümle yapısı.

[biyoloji]

• Bir hücrede, bir dokuda, karmaşık oluşumlu bir organizmada elemanların düzeni

[felsefe]

• Ögeleriyle somut bağımlılığı olan bütün

[toplum bilimi]

• Parçaları ve ögeleri arasında yasaya uygunluk, durağan bağlar ve karşılıklı ilişkiler bulunan dizge veya bütün, strüktür

[isim]

• Zehir

Ata Sözleri ve Deyimler

• ağı gibi

[isim]

• Birleşiminde stearik, oleik, palmitik asitlerle gliserin bulunan ve bunların oranlarına göre kıvamları değişen bitkisel veya hayvansal madde

• Vazelin, mazot gibi yağları andıran ve sanayide kullanılan bir mineral madde

  Yağı tükenmiş motor gibi duraklamış, kalmıştı. - Ercüment Ekrem Talu

• Vücudun, atılması gereken amonyak, üre vb. maddelerini içine alarak deriden sızan ve ter kokusunu veren madde

• Güzel kokulu bitkilerden çıkarılan uçucu, kokulu ve sıvı madde

  Gül yağı.

[mecaz]

• Abartılı övgü

Ata Sözleri ve Deyimler

• yağa bala batırmak
• yağ bağlamak
• yağ bal olsun
• yağ basmak
• yağ çekmek (veya yapmak)
• yağ gibi kaymak
• yağ yakmak
• yağ yedirmek

[isim]

[eskimiş]

• Düşman, hasım

  Yağı basar, uğru çapar, tek başıma barınamam, ölürüm. - Memduh Şevket Esendal

[isim]

• İlkbaharda kırkılan koyun tüyü, yapak

  Kar tuluğundan çıkarılıp sıcak yapağıya sarıldığı zaman Adil Gazi biraz konuşabiliyordu. - Nezihe Araz