[isim]

• Zamanın bölünemeyecek kadar kısa olan parçası, lahza, dakika

  Zira göçebelerin hayatı her an yardımlaşmalarını gerektirir. - Cemil Meriç

Ata Sözleri ve Deyimler

• anı anına uymamak
• an meselesi

[isim]

[halk ağzında]

• İki tarla arasındaki sınır

[isim]

• Zihin

  An bulanıklığı. An yorgunluğu.

[isim]

• Anne

  Anası mutfakta bir tabağa marul doğruyor. - Yusuf Atılgan

• Yavrusu olan dişi hayvan

• Dinî bakımdan aziz tanınan bazı kadınlara verilen saygı unvanı

  Fatma Anamız. Meryem Ana.

[ünlem]

• Yaşlı kadınlara saygılı bir seslenme sözü

[mecaz]

• Velinimet

  Yoksullar anası.

• Alacağın veya borcun, faizin dışında olan bölümü

[sıfat]

• Temel, asıl, esas

  Ana bina aradan geçen elli beş yıla karşın değişmemiş. - Ayla Kutlu

[matematik]

• Çizgilerden herhangi birini anlatan kelimeye sıfat olarak geldiğinde o çizginin, belirli bir kural altında hareket ederek bir yüzey oluşturmaya yaradığını anlatan bir söz

Ata Sözleri ve Deyimler

• ana avrat küfretmek (veya düz veya dümdüz gitmek)
• ana bir, baba ayrı
• anadan doğmuşa dönmek (veya anadan yeni doğmuş gibi olmak)
• ana gibi yâr olmaz, Bağdat gibi diyar olmaz
• ana ile kız, helva ile koz
• ana kızına taht kurar, kız bahtı kocadan arar (veya ana kızına taht kurmuş, baht kuramamış)
• anam!
• anam avradım olsun
• anam babam
• anamın (veya anasının) ak sütü gibi (helal olsun)
• anamın öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardım
• anan güzel idi hani yeri, baban zengin idi hani evi?
• ananın bahtı kızına
• ananın bastığı yavru incinmez
• anan yahşi, baban yahşi
• anası ağlamak
• anasına avradına sövmek
• anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al
• anasından doğduğuna bin pişman
• anasından doğduğuna pişman etmek
• anasından doğduğuna pişman olmak
• anasından emdiği süt burnundan (fitil fitil) gelmek
• anasından emdiği sütü burnundan getirmek
• anasını ağlatmak
• anasını bellemek
• anasını eşek kovalasın!
• anasının gözü
• anasının ipini satmış (veya pazara çıkarmış)
• anasının kızı
• anasının körpe kuzusu
• anasının nikâhını istemek
• anasının oğlu
• anasını sat! (veya satayım!)
• anası turp (veya sarımsak), babası şalgam (veya soğan)
• anası yerinde

[isim]

[eskimiş]

• Ekmek

  Alçak, nan ve nimet nankörü hain! - Sermet Muhtar Alus

[isim]

[kaba konuşmada]

• Dişilik organı

[kimya]

• Amerikyum elementinin simgesi

[sıfat]

• Görme engelli

[bağlaç]

• Çelişkili ve tutarsız iki cümleyi birbirine bağlamaya yarayan bir söz, amma, lakin, velakin

  Para kazanmayı hiç sevmiyordu ama hesapsız harcamaya bayılıyordu. - Necati Cumalı

• Uyarma veya şartlı bir ifade niteliğinde olan bir cümleyi, başka bir cümleye bağlamaya yarayan bir söz

  Fala inanmam ama fırsat bulursam baktırmadan da yapamam. - Kemal Tahir

• Beklenmeyen bir sonucu anlatan iki cümleyi onun sebebi durumunda olan cümleye bağlayan bir söz

  Gerçi yeni nesil, eskiyi öğrenmekte bir fayda görmüyor ama ben gene de yazayım. - Burhan Felek

• Bir yargıyı veya bir buyruğu pekiştirmek için de kullanılan bir söz

  Güzel ama güzel bir söz söyledi.

• Bazen dikkati çekmek için cümlenin sonuna getirilen bir söz

  Gerçi vekillerden bazıları yerli yerinde duruyordu ama! - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Ata Sözleri ve Deyimler

• ama ne
• aması maması yok!
• aması var

[isim]

• Ad (I)

  Çemberlitaş'ta bir kahvede sizin namınıza bir mektup varmış. - Peyami Safa

• Ün

Ata Sözleri ve Deyimler

• nam almak
• namı nişanı kalmamak
• nam kazanmak
• nam salmak
• nam vermek

• sese verilen tona göre şaşma, beğenme, acı, üzüntü vb. duygular anlatan söz

[teklifsiz konuşmada]

• kadın erkek, büyük küçük herkese karşı kullanılan bir seslenme sözü

  Dur, anam, saçını düzelteyim!

Ata Sözleri ve Deyimler

• ana avrat küfretmek (veya düz veya dümdüz gitmek)
• ana bir, baba ayrı
• anadan doğmuşa dönmek (veya anadan yeni doğmuş gibi olmak)
• ana gibi yâr olmaz, Bağdat gibi diyar olmaz
• ana ile kız, helva ile koz
• ana kızına taht kurar, kız bahtı kocadan arar (veya ana kızına taht kurmuş, baht kuramamış)
• anam avradım olsun
• anam babam
• anamın (veya anasının) ak sütü gibi (helal olsun)
• anamın öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardım
• anan güzel idi hani yeri, baban zengin idi hani evi?
• ananın bahtı kızına
• ananın bastığı yavru incinmez
• anan yahşi, baban yahşi
• anası ağlamak
• anasına avradına sövmek
• anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al
• anasından doğduğuna bin pişman
• anasından doğduğuna pişman etmek
• anasından doğduğuna pişman olmak
• anasından emdiği süt burnundan (fitil fitil) gelmek
• anasından emdiği sütü burnundan getirmek
• anasını ağlatmak
• anasını bellemek
• anasını eşek kovalasın!
• anasının gözü
• anasının ipini satmış (veya pazara çıkarmış)
• anasının kızı
• anasının körpe kuzusu
• anasının nikâhını istemek
• anasının oğlu
• anasını sat! (veya satayım!)
• anası turp (veya sarımsak), babası şalgam (veya soğan)
• anası yerinde

[isim]

• Anmak işi, yâd

• Ölmüş bir insanı hatırlamak için yapılan tören, ihtifal

[ünlem]

• Yardım istenildiğini anlatan bir söz

  Aman yakalayın.

• Bir suçun bağışlanmasının istendiğini anlatan bir söz

  Aman, bir daha yapmam!

• (ama:n) Usanç ve öfke anlatan bir söz

  Aman bırak beni! Aman, bu laflardan da bıktık!

• Rica anlatan bir söz

  Aman, acele etmeli, vakit geçiyor. - Sait Faik Abasıyanık

• Dikkat çekmek için kullanılan bir söz

  Aman, çocuğa iyi bakın!

• Çok beğenmeyi anlatan bir söz: Aman ne güzel şey! Bu anlamda kullanıldığında buna da edatı da getirilebilir

  Aman da ne güzel şey!

• Şaşma anlatan bir söz

  Aman efendim, bana öyle şeyler söyledi ki donakaldım.

Ata Sözleri ve Deyimler

• amana gelmek
• aman Allah (veya Allah'ım)
• aman bulmak
• aman dedirtmek (veya amana getirmek)
• aman derim!
• aman dilemek
• aman diyene kılıç kalkmaz
• aman vermek
• aman vermemek

[isim]

[dil bilimi]

• Anlam

  Ne Hak buyruğun tutarsın ne kul sözün işitirsin / Hiç bilmezsin mana nedir, ne dilde çağırmak gerek - Yunus Emre

Ata Sözleri ve Deyimler

• mana (veya manası) çıkmak
• mana çıkarmak
• manasına gelmek
• mana vermek
• manaya gelmek

[isim]

• İnsan ve hayvanlarda yaşamayı sağlayan ve ölümle vücuttan ayrılan madde dışı varlık

• Yaşama, hayat

  Bir kedi yavrusunu kurtarmak için ipe sarılıp kuyuya iner, canımı tehlikeye koyardım. - Reşat Nuri Güntekin

• Güç, dirilik

  Her şeyde bu mevsime mahsus bir can, bir dirilik kendini gösteriyordu. - Memduh Şevket Esendal

• Kişi, birey

  Benimle beraber dört canız. - Falih Rıfkı Atay

• İnsanın kendi varlığı, özü

  Sağa sola kaçıştık da, canımızı dar kurtardık. - Nazım Hikmet

• Gönül

  Çirkin bana kurban, ben de güzele / Can sever güzeli, maldan ziyade - Karacaoğlan

• Bektaşilik ve Mevlevilikte tarikat kardeşi

  Şeyh çıkınca oradaki canlar da sırasıyla yürüyüp kapıya gelince dönüp baş kestikten sonra dışarı çıkarlar. - Asaf Halet Çelebi

[sıfat]

• Çok içten, sevimli, sevilen, şirin

  Alphonse Daudet ilk gençliğimin can yazarlarından biri idi. - Tarık Buğra

Ata Sözleri ve Deyimler

• cana (veya canına) can katmak
• cana gelecek mala gelsin
• cana kıymak
• can alacak nokta (veya yer)
• can alıp can vermek
• cana minnet saymak (veya bilmek)
• can atmak
• can başına sıçramak
• can baş üstüne
• can beslemek
• can boğazdan gelir (veya geçer)
• can borcunu ödemek
• can bostanda bitmez
• can bulmak
• can cana, baş başa
• can candan şirindir (veya tatlıdır)
• can canın yoldaşıdır
• can cümleden aziz
• can çekişmek
• can çekişmektense ölmek yeğdir
• can çıkmayınca (veya çıkmadan) huy çıkmaz
• candan geçmek
• can dayanmamak
• can derdinde olmak
• can derdine düşmek
• can gelmek
• canı acımak
• canı ağzına (veya boğazına) gelmek
• canı bayılmak
• canı burnuna (veya burnundan) gelmek
• canı burnundan çıkmak
• canı cana ölçmek
• canı canına (veya içine) sığmamak
• canı cehenneme
• canı çekilmek
• canı çekmek
• canı çıkasıca
• canı çıkmak
• canı çıksın!
• canı gelip gitmek
• canı gelmek
• canı gibi sevmek
• canı gitmek
• canı ile oynamak
• canı ile uğraşmak
• canı istemek
• canı isterse
• canı kaymak isteyen mandayı yanında taşır
• canım
• canım ciğerim
• canım dese canın çıksın diyor sanmak
• canımın içi
• canımı sokakta bulmadım
• canına acımamak
• canına değmek
• canına ezan okumak
• canına geçmek (veya işlemek veya kâr etmek)
• canına kastetmek
• canına kıymak
• canına minnet (olmak)
• canına okumak
• canına rahmet
• canına susamak
• canına tak demek (veya etmek)
• canına tükürdüğümün (veya üfürdüğümün)
• canına yandığım (veya yandığımın)
• canına yetmek
• canından bezmek (veya bıkmak veya usanmak)
• canından geçmek
• canını acıtmak
• canını almak
• canını bağışlamak
• canını burnundan getirmek
• canını cehenneme göndermek (veya yollamak)
• canını çıkarmak
• canını dar atmak
• canını dişine almak (veya takmak)
• canının derdine düşmek
• canının içine sokacağı gelmek
• canını sıkmak
• canını sokakta bulmamak
• canını vermek
• canını yakmak
• canın isterse
• canı sağ olsun!
• canı sıkılmak
• canı yanan eşek, attan yüğrük olur
• canı yanmak
• canı yerine gelmek
• canı yok mu?
• can kalmamak
• can kaygısına düşmek
• canlar!
• can olmak
• can sıkmak
• can vermek
• can yakmak

[zarf]

• O kadar

  Bir sopa öğrenmişler anca ömürlerinde, hemen insanın karşısına onu dikerler. - Kerim Korcan

• Böylece, bu biçimde

• Ancak

  Saat dörde geliyor. Anca dalmışım demek ki. - Emine Işınsu

Ata Sözleri ve Deyimler

• anca beraber, kanca beraber

[ünlem]

[eskimiş]

• "Ey sevgili" anlamında kullanılan bir seslenme sözü

  Esiriaşkın olmuşum cana! - Melih Cevdet Anday

[isim]

• Soda veya potas katılmış silisli kumun ateşte eritilmesiyle yapılan sert, saydam ve çabuk kırılır cisim

[sıfat]

• Tümü veya bir bölümü bu maddeden yapılmış, sırça

  Tıraşa başlarken biri büyük, biri küçük iki örtü alırdı, cam dolabından. - Necati Cumalı

• Pencere

  Camın önündeki masaların hemen arkasındaki yere oturup kalıyorum. - Sait Faik Abasıyanık

[eskimiş]

• Kadeh, içki

Ata Sözleri ve Deyimler

• cama çıkmak
• cam gibi
• camı çerçeveyi indirmek

[zarf]

• Ana olarak

  Onun avareliğinin ne büyük bir verimliliğe gebe olduğunu anaca sezdiğinden Sait'i hep korumuştu. - Haldun Taner