[nesnesiz]

• Arama işine konu olmak

  Ertesi günü uygun pansiyon aranacaktı. - Tarık Buğra

• İsteklisi bulunmak

  Çok aranan bir kitap.

• Eksikliği duyulmak

  Bugünlerde soba aranıyor.

• Kendi kendine bir şeyler aramak

• Şart koşulmak

  Asli ve sürekli görevlerde çalışanların meslek kuruluşlarına girme mecburiyeti aranmaz. - Anayasa

• Olumsuz, kötü davranışlarda bulunarak zor duruma düşmek

  Sen aranıyorsun âdeta.

• Kendisine eş veya sevgili aramak

Ata Sözleri ve Deyimler

• aranıp taranmak

[-e]

[-i]

• Arama işini bir başkasına yaptırmak

[mecaz]

• Özletmek

  Bana senden ayrı kaldığım günleri aratıyorsun. - Refik Halit Karay

Ata Sözleri ve Deyimler

• aratmamak

[-i]

• Bir şeyin ne demek olduğunu, neye işaret ettiğini kavramak

  Yıldızın hemen altında, namluya benzer bir başka şekil var, bunun bir tabanca olduğunu anlamakta gecikmiyorum. - Ahmet Ümit

• Yeni bilgileri eskileriyle bir araya getirerek sonuç niteliğinde başka bir bilgi edinmek

• Sorup öğrenmek

• Doğru ve yerinde bulmak

  Hani bunu anladık ama!

• Birinin duygularını, istek ve düşüncelerini sezebilmek

  Kabul etmeyeceğini ben daha o gün anlamıştım. - Mithat Cemal Kuntay

[-den]

• Bir şey hakkında bilgisi bulunmak

  Hele bir de denizcilikten anlamıyorsanız su üstünde bahadırlık göstermek yerine beceriksizlik göstereceksiniz demektir. - İsmet Özel

[nesnesiz]

[-den]

• Yarar sağlamak

  Bu ilaçtan hiçbir şey anlamadım.

Ata Sözleri ve Deyimler

• anladımsa arap olayım
• anlarsın ya!
• anlayalım!
• anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az
• anlayıp dinlemek

[-e]

• Bir göreve getirilmek, tayin edilmek

  Doğu'ya atanan bir arkadaşları hakkında konuştuklarını işitiyorum yanlarından geçerken. - Ahmet Ümit

[-den]

• Bir engeli sıçrayarak veya fırlayarak aşmak

  Duvardan atlamak. Hendekten atlamak.

[-e]

[-den]

• Yüksek bir yerden alçak bir yere, ayaküstü gelecek bir biçimde kendini bırakmak

  Çukura atlamak.

[-e]

• Binmek

  Atlasam bir vapura, şehre insem diyorum. - Sait Faik Abasıyanık

[-i]

• Basında haberi zamanında verememek veya diğer gazetelerden öğrenmek

[-i]

• Okuma, yazı yazma, sayı sayma vb. işlerde bazı bölümleri üstünkörü geçmek

[-i]

• Sınıfı okumadan geçmek

  Birinci sınıfı atladı.

• İnmek

  Otomobilden atlayıp vapura doğru seğirten bir adama tutup sual sorulur mu? - Sait Faik Abasıyanık

[mecaz]

[-de]

• Yanılmak, aldanmak

[mecaz]

• Bir işe sonucunu düşünmeden hemen girişmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• atladı geçti Genç Osman!

[-i]

• Kırmızı duruma getirmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• allamak pullamak

[-i]

[hukuk]

• Suçsuz veya borçsuz olduğu yargısına vararak birini temize çıkarmak, tebriye etmek, ibra etmek

  Bir kitabın çok satmasında o kitabı aklayıcı nedenler pek özel durumlara bağlıdır. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Kızarmak

• Ala renkli duruma gelmek

[-e]

• Bir şeyi doğru olarak benimsemek

  Bizim şairlerimiz sanatın sanat için olduğuna inanırlar, başka bir ereği olabileceği akıllarına gelmez. - Nurullah Ataç

• Birini doğru sözlü olarak bilmek, güvenmek

  Ben size inanırım.

• Bir şeyin varlığını, doğruluğunu kabul etmek

  Bu başın bir kadına değil, bir hamala ait olduğuna inanmak zor değildi. - Peyami Safa

• Sevecek, güvenecek ve bağlanacak en yüksek varlık olarak bilmek, iman etmek

  Tanrı'ya inanmak.

• Kanarak aldanmak

  Her reklama inanmayın.

• İman etmek

[nesnesiz]

• Vücudun herhangi bir yerinden kan akmak, kan gelmek

[mecaz]

• Manevi acılar yeniden etkisini duyurmak, depreşmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• kanayan yara olmak

[-i]

[halk ağzında]

• Hor görmek

  Merhametin çoktur beni karama / Beni görüp mah yüzünü bürüme - Karacaoğlan

• Karalamak, kara çalmak, lekelemek

• Kötülemek, yermek

[nesnesiz]

• Gitmek üzere yerinden ayrılmak

  Niye kalktınız, biraz daha otursaydınız.

[-den]

• Oturma durumundan dik duruma gelmek, doğrulmak

  Annem yerinden kalktı, yanıma geldi, bir kolunu uzatarak omzuna doladı. - Halit Ziya Uşaklıgil

[-den]

• Uyanarak yataktan ayrılmak

  İstemeye istemeye, altüst olmuş yataktan kalktım. - Ömer Seyfettin

• Yukarı doğru yükselmek

  Terazinin bir gözü inince öbürü kalkar.

• Taşıtlar yola çıkmak

  Tren saat onda kalktı.

[-den]

• Uçmak, havalanmak

  Uçak pistten kalktı.

• Yerinden ayrılıp yol almaya başlamak

  Çıkın arabaya, kalkacak şimdi, kalacaksınız buracıkta! - Osman Cemal Kaygılı

[-e]

• Hayvan iki art ayağı üzerinde dik durum almak

  At, art ayakları üzerine kalktı.

• Kabarmak, ayrılmak

  Masanın kaplaması kalktı.

• Derlenip götürülmek

  Ne zaman kalkacağını, nereye gömüleceğini bilmek, bildirmek mümkün değil. - Memduh Şevket Esendal

• Hasta iyileşerek gezecek duruma gelmek

  Hasta bir haftaya kadar kalkar.

• Varlığı, hayatı son bulmak

  Halifelik kalktı.

[-den]

• Yok olmak, artık bulunmamak

  Ortalıktan kar kalkınca gelebilirim.

[-e]

• Girişmek, başlamak, davranmak, yeltenmek

  Gözlüklerini takmadan okumaya kalktı. - Necati Cumalı

• Geçerli olmamak, geçerliğini yitirmek, geçmez olmak

  Yasanın bu maddesi kalktı.

• Uygulanmaz olmak

  Sıkıyönetim kalktı.

• Güncelliğini yitirmek

  Bu âdet çoktan kalktı.

[-e]

• Bir durumdan başka bir duruma geçmek

  Dörtnala kalkmak.

  Tırısa kalkmak.

[-e]

[-den]

• Başka yere gitmek, taşınmak

  O yıl çok geçmeden piyade taburu bizim ilçeden başka ilçeye kalktı. - Necati Cumalı

[-e]

• Ayakta beklemek

  Mektepte cezaya kalkmış gibi duruyorsun. - Falih Rıfkı Atay

Ata Sözleri ve Deyimler

• kalkıp kalkıp oturmak

[-i]

• Bir şeyin tellerini birbirinden ayırıp karışıklığını gidermek

  Anası sabaha kadar saçlarını tarıyor, düşünüyor, ürküyordu. - Yaşar Kemal

• Bir şey veya kimseyi bulmak, denetlemek için türlü yöntemlerden yararlanarak bir yeri sıkı bir biçimde aramak

  Birdenbire uzun bir ışık sol tarafımızdaki sırtları taradı. - Halide Edip Adıvar

• Bir şeyin içindeki gereksiz maddeleri tarak, tırmık vb. ile ayıklamak, taraklamak

• Taşın yüzünü dişli çelik kalemle işlemek

• Makineli tüfek vb. ateşli silahlarla sürekli olarak bir yere ateş etmek

[-de]

• Kafasından geçirmek, belli belirsiz düşünmek

  Belleğimde taradığım yazarların yarısına yakını hastalıklı idiler. - Haldun Taner

[mecaz]

• Derleme ve araştırma yapmak için bir yayını dikkatle gözden geçirmek veya gerekli kelime, cümle ve yazıları tespit etmek

  Dergileri taramak.

[mecaz]

• Dikkatle bakmak, süzmek

[bilişim]

• Tarayıcı aracılığıyla kâğıt üzerindeki resim, yazı vb. simgeleri bilgisayar ortamına aktarmak

[tıp]

• Hastalıkların kişiler arasındaki seyrini takip edebilmek amacıyla düzenli aralıklarla yapılan inceleme

[-i]

• Bir şeyin birim cinsten ağırlığını bulmak

• Bir şeyi avuç içinde sallayarak ağırlığını kestirmeye çalışmak

• Binek hayvanlarının dizginlerini çekmek

  Süvari daima dizginleri tartıp kısrağı zapta muktedir olduğunu ihsas etmeli. - Ömer Seyfettin

[mecaz]

• Bir şeyin bütün sonuçlarını düşünmek, hesap etmek

  Acaba, bütün bu söylediklerinin altında bir takaza da var mı diye iyice tartıyorum, yok gibi. - Adalet Ağaoğlu

[mecaz]

• Dikkatle incelemek, değer biçmek

  Başını ellerinin içine alarak evvela kendini bir tartmak istedi. - Peyami Safa

[nesnesiz]

• Temizlenmek

• Katışıksız, arı (I) duruma gelmek

  Arınmış bir dilse çok kez arıtıcıların başarısıdır. - Nermi Uygur

[mecaz]

• Rahatlamak

  Derdini size aktarıp arınmış, sizi zehirleyip bırakmıştır. - Haldun Taner