[-i]

• Birini veya bir şeyi akla getirerek sözünü etmek veya onu düşünmek, zikretmek, hatırlamak

  Onun bu fedakârlığını her yerde, her zaman minnetle anacağım. - Peyami Safa

[-i]

[-le]

• Bir armağanla birinin gönlünü almak

• Adlandırmak

  Onu, başka Tahirlerden ayırt etmek için `Temiz Tahir` diye anarlardı.

[-e]

[-i]

• Bir cismi bir yöne doğru fırlatmak

  Taşı suya atmak.

• Bir şeyi yere doğru bırakmak

• Bir kimsenin ilişiğini kesmek

[-e]

[nesnesiz]

• Koymak

  Mutlaka yemeklerimize biber atmayı âdet edinmişiz. - Burhan Felek

• Rastgele bir kenara koymak

[nesnesiz]

[-den]

• Uzatmak

  Vapurdan iskeleye attılar.

• Bir yerden başka bir yere taşımak

  Hazır araba varken eşyayı eve atalım.

[nesnesiz]

• Sille, tokat vurmak

[nesnesiz]

• Top, tüfek vb. silahları patlatmak

[nesnesiz]

• Kurşun, gülle, ok vb. şeyleri hedefe fırlatmak

  Ona üç kurşun attı, vuramadı.

[-e]

[nesnesiz]

• Geri bırakmak, ertelemek

  Bu konunun tartışılmasını gelecek haftaya attılar.

• Örtmek

  Sırtına bir şal attı.

• Yapılmış kötü bir işi birine yüklemek

  Suçu onun üzerine attılar.

[-i]

[-den]

• Kovmak, dışarıya çıkarmak, ilgisini kesip uzaklaştırmak

[-i]

• İstenilmeyen bir şeyi kendi malı olmaktan çıkarmak

  Bu lüzumsuz eşyayı atmalı.

[-i]

• Kullanılması gelenek hâline gelmiş bir şeyi kullanmaktan vazgeçmek

  Şapka inkılabıyla fesi attık.

[-i]

• Çıkarmak, dışarıya vermek

  Yabancı cisimleri vücut atar.

[-i]

• Patlayıcı maddelerle havaya uçurup yıkmak

  Köprüyü dinamitle attılar.

[-i]

• Yay ve tokmakla ditmek, kabartmak

  Pamuğu atmak.

[nesnesiz]

• Çatlamak

[nesnesiz]

• Yırtılmak

[-den]

• Yapışık olduğu yerden ayrılmak

[nesnesiz]

• Kalp, nabız vurmak, çarpmak

  Kalbi hızlı hızlı atıyor.

[-i]

• Sıkıntı dolayısıyla giyilen bir şeyi çıkarmak

  Sıcak basınca sırtındaki ceketi attı.

[-i]

[-den]

• Yazılı veya banda alınmış bir metinden bazı bölümleri çıkarmak

[-i]

• Değerini eksiltmek

[nesnesiz]

• Göndermek, yollamak

  Mektup atmak.

[-den]

• Terk etmek

[argo]

• Götürmek

  Gözüne kestirdiği erkeği tavlayıp resmen oraya atarmış. - Attila İlhan

[nesnesiz]

[argo]

• Söylemek

  Gazel attı.

[nesnesiz]

[argo]

• Yalan veya abartmalı söz söylemek

  Gene atmaya başladı.

[nesnesiz]

[argo]

• Bilmeden, kestirerek söylemek

  Bilgi yarışmasında attı ama tutturamadı.

[nesnesiz]

[teklifsiz konuşmada]

• İçki içmek

  Şimdi arzu buyrulursa dostluğumuzu takviye için şöyle bir iki kadeh atalım. - Nazım Hikmet

Ata Sözleri ve Deyimler

• atıp (veya atmak) tutmak
• atıyorum
• atma Recep, din kardeşiyiz
• atsan atılmaz, satsan satılmaz
• attığı tırnağa değmemek
• attığı tırnak kadar olamamak

[-i]

• Bir şeyi elle veya başka bir araçla tutarak bulunduğu yerden ayırmak, kaldırmak

  Sağ elinin çevik bir hareketiyle başındaki tülbendi çekip aldı. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Satın almak

[nesnesiz]

• Ele geçirmek, fethetmek

  Fakat aldıkları yerlerin ahalisini Türkleştiremediklerinden bu büyüklük onların zayıf düşmelerine sebep olmuş. - Ömer Seyfettin

[-i]

[-den]

• Bir şeyi veya kimseyi bulunduğu yerden ayırmak

  Çocuğu okuldan aldı.

• Birlikte götürmek

[nesnesiz]

• İçine sığmak

  Bu kavanoz iki kilo bal alır. Bu salon bin kişi alır.

[-e]

[nesnesiz]

• Kabul etmek

[nesnesiz]

• Kendine ulaştırılmak, iletilmek

  Mektup almak. Haber almak.

[nesnesiz]

• İçeri sızmak, içine çekmek

  Gemi su alıyor. Fotoğraf makinesi ışık almış, film yanmış.

[nesnesiz]

• Erkek, kadınla evlenmek

  O sırada aldığı kadının babasının birçok yardımını görmüştü. - Memduh Şevket Esendal

[-i]

[nesnesiz]

• Sürükleyip götürmek

  Öküzü sel aldı, harmanı yel aldı.

[nesnesiz]

• Kazanmak, elde etmek

[nesnesiz]

• Zararlı, tehlikeli bir şeye uğramak

  Soğuk almak. Ceza almak.

[-i]

[nesnesiz]

• Bürümek, sarmak, kaplamak

  Burayı kötü bir koku aldı, durulamaz hâle geldi.

[-den]

• Kısaltmak, eksiltmek

  Ceketin boyundan almak.

[nesnesiz]

• Yolmak, koparmak

  Kaş almak.

• Temizlemek

  Karyolanın altını süpürge ile al.

[-e]

[-i]

• İçeri girmesini sağlamak

  Sevdiği delikanlıyı gece evine almış. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Tat veya koku duymak

  Sigaradan hiç tat alamaz oldum. Burnu iyi koku alır.

[-e]

[-i]

• Örtmek, koymak

  Paltosunu sırtına aldı.

[-i]

[-de]

• Yol gitmek, mesafe katetmek

  O yolu bir saatte alırsınız.

[-i]

[-den]

• Çalmak

  Cebimden saatimi almışlar.

• Soldurmak

  Güneş perdelerin rengini aldı.

• Vücuttaki hasta bir organı ameliyatla çıkarmak

  Dalağını aldılar.

[nesnesiz]

• Motor çalışması için gerekli olan elektrik veya yakıttan yararlanır duruma gelmek

  Savcı yardımcısı gaza bastı, motor almadı. Bir daha bastı, yine almadı. - Haldun Taner

[nesnesiz]

• Göreve, işe başlatmak

  Yeni bir kapıcı aldı.

[-den]

• Görevden, işten çekmek

[nesnesiz]

• Başlamak

  Üsküdar'a gider iken aldı da bir yağmur - Halk türküsü

[nesnesiz]

• İçecek veya sigara içmek

  Tadına bakmak için bir yudum aldım.

[nesnesiz]

• Yutmak, kullanmak

  İlaç almak.

[nesnesiz]

[-den]

• Kazanç sağlamak

  Bir pantolondan beş yüz lira alıyorlar.

• Gidermek, yok etmek

  İçine biraz su koy, tuzunu alır.

• Yer değiştirmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• al (veya alın) ...
• alaşağı etmek
• al aşağı vur yukarı
• al benden de o kadar
• al birini, vur ötekine (veya birine)
• aldı
• aldığı abdest ürküttüğü kurbağaya değmemek
• aldı sazı eline
• al gülüm ver gülüm
• alıp başını gitmek
• alıp götürmek
• alıp satmaz görünmek
• alıp sattığı olmamak
• alıp vereceği olmamak
• alıp verememek
• alıp vermek
• alıp yürümek
• al kaşağıyı gir ahıra, yarası olan gocunur (veya gocunsun)
• almadan vermek Allah'a mahsus
• almadığın hayvanın kuyruğunu tutma
• al malın iyisini, çekme kaygısını
• alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste
• al sana bir ... daha
• al takke ver külah

[-den]

• Sıvı maddeler veya çok ince taneli katı maddeler bir yerden başka bir yere doğru gitmek

  Eskiden Sakarya, bu köprünün altından akarmış. - Sait Faik Abasıyanık

• Sıvı maddeler aşağıya yönelmek

• Sıvı bir madde bir yerden çıkmak

[nesnesiz]

• Bir kap veya bir yer, içindeki veya üstündeki sıvıyı sızdırmak

  Dam akıyor.

[-e]

• Art arda ve toplu olarak gitmek

  Öfkeli insanlar, el ele, omuz omuza Taksim'e doğru akıyorlardı. - Yusuf Ziya Ortaç

[nesnesiz]

• Kumaş yıpranıp iplikleri erimeye başlamak

  Çarşafın kumaşı da yer yer akmış, buruşmuştu. - Refik Halit Karay

[nesnesiz]

• Boya birbirine karışmak

[-le]

• Sürüp gitmek

  Nedim divanında bir kaside vardır, müjgân üstüne, hicran üstüne, umman üstüne kafiyeleri ve redifleriyle akar. - Yahya Kemal Beyatlı

[nesnesiz]

[mecaz]

• Zaman çabuk geçmek

[nesnesiz]

[mecaz]

• Karışmak, katılmak

[nesnesiz]

[argo]

• Çabucak savuşmak, ortadan kaybolmak

Ata Sözleri ve Deyimler

• akacak kan damarda durmaz
• akan sular durmak
• akara kokara bakma, çuvala girene bak
• akarı kokarı olmamak
• akarına bırakmak
• akıp gitmek
• akmasa da damlar

[isim]

• `Bir şeyin olmasına çok az kalmak` anlamına gelen ramak kalmak deyiminde geçer

  Gerçekten deli olmama ramak kalmıştı. - Ahmet Midhat

[-e]

[-i]

• Bir şeyi aşağıya sarkacak bir biçimde bir yere iliştirip sarkıtmak

  Lambayı tam pencerenin karşısına astı. - Sait Faik Abasıyanık

• Üzerine takınmak, kuşanmak

[-i]

• Bir kimseyi boğazından ip vb. geçirip sallandırarak öldürmek, idam etmek

• Gitmek zorunda olunan bir yere özürsüz gitmemek

  Ben inek için oymalarımı bıraktım, dikiş makinesini tamir etmedim, mektebi astım. - Nazım Hikmet

• Görevi olan bir işi özürsüz yapmamak

Ata Sözleri ve Deyimler

• asıp kesmek
• astığı astık, kestiği kestik

[isim]

• Çoğunlukla denize dökülen, özellikle genişliği ve taşıdığı su niceliği bakımından en büyük akarsu, nehir

  Sakarya sanki adı duyulmadık hatta adı konmadık bir ırmaktı. - Tarık Buğra

Ata Sözleri ve Deyimler

• ırmağı geçerken at değiştirilmez
• ırmak kenarına çeşme yapılmaz

[isim]

• Ankara iline bağlı ilçelerden biri

[nesnesiz]

• Daha iyi bir duruma girmek, salah bulmak

  Sakın kesme, yaş ağaca balta vuran el onmaz. - Mehmet Emin Yurdakul

• Eksiği kalmayıp gönül ferahlığına ermek, mutlu olmak, mesut olmak

• Hastalıktan, dertten kurtulmak, şifa bulmak, felah bulmak, iflah olmak

[nesnesiz]

• Meydana gelmek, varlık kazanmak, vuku bulmak

  En şiddetli münakaşa, kumpanyanın ismi için oldu. - Sait Faik Abasıyanık

• Gerçekleşmek veya yapılmak

• Bir görev, makam, san veya nitelik kazanmak

  Okumak, eczacı olmak bu sayılı inatlarından biri ve ilkidir. - Tarık Buğra

• Bir şeyi elde etmek, edinmek

  Nihayet ben mal sahibi olacağıma göre rahattım. - Sait Faik Abasıyanık

• Bir durumdan başka bir duruma geçmek

• Herhangi bir durumda bulunmak

• Uygun düşmek, yerinde görülmek

  Böyle iş olmaz. Oraya gitmesek de olur.

• Yetişmek, olgunlaşmak

  Ekinler oldu. Üzümler daha olmadı.

• Hazırlanmak, hazır duruma gelmek

  Çay oldu.

• Bulunmak

  Kız da hemen olduğu yere oturdu. - Memduh Şevket Esendal

• Geçmek, tamamlanmak

  İki yıl oldu. Nerede ise üç yıl olacak.

• Sürdürmek, yürütmek

  İlişkilerimiz dostça olsun istiyorum.

• Bir kuruluşla, örgütle ilgili bulunmak, mensup olmak

  Partili olmak.

• Yaklaşmak, gelip çatmak

  Sabah oldu.

• Bir şey, birinin mülkiyetine geçmek

  Pırlanta gerdanlığı da tektaş küpesi de zümrüt yüzüğü de kendinin olsun! - Sermet Muhtar Alus

• Ek fiilin geniş zamanı olan -dır (-dir) anlamında kullanılan bir söz

  Annesi oluyor. Yeğeni olur.

[nesnesiz]

[teklifsiz konuşmada]

• Sarhoş olmak

  Sen adamakıllı olmuşsun.

[-e]

• Uymak, tam gelmek

  Bu şapka başıma oluyor.

[-den]

• Yitirmek, elinden kaçırmak

  Tembelliği yüzünden işinden oldu.

[-den]

• Bir yerde doğmuş, yaşamış olmak

  Köyden, kasabadan olmayan, düveni, dirgeni nasıl bilebilir?

[-e]

• Bir olayla karşılaşmak, başına kötü bir şey gelmek

  Aman, ona bir şey olmasın! Kimseye bir şey olmadı.

[-e]

• Yol açmak

  Bu davranışın ona çok zararı oldu.

• Bir ad veya sıfatın belirttiği durumu almak

  Su, buz oldu.

[yardımcı fiil]

• Sıfat-fiil eki almış kelimelerle birlikte başlama, bitirme vb. bildiren fiilleri oluşturur

  Artık bize gelmez oldu. Bu işi yapmış olacak.

[yardımcı fiil]

• Hastalığa yakalanmak, tutulmak

  Tifo olmak. Verem olmak.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ... olsun ... olsun
• ola ki
• olan (veya olup) biten
• olan oldu
• oldu bilmek (veya saymak)
• olduğu kadar
• oldu olacak
• oldu olacak, kırıldı nacak
• oldu olanlar
• olmayacak duaya âmin demek
• olup olacağı
• olur a!

[isim]

• Ağaçtan yapılmış top

• Ağaçtan yapılmış gürz

[eskimiş]

• Bir tür kalın ve ağır çizme

[-i]

[eskimiş]

• Yenmek

• Ütmek (II)

[nesnesiz]

[halk ağzında]

• Kendine gelmek, aklı başına gelmek, ayılmak

  Bırak gece yarısı hoşbeşi Allah aşkına, aydım artık gidip yatayım. - Sait Faik Abasıyanık

[-i]

[mecaz]

• Gerçeği anlamak

[isim]

[anatomi]

• Ağız boşluğunun tavanı

[isim]

[halk ağzında]

• Hayvanlarda yüzün çıkıntılı ve az çok sivri olan ön bölümü

• Taneleri alınmış mısır koçanı