[isim]

[halk ağzında]

• Alacak

• Borç

• İlişki

[-i]

• Bir şeyin ne demek olduğunu, neye işaret ettiğini kavramak

  Yıldızın hemen altında, namluya benzer bir başka şekil var, bunun bir tabanca olduğunu anlamakta gecikmiyorum. - Ahmet Ümit

• Yeni bilgileri eskileriyle bir araya getirerek sonuç niteliğinde başka bir bilgi edinmek

• Sorup öğrenmek

• Doğru ve yerinde bulmak

  Hani bunu anladık ama!

• Birinin duygularını, istek ve düşüncelerini sezebilmek

  Kabul etmeyeceğini ben daha o gün anlamıştım. - Mithat Cemal Kuntay

[-den]

• Bir şey hakkında bilgisi bulunmak

  Hele bir de denizcilikten anlamıyorsanız su üstünde bahadırlık göstermek yerine beceriksizlik göstereceksiniz demektir. - İsmet Özel

[nesnesiz]

[-den]

• Yarar sağlamak

  Bu ilaçtan hiçbir şey anlamadım.

Ata Sözleri ve Deyimler

• anladımsa arap olayım
• anlarsın ya!
• anlayalım!
• anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az
• anlayıp dinlemek

[isim]

• Anlatmak işi, ifham, ilam, tefhim

  Biz gücümüz yettiğince ve gönlümüzün isteğince sizi anlatmaya çalıştık. - Ahmet Kabaklı

[isim]

• Atak olanın durumu veya atak bir biçimde yapılan iş, davranış, cüret

  Kara Yusuf ve arkadaşlarındaki ataklık halkı sarıyor. - Tarık Buğra

[-e]

• Bir göreve getirilmek, tayin edilmek

  Doğu'ya atanan bir arkadaşları hakkında konuştuklarını işitiyorum yanlarından geçerken. - Ahmet Ümit

[-den]

• Bir engeli sıçrayarak veya fırlayarak aşmak

  Duvardan atlamak. Hendekten atlamak.

[-e]

[-den]

• Yüksek bir yerden alçak bir yere, ayaküstü gelecek bir biçimde kendini bırakmak

  Çukura atlamak.

[-e]

• Binmek

  Atlasam bir vapura, şehre insem diyorum. - Sait Faik Abasıyanık

[-i]

• Basında haberi zamanında verememek veya diğer gazetelerden öğrenmek

[-i]

• Okuma, yazı yazma, sayı sayma vb. işlerde bazı bölümleri üstünkörü geçmek

[-i]

• Sınıfı okumadan geçmek

  Birinci sınıfı atladı.

• İnmek

  Otomobilden atlayıp vapura doğru seğirten bir adama tutup sual sorulur mu? - Sait Faik Abasıyanık

[mecaz]

[-de]

• Yanılmak, aldanmak

[mecaz]

• Bir işe sonucunu düşünmeden hemen girişmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• atladı geçti Genç Osman!

[isim]

• Atlanmak işi

[isim]

• Yıllık

  Almanağın dörtte üçü istatistik ve grafiklerle dolu idi. - Memduh Şevket Esendal

[-i]

[hukuk]

• Suçsuz veya borçsuz olduğu yargısına vararak birini temize çıkarmak, tebriye etmek, ibra etmek

  Bir kitabın çok satmasında o kitabı aklayıcı nedenler pek özel durumlara bağlıdır. - Necati Cumalı

[isim]

[hukuk]

• Aklanmak işi

[isim]

• Kanlamak işi

[nesnesiz]

• Vücudun herhangi bir yerinden kan akmak, kan gelmek

[mecaz]

• Manevi acılar yeniden etkisini duyurmak, depreşmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• kanayan yara olmak

[sıfat]

• Kanadı olan

  Senelerden beri leylek görmüyorum. Hatta bu kanatlı yaz seyyahlarının son senelerde İstanbul'a rağbetleri az. - Ahmet Haşim

[isim]

• Kanatmak işi

[nesnesiz]

• Gitmek üzere yerinden ayrılmak

  Niye kalktınız, biraz daha otursaydınız.

[-den]

• Oturma durumundan dik duruma gelmek, doğrulmak

  Annem yerinden kalktı, yanıma geldi, bir kolunu uzatarak omzuna doladı. - Halit Ziya Uşaklıgil

[-den]

• Uyanarak yataktan ayrılmak

  İstemeye istemeye, altüst olmuş yataktan kalktım. - Ömer Seyfettin

• Yukarı doğru yükselmek

  Terazinin bir gözü inince öbürü kalkar.

• Taşıtlar yola çıkmak

  Tren saat onda kalktı.

[-den]

• Uçmak, havalanmak

  Uçak pistten kalktı.

• Yerinden ayrılıp yol almaya başlamak

  Çıkın arabaya, kalkacak şimdi, kalacaksınız buracıkta! - Osman Cemal Kaygılı

[-e]

• Hayvan iki art ayağı üzerinde dik durum almak

  At, art ayakları üzerine kalktı.

• Kabarmak, ayrılmak

  Masanın kaplaması kalktı.

• Derlenip götürülmek

  Ne zaman kalkacağını, nereye gömüleceğini bilmek, bildirmek mümkün değil. - Memduh Şevket Esendal

• Hasta iyileşerek gezecek duruma gelmek

  Hasta bir haftaya kadar kalkar.

• Varlığı, hayatı son bulmak

  Halifelik kalktı.

[-den]

• Yok olmak, artık bulunmamak

  Ortalıktan kar kalkınca gelebilirim.

[-e]

• Girişmek, başlamak, davranmak, yeltenmek

  Gözlüklerini takmadan okumaya kalktı. - Necati Cumalı

• Geçerli olmamak, geçerliğini yitirmek, geçmez olmak

  Yasanın bu maddesi kalktı.

• Uygulanmaz olmak

  Sıkıyönetim kalktı.

• Güncelliğini yitirmek

  Bu âdet çoktan kalktı.

[-e]

• Bir durumdan başka bir duruma geçmek

  Dörtnala kalkmak.

  Tırısa kalkmak.

[-e]

[-den]

• Başka yere gitmek, taşınmak

  O yıl çok geçmeden piyade taburu bizim ilçeden başka ilçeye kalktı. - Necati Cumalı

[-e]

• Ayakta beklemek

  Mektepte cezaya kalkmış gibi duruyorsun. - Falih Rıfkı Atay

Ata Sözleri ve Deyimler

• kalkıp kalkıp oturmak