[isim]

• Baharat veya güzel kokular satan kimse veya dükkân

• İğne, iplik, baharat, zarf, kâğıt, tütün vb. satılan dükkân

[isim]

• Bir iş veya sorun hakkında düşünülerek verilen kesin yargı

  Bu kararı söyleyen sesin tesiri gözlerimizi yaşla doldurdu. - Hamdullah Suphi Tanrıöver

[hukuk]

• Herhangi bir durum için tartışılarak verilen kesin yargı, hüküm

  Yargıç kararı.

• Bu yargıyı bildiren belge

  Mahkeme kararını aldı.

• Değişmeyen, düzenli durum, düzenlilik, yöntemlilik

• Değişmez olma

  Havanın hiç kararı yok.

• Tam ölçüsünde, ne az ne çok

  Yemeğin tuzu karar.

[müzik]

• Türk müziğinde, taksim yaparken ana makama dönüş

Ata Sözleri ve Deyimler

• karara bağlamak
• karara kalmak
• karar almak
• karar altına almak
• karara varmak
• karar bulmak
• kararında bırakmak
• karar kılmak
• karar vermek

[isim]

• Tren

  Kendisini getiren metro katarı yoluna devam edip karanlık tünelde kaybolmuştu. - Osman Aysu

• Taşıt dizisi

  Otomobil katarı. Yük katarı.

• Bir arada giden veya uçan hayvan dizisi

[isim]

• Saçların, sakalın, hayvan tüylerinin karışıklığını gidermeye veya kadınların saçlarını tutturmaya yarayan dişli araç

  Bir ay boyunca, kırlaşan saçlarına tarak sürmedi. - Lâtife Tekin

• Bahçıvanlıkta toprağın taşını ayıklamak için kullanılan, ucu bu biçimde olan araç, tırmık

• Dokuma tezgâhlarında, dişleri arasından arış ipliklerinin geçtiği tarak biçiminde araç

• Bazı kuşların başında bulunan yelpaze biçiminde tepelik

[anatomi]

• İnsanda ayağın yüksek olan üst bölümü

[hayvan bilimi]

• Suda yaşayan hayvanlarda solungaç

[hayvan bilimi]

• Yassı solungaçlılardan, kabukları yuvarlak, yelpaze biçiminde bir yumuşakça (Pecten)

Ata Sözleri ve Deyimler

• tarak vurmak

[isim]

• Tarıma elverişli olan, sınırlı ve belirli toprak parçası

  Denizciler aralarında, karadaki tarla sahiplerinden çok daha fazla, hem çok daha candan yardımlaşırlar. - Halikarnas Balıkçısı

• Deniz hayvanlarının çok olduğu yer

  İstiridye tarlası. Midye tarlası.

Ata Sözleri ve Deyimler

• tarla açmak
• tarlada izi olmayanın harmanda sözü (veya yüzü) olmaz
• tarlanın taşlısı, karının (veya kadının) saçlısı
• tarlayı taşlı, kızı kardeşli yerden almalı

[isim]

[eskimiş]

[hukuk]

• Evliliğin sona ermesi, erkeğin karısını boşaması

[isim]

• Elleri yere koyduktan sonra ayakları kaldırıp vücudu üstten aşırtarak öne veya arkaya yapılan dönme hareketi

• Otomobil, kamyon vb. devrilip yuvarlanma

• Uçak, güvercin vb.nin uzunlamasına veya yanlamasına dönme hareketi

Ata Sözleri ve Deyimler

• takla atmak
• takla attırmak

[isim]

[halk ağzında]

• Köy evlerinde kapıların arkasına konulan kalın kuşak

[isim]

• Artmak işi

  Tiyatrolar sayıca arttı, bunun sonucu seyirci sayısında da artma oldu. - Metin And

[sıfat]

• İçildikten, yenildikten veya kullanıldıktan sonra geriye kalan

[isim]

• Bir şeyin harcandıktan veya kullanıldıktan sonra artan bölümü

  Kumaş artığı.

  Dibinde bir yudumluk kararmış çay artığı vardı. - Yusuf Atılgan

• Daha çok, daha fazla

[zarf]

• (a'rtık) Bundan böyle, bundan sonra

  Artık onlar en lüks gazino ve barlara gidiyorlar, gecelerini oralarda geçiriyorlardı. - Tarık Buğra

[isim]

[müzik]

• Büyük ve tam aralıkların yarım ses artmış hâli

[-e]

[-i]

• Bir cismi bir yöne doğru fırlatmak

  Taşı suya atmak.

• Bir şeyi yere doğru bırakmak

• Bir kimsenin ilişiğini kesmek

[-e]

[nesnesiz]

• Koymak

  Mutlaka yemeklerimize biber atmayı âdet edinmişiz. - Burhan Felek

• Rastgele bir kenara koymak

[nesnesiz]

[-den]

• Uzatmak

  Vapurdan iskeleye attılar.

• Bir yerden başka bir yere taşımak

  Hazır araba varken eşyayı eve atalım.

[nesnesiz]

• Sille, tokat vurmak

[nesnesiz]

• Top, tüfek vb. silahları patlatmak

[nesnesiz]

• Kurşun, gülle, ok vb. şeyleri hedefe fırlatmak

  Ona üç kurşun attı, vuramadı.

[-e]

[nesnesiz]

• Geri bırakmak, ertelemek

  Bu konunun tartışılmasını gelecek haftaya attılar.

• Örtmek

  Sırtına bir şal attı.

• Yapılmış kötü bir işi birine yüklemek

  Suçu onun üzerine attılar.

[-i]

[-den]

• Kovmak, dışarıya çıkarmak, ilgisini kesip uzaklaştırmak

[-i]

• İstenilmeyen bir şeyi kendi malı olmaktan çıkarmak

  Bu lüzumsuz eşyayı atmalı.

[-i]

• Kullanılması gelenek hâline gelmiş bir şeyi kullanmaktan vazgeçmek

  Şapka inkılabıyla fesi attık.

[-i]

• Çıkarmak, dışarıya vermek

  Yabancı cisimleri vücut atar.

[-i]

• Patlayıcı maddelerle havaya uçurup yıkmak

  Köprüyü dinamitle attılar.

[-i]

• Yay ve tokmakla ditmek, kabartmak

  Pamuğu atmak.

[nesnesiz]

• Çatlamak

[nesnesiz]

• Yırtılmak

[-den]

• Yapışık olduğu yerden ayrılmak

[nesnesiz]

• Kalp, nabız vurmak, çarpmak

  Kalbi hızlı hızlı atıyor.

[-i]

• Sıkıntı dolayısıyla giyilen bir şeyi çıkarmak

  Sıcak basınca sırtındaki ceketi attı.

[-i]

[-den]

• Yazılı veya banda alınmış bir metinden bazı bölümleri çıkarmak

[-i]

• Değerini eksiltmek

[nesnesiz]

• Göndermek, yollamak

  Mektup atmak.

[-den]

• Terk etmek

[argo]

• Götürmek

  Gözüne kestirdiği erkeği tavlayıp resmen oraya atarmış. - Attila İlhan

[nesnesiz]

[argo]

• Söylemek

  Gazel attı.

[nesnesiz]

[argo]

• Yalan veya abartmalı söz söylemek

  Gene atmaya başladı.

[nesnesiz]

[argo]

• Bilmeden, kestirerek söylemek

  Bilgi yarışmasında attı ama tutturamadı.

[nesnesiz]

[teklifsiz konuşmada]

• İçki içmek

  Şimdi arzu buyrulursa dostluğumuzu takviye için şöyle bir iki kadeh atalım. - Nazım Hikmet

Ata Sözleri ve Deyimler

• atıp (veya atmak) tutmak
• atıyorum
• atma Recep, din kardeşiyiz
• atsan atılmaz, satsan satılmaz
• attığı tırnağa değmemek
• attığı tırnak kadar olamamak

[-i]

• Bir şeyi elle veya başka bir araçla tutarak bulunduğu yerden ayırmak, kaldırmak

  Sağ elinin çevik bir hareketiyle başındaki tülbendi çekip aldı. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Satın almak

[nesnesiz]

• Ele geçirmek, fethetmek

  Fakat aldıkları yerlerin ahalisini Türkleştiremediklerinden bu büyüklük onların zayıf düşmelerine sebep olmuş. - Ömer Seyfettin

[-i]

[-den]

• Bir şeyi veya kimseyi bulunduğu yerden ayırmak

  Çocuğu okuldan aldı.

• Birlikte götürmek

[nesnesiz]

• İçine sığmak

  Bu kavanoz iki kilo bal alır. Bu salon bin kişi alır.

[-e]

[nesnesiz]

• Kabul etmek

[nesnesiz]

• Kendine ulaştırılmak, iletilmek

  Mektup almak. Haber almak.

[nesnesiz]

• İçeri sızmak, içine çekmek

  Gemi su alıyor. Fotoğraf makinesi ışık almış, film yanmış.

[nesnesiz]

• Erkek, kadınla evlenmek

  O sırada aldığı kadının babasının birçok yardımını görmüştü. - Memduh Şevket Esendal

[-i]

[nesnesiz]

• Sürükleyip götürmek

  Öküzü sel aldı, harmanı yel aldı.

[nesnesiz]

• Kazanmak, elde etmek

[nesnesiz]

• Zararlı, tehlikeli bir şeye uğramak

  Soğuk almak. Ceza almak.

[-i]

[nesnesiz]

• Bürümek, sarmak, kaplamak

  Burayı kötü bir koku aldı, durulamaz hâle geldi.

[-den]

• Kısaltmak, eksiltmek

  Ceketin boyundan almak.

[nesnesiz]

• Yolmak, koparmak

  Kaş almak.

• Temizlemek

  Karyolanın altını süpürge ile al.

[-e]

[-i]

• İçeri girmesini sağlamak

  Sevdiği delikanlıyı gece evine almış. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Tat veya koku duymak

  Sigaradan hiç tat alamaz oldum. Burnu iyi koku alır.

[-e]

[-i]

• Örtmek, koymak

  Paltosunu sırtına aldı.

[-i]

[-de]

• Yol gitmek, mesafe katetmek

  O yolu bir saatte alırsınız.

[-i]

[-den]

• Çalmak

  Cebimden saatimi almışlar.

• Soldurmak

  Güneş perdelerin rengini aldı.

• Vücuttaki hasta bir organı ameliyatla çıkarmak

  Dalağını aldılar.

[nesnesiz]

• Motor çalışması için gerekli olan elektrik veya yakıttan yararlanır duruma gelmek

  Savcı yardımcısı gaza bastı, motor almadı. Bir daha bastı, yine almadı. - Haldun Taner

[nesnesiz]

• Göreve, işe başlatmak

  Yeni bir kapıcı aldı.

[-den]

• Görevden, işten çekmek

[nesnesiz]

• Başlamak

  Üsküdar'a gider iken aldı da bir yağmur - Halk türküsü

[nesnesiz]

• İçecek veya sigara içmek

  Tadına bakmak için bir yudum aldım.

[nesnesiz]

• Yutmak, kullanmak

  İlaç almak.

[nesnesiz]

[-den]

• Kazanç sağlamak

  Bir pantolondan beş yüz lira alıyorlar.

• Gidermek, yok etmek

  İçine biraz su koy, tuzunu alır.

• Yer değiştirmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• al (veya alın) ...
• alaşağı etmek
• al aşağı vur yukarı
• al benden de o kadar
• al birini, vur ötekine (veya birine)
• aldı
• aldığı abdest ürküttüğü kurbağaya değmemek
• aldı sazı eline
• al gülüm ver gülüm
• alıp başını gitmek
• alıp götürmek
• alıp satmaz görünmek
• alıp sattığı olmamak
• alıp vereceği olmamak
• alıp verememek
• alıp vermek
• alıp yürümek
• al kaşağıyı gir ahıra, yarası olan gocunur (veya gocunsun)
• almadan vermek Allah'a mahsus
• almadığın hayvanın kuyruğunu tutma
• al malın iyisini, çekme kaygısını
• alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste
• al sana bir ... daha
• al takke ver külah

[isim]

[mantık]

• Konusu ile yüklemi aynı olan, biri tümel olumlu, biri tikel olumlu; biri tümel olumsuz, biri tikel olumsuz iki önerme arasındaki bağlantı durumu: `Kimi insanlar fânidir` önermesi `Bütün insanlar fânidir` önermesinin altığı olur

[isim]

• Bir uyarıyı, bir tehlikeyi bildirmek için verilen işaret

• Bu işareti veren düzenek

Ata Sözleri ve Deyimler

• alarma geçmek

[isim]

[eskimiş]

• Salıverme, koyuverme

• Genelleme