[isim]

• Zamanın bölünemeyecek kadar kısa olan parçası, lahza, dakika

  Zira göçebelerin hayatı her an yardımlaşmalarını gerektirir. - Cemil Meriç

Ata Sözleri ve Deyimler

• anı anına uymamak
• an meselesi

[isim]

[halk ağzında]

• İki tarla arasındaki sınır

[isim]

• Zihin

  An bulanıklığı. An yorgunluğu.

[isim]

• Kar, süt vb.nin rengi, beyaz, kara ve siyah karşıtı

[sıfat]

• Bu renkte olan

• Beyaz leke

  Bir gözünde akı var.

[sıfat]

[mecaz]

• Temiz

[sıfat]

[mecaz]

• Dürüst

[sıfat]

[mecaz]

• Sıkıntısız, rahat

  Ak günler göresin.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ak akçe kara gün içindir
• ak dediğine kara demek
• ak don kara don geçitte belli olur
• ak gün ağartır, kara gün karartır
• akı ak karası kara
• akı karası geçitte belli olur
• akım derken bokum demek
• ak koyun kara koyun geçit başında belli olur
• ak koyunu gören içi dolu yağ sanır
• ak koyunun kara kuzusu da olur
• ak köpeğin pamuk pazarına zararı vardır
• akla karayı seçmek
• ak sakaldan yok sakala gelmek

[ünlem]

• Birdenbire duyulan acı, ağrı, şaşırma, ürkme veya sevinç anlatan bir söz

  Ay! Sen mi idin? Ay, ne güzel!

[isim]

• Art arda gelen iki yeni ay arasında geçen süre

• Yılın on iki bölümünden her biri, mah, meh

  Mart ayı. Nisan ayı. Mayıs ayı.

• Bir ayın herhangi bir gününden ertesi ayın aynı gününe kadar geçen veya yaklaşık otuz gün olarak kabul edilen süre

  Bu iş ancak üç ayda biter. Temiz iş altı ayda çıkar.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ay ayakta çoban yatakta, ay yatakta çoban ayakta
• ay aydın, hesap belli
• ay gibi
• ay harmanlanmak
• ayı gördüm, yıldıza itibarım (veya minnetim) yok
• ayı görmeden bayram etme
• ay var yılı besler, yıl var ayı beslemez

[isim]

[gök bilimi]

• Dünya'nın uydusu olan gök cismi, kamer, mah, meh

[ünlem]

• `Ey, hey` anlamlarında bir seslenme sözü

  Yürü ya mübarek!

[edat]

• Evet

Ata Sözleri ve Deyimler

• ya Allah
• ya Rabbi (veya Rab)
• ya sabır
• ya sabır çekmek
• ya ya ya şa şa şa

[bağlaç]

• Şaşma, şaşkınlık bildiren bir söz

  Ya, bu adam kim?

• Bir düşüncenin karşıtı düşünülürken kullanılan bir söz

  Yetişirim diyorsun, ya yetişemezsen?

• Gereklik ve onay bildiren cümlelerde yargının onaylandığını bildiren bir söz

  Biz de gelelim mi? -Gelin ya.

• Dilek ve geniş zaman kiplerinde yargıyı güçlendiren bir söz

  Bu, söylenecek söz mü? -Söylenir ya. Azıcık yardımcı olsa ya.

• Bilinen, görülen, hatırlanıp anlatılan bir olay dolayısıyla da sorulan başka bir konu için kullanılan bir söz

  Sen geldin, ya Ahmet? Siz karnınızı doyurdunuz, ya ben ne yapayım?

• Bir düşüncede sıra ile yer alan ayrı cins ögelerden biri ötekilerden üstün görüldüğünde `hele, özellikle` anlamlarında kullanılan bir söz

  O çocuğun terbiyesine, zekâsına, çalışkanlığına diyecek yok, ya inceliği. Fırtına kırdı, döktü, yıktı, ya o ağaçlara verdiği zarar.

• Cevap niteliğinde olan cümlenin sonuna getirildiğinde asıl yargının arkadan gelen cümle ile anlatılacağını belirten bir söz

  Fena oğlan değildir, değildir ya, yalnız bu sarhoşluğu var. - Memduh Şevket Esendal

• Bazı çekimli zamanlardan sonra gelerek anlamı pekiştiren, kuvvetlendiren bir söz: Yediydin ya. Oturmuşum ya

[isim]

• Elin parmak dipleriyle bilek arasındaki iç bölümü, avuç içi

• Ayak tabanı

[bitki bilimi]

• Yaprakların düz ve parlak bölümü

[isim]

[eskimiş]

• Göz

[isim]

• Yağmur, yaz yağmuru

[isim]

[eskimiş]

• Kusma

[isim]

[hayvan bilimi]

• Memelilerin etobur takımından, beş parmaklı, tabanlarına basarak yürüyen, yurdumuzda boz türü bulunan, iri gövdeli hayvan, kocaoğlan (Ursus arctos)

[ünlem]

• Kaba saba olan insanlar için kullanılan bir seslenme sözü

Ata Sözleri ve Deyimler

• ayı gibi
• ayının kırk türküsü var, kırkı da ahlat üstüne
• ayı sevdiği yavrusunu hırpalar
• ayıya kaval çalmak
• ayı yavrusu ile oynuyor
• ayıyı fırına atmışlar, yavrusunu ayağının altına almış
• ayıyı vurmadan postunu satmak

[isim]

• İnsan ve hayvanlarda yaşamayı sağlayan ve ölümle vücuttan ayrılan madde dışı varlık

• Yaşama, hayat

  Bir kedi yavrusunu kurtarmak için ipe sarılıp kuyuya iner, canımı tehlikeye koyardım. - Reşat Nuri Güntekin

• Güç, dirilik

  Her şeyde bu mevsime mahsus bir can, bir dirilik kendini gösteriyordu. - Memduh Şevket Esendal

• Kişi, birey

  Benimle beraber dört canız. - Falih Rıfkı Atay

• İnsanın kendi varlığı, özü

  Sağa sola kaçıştık da, canımızı dar kurtardık. - Nazım Hikmet

• Gönül

  Çirkin bana kurban, ben de güzele / Can sever güzeli, maldan ziyade - Karacaoğlan

• Bektaşilik ve Mevlevilikte tarikat kardeşi

  Şeyh çıkınca oradaki canlar da sırasıyla yürüyüp kapıya gelince dönüp baş kestikten sonra dışarı çıkarlar. - Asaf Halet Çelebi

[sıfat]

• Çok içten, sevimli, sevilen, şirin

  Alphonse Daudet ilk gençliğimin can yazarlarından biri idi. - Tarık Buğra

Ata Sözleri ve Deyimler

• cana (veya canına) can katmak
• cana gelecek mala gelsin
• cana kıymak
• can alacak nokta (veya yer)
• can alıp can vermek
• cana minnet saymak (veya bilmek)
• can atmak
• can başına sıçramak
• can baş üstüne
• can beslemek
• can boğazdan gelir (veya geçer)
• can borcunu ödemek
• can bostanda bitmez
• can bulmak
• can cana, baş başa
• can candan şirindir (veya tatlıdır)
• can canın yoldaşıdır
• can cümleden aziz
• can çekişmek
• can çekişmektense ölmek yeğdir
• can çıkmayınca (veya çıkmadan) huy çıkmaz
• candan geçmek
• can dayanmamak
• can derdinde olmak
• can derdine düşmek
• can gelmek
• canı acımak
• canı ağzına (veya boğazına) gelmek
• canı bayılmak
• canı burnuna (veya burnundan) gelmek
• canı burnundan çıkmak
• canı cana ölçmek
• canı canına (veya içine) sığmamak
• canı cehenneme
• canı çekilmek
• canı çekmek
• canı çıkasıca
• canı çıkmak
• canı çıksın!
• canı gelip gitmek
• canı gelmek
• canı gibi sevmek
• canı gitmek
• canı ile oynamak
• canı ile uğraşmak
• canı istemek
• canı isterse
• canı kaymak isteyen mandayı yanında taşır
• canım
• canım ciğerim
• canım dese canın çıksın diyor sanmak
• canımın içi
• canımı sokakta bulmadım
• canına acımamak
• canına değmek
• canına ezan okumak
• canına geçmek (veya işlemek veya kâr etmek)
• canına kastetmek
• canına kıymak
• canına minnet (olmak)
• canına okumak
• canına rahmet
• canına susamak
• canına tak demek (veya etmek)
• canına tükürdüğümün (veya üfürdüğümün)
• canına yandığım (veya yandığımın)
• canına yetmek
• canından bezmek (veya bıkmak veya usanmak)
• canından geçmek
• canını acıtmak
• canını almak
• canını bağışlamak
• canını burnundan getirmek
• canını cehenneme göndermek (veya yollamak)
• canını çıkarmak
• canını dar atmak
• canını dişine almak (veya takmak)
• canının derdine düşmek
• canının içine sokacağı gelmek
• canını sıkmak
• canını sokakta bulmamak
• canını vermek
• canını yakmak
• canın isterse
• canı sağ olsun!
• canı sıkılmak
• canı yanan eşek, attan yüğrük olur
• canı yanmak
• canı yerine gelmek
• canı yok mu?
• can kalmamak
• can kaygısına düşmek
• canlar!
• can olmak
• can sıkmak
• can vermek
• can yakmak

[isim]

• İlenme, beddua

[ünlem]

• (a:h) Sesin tonuna göre pişmanlık, öfke, özlem, beğenme, sevgi vb. duygular anlatan bir söz

  Ah, ne güzeldi o Direklerarası'ndaki ramazan ve donanma geceleri. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

[ünlem]

• (a:h) Ağrı, acı duyulduğunda söylenen bir söz

  Ah başım!

Ata Sözleri ve Deyimler

• ah alan onmaz
• ah almak
• ah çekmek
• ah etmek
• ahı çıkmak
• ahını almak
• ahını yerde koymamak
• ahı tutmak
• ahı yerde kalmamak
• ah yerde kalmaz

[ünlem]

• İstek uyandırmak için kullanılan bir söz

  Ha göreyim seni! Ha gayret!

• (ha:) Şaşma anlatan bir söz

  Amma güzel ha! Öyle oldu ha!

• (ha:) Dikkati çekmek, uyarmak için kullanılan bir söz

  Sakın ha bir daha yapma! Sakın ha ağlamanı istemiyorum. - Attila İlhan

• (ha:) Bir şeyin birdenbire hatırlandığını veya kavrandığını anlatan bir söz

  Ha, miralay arzu ederse o başka tabii! - Attila İlhan

[bağlaç]

• Tekrarlanarak kullanıldığında eşitlik anlamı veren bir söz

  Ha ben gelmişim ha o. Ha bağ ha bahçe ha tarla.

[bağlaç]

• Bazen tekrarlanan bir emir kipinin tekrarları arasında yer alarak fiil ile anlatılan işin uzadığı ve bundan bıkıldığı bildirilir

  Yürü ha yürü, yol bitmiyor ki.

[edat]

[kaba konuşmada]

• Evet

[teklifsiz konuşmada]

• (ha:) Soru bildiren bir söz

  Sen de geldin ha?

Ata Sözleri ve Deyimler

• ha babam (ha)
• ha babam de babam
• ha bire
• ha deyince
• ha gayret
• ha şöyle
• ha şunu bileydin

[kimya]

• Hahniyum elementinin simgesi

[zarf]

• O kadar

  Bir sopa öğrenmişler anca ömürlerinde, hemen insanın karşısına onu dikerler. - Kerim Korcan

• Böylece, bu biçimde

• Ancak

  Saat dörde geliyor. Anca dalmışım demek ki. - Emine Işınsu

Ata Sözleri ve Deyimler

• anca beraber, kanca beraber

[sıfat]

• Sarhoşluğu veya baygınlığı geçmiş olan

  Şimdi konuşacağımız konuyu ayık kafayla konuşmak daha doğru olur. - Ayşe Kulin

[zarf]

• Sarhoşluğu geçmiş bir biçimde

[isim]

[eskimiş]

• Arap alfabesinin on sekizinci harfinin adı

Ata Sözleri ve Deyimler

• ayınları çatlatmak

[sıfat]

• Benzer

  Aynı hatayı senin de yapmana yol açmak istemiyorum. - İhsan Oktay Anar

• Başkası değil, yine o

• Aralarında ayrım olmayan

  Yirmi sene hep aynı renkler içinde dönüp dolaştık. - Bedri Rahmi Eyuboğlu

• Eski durumunda kalmış, değişmemiş

Ata Sözleri ve Deyimler

• aynı ağzı kullanmak
• aynı fotoğraf karesinde yer almak
• aynı kafada olmak
• aynı kapıya çıkmak
• aynı karede yer almak (veya bulunmak)
• aynı potada erimek
• aynı telden çalmak
• aynı yastıkta kocamak
• aynı yolun yolcusu (olmak)