[sıfat]

• Ansızın yapılan

  Ani bir hareketle Çakır'ın omzunu kavradı, öne itti, sonra aynı kuvvetle geri çekip bastırdı, - Tarık Buğra

• Ansızın ortaya çıkan

  Birkaç ay devam eden bu ani hastalık alınan birçok tıbbi tedbirlere rağmen gittikçe ziyadeleşiyordu. - Asaf Halet Çelebi

[zarf]

• Ansızın, birdenbire

  Öyle ani ve haşin çıkmıştı ki bu soru, karşıdaki boş bulunup ismini söyledi. - Elif Şafak

[isim]

• Anne

  Anası mutfakta bir tabağa marul doğruyor. - Yusuf Atılgan

• Yavrusu olan dişi hayvan

• Dinî bakımdan aziz tanınan bazı kadınlara verilen saygı unvanı

  Fatma Anamız. Meryem Ana.

[ünlem]

• Yaşlı kadınlara saygılı bir seslenme sözü

[mecaz]

• Velinimet

  Yoksullar anası.

• Alacağın veya borcun, faizin dışında olan bölümü

[sıfat]

• Temel, asıl, esas

  Ana bina aradan geçen elli beş yıla karşın değişmemiş. - Ayla Kutlu

[matematik]

• Çizgilerden herhangi birini anlatan kelimeye sıfat olarak geldiğinde o çizginin, belirli bir kural altında hareket ederek bir yüzey oluşturmaya yaradığını anlatan bir söz

Ata Sözleri ve Deyimler

• ana avrat küfretmek (veya düz veya dümdüz gitmek)
• ana bir, baba ayrı
• anadan doğmuşa dönmek (veya anadan yeni doğmuş gibi olmak)
• ana gibi yâr olmaz, Bağdat gibi diyar olmaz
• ana ile kız, helva ile koz
• ana kızına taht kurar, kız bahtı kocadan arar (veya ana kızına taht kurmuş, baht kuramamış)
• anam!
• anam avradım olsun
• anam babam
• anamın (veya anasının) ak sütü gibi (helal olsun)
• anamın öleceğini bilseydim kulağı dolu darıya satardım
• anan güzel idi hani yeri, baban zengin idi hani evi?
• ananın bahtı kızına
• ananın bastığı yavru incinmez
• anan yahşi, baban yahşi
• anası ağlamak
• anasına avradına sövmek
• anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al
• anasından doğduğuna bin pişman
• anasından doğduğuna pişman etmek
• anasından doğduğuna pişman olmak
• anasından emdiği süt burnundan (fitil fitil) gelmek
• anasından emdiği sütü burnundan getirmek
• anasını ağlatmak
• anasını bellemek
• anasını eşek kovalasın!
• anasının gözü
• anasının ipini satmış (veya pazara çıkarmış)
• anasının kızı
• anasının körpe kuzusu
• anasının nikâhını istemek
• anasının oğlu
• anasını sat! (veya satayım!)
• anası turp (veya sarımsak), babası şalgam (veya soğan)
• anası yerinde

[sıfat]

• İyi, pekiyi, daniska

  Beni Konya Lezzet Lokantası'na götürdü, âlâ bir öğle yemeği çekti. - Halide Edip Adıvar

[sıfat]

• Karışık renkli, çok renkli, alaca

  Ala kilim eskimiş.

[isim]

• Alabalık

[halk ağzında]

• Açık kestane renginde olan, ela (göz)

[isim]

[halk ağzında]

• Kekliğin boynundaki siyah halka

Ata Sözleri ve Deyimler

• ala keçi her vakit püsküllü oğlak doğurmaz

[sıfat]

• Yüce, yüksek

  Bu bizim en büyük, en şanlı, en ali bir günümüz, en mukaddes millî bayramımız. - Ömer Seyfettin

[isim]

• `Kurnazca ve haince düzen` anlamında Ali Cengiz oyunu, `çok zorba` anlamında Ali kıran baş kesen, `bir kimse birinden aldığını ötekine, ötekinden aldığını bir başkasına vererek işini yürütmek` anlamında Ali'nin külahını Veli'ye, Veli'nin külahını Ali'ye giydirmek deyimlerinde geçen bir söz

[isim]

• Gözde sarıya çalan kestane rengi

[sıfat]

• Bu renkte olan

  Ela gözlerini sevdiğim dilber / Seni görmeyeli göresim geldi - Karacaoğlan

[bağlaç]

• Kelimenin sonuna geldiğinde birliktelik, beraberlik, araç, neden veya durum anlatan cümleler yapmaya yarayan bir söz

  Çabuk bir süvari ile bana haber gönderiniz. - Ömer Seyfettin

• Bazı soyut adlara getirildiğinde `... olarak, ... bir biçimde` anlamında durum zarfları oluşturan bir söz

  Merhametle ona bakıyordu.

• Cümle içinde aynı görevde bulunan iki ögeyi birbirine bağlamaya yarayan bir söz

  Annesi ile babası geldiler. Leylâ ile Mecnun. Gelmeleri ile gitmeleri bir oldu.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ... ile beraber

[edat]

[eskimiş]

• Belirtilen sayıların da dâhil edildiği aralığı anlatan söz

  Bugün Ege'de rüzgâr üç ila beş kuvvetinde esecekmiş.

[ünlem]

[kaba konuşmada]

• Ulan

  İte bak lan, dedi, nasıl da horozlanıyor? - Necati Cumalı

[isim]

• At, eşek, öküz vb. yük hayvanlarının tırnaklarına çakılan, ayağın şekline uygun demir parçası

  Atların nal tıkırtıları, demir tekerlek gürültüleri işitildi. - Ömer Seyfettin

Ata Sözleri ve Deyimler

• nal çakmak
• nal deyip mıh dememek
• nalları dikmek
• nal toplamak

[kimya]

• Azot elementinin simgesi

[edat]

[halk ağzında]

• İşte

  Bizim köy aha şuracıkta!

[sıfat]

• Cömert

[isim]

[halk ağzında]

• Kardeş

[isim]

• Ahilik ocağından olan kimse

[isim]

[teklifsiz konuşmada]

• Kurnaz, cin fikirli kimse

[eskimiş]

• Zaman, zamane

[isim]

• Bir şeyin içinde bulunduğu şartların veya taşıdığı niteliklerin bütünü, durum, vaziyet

  Herkes hâline göre bir hediye verdi. - Hüseyin Rahmi Gürpınar

• Tutum, tavır

  Bambaşka bir hâliniz vardır sizin. Merhametli bir insan olduğunuz bellidir. - Oktay Rifat

• Şimdiki zaman, içinde yaşanılan zaman

  Hâl dediğimiz şey yarından sonra mazi olacaktır. - Yahya Kemal Beyatlı

• Güç, kuvvet, takat

  Şimdi gezmeye çıkacak hâlim yok.

[mecaz]

• Kötü durum, sıkıntı, dert

  Zavallının başına ne hâller geldi.

[dil bilgisi]

• Durum

Ata Sözleri ve Deyimler

• ... hâline gelmek
• hâlden anlamak (veya bilmek)
• hâle yola koymak
• hâl hâlin yoldaşıdır
• hâl hatır (veya hâlini hatırını) sormak
• hâli (veya hâlleri) duman olmak
• hâli harap olmak
• hâli kalmamak
• hâline bakmamak
• hâline köpekler bile güler
• hâlini almak
• hâli tavrı yerinde
• hâli üzere
• hâli vakti yerinde

[isim]

[eskimiş]

• Çözme, çözülme

• Çözüm

• Eritme

• Karışık bir sorunun içinden çıkma, sonuca varma

[isim]

• Sebze, meyve, bakliyat vb.nin satıldığı yer

[isim]

[tarih]

• Tahttan indirme

[isim]

[tarih]

• Doğu ülkelerinde yerli beyler ve Kırım girayları için kullanılan unvan

  Kırım hanları. Altın Ordu hanları.

• Osmanlı padişahlarının adlarının sonuna getirilen unvan

[isim]

[eskimiş]

• Yol üzerinde veya kasabalarda yolcuların konaklamalarına yarayan yapı

  Bir handa, yorgun argın, tatlı bir uykudaydık. - Faruk Nafiz Çamlıbel

• Büyükşehirlerde serbest mesleklerde çalışanların oda veya daire tutup çalıştıkları birkaç katlı yapı

Ata Sözleri ve Deyimler

• han gibi
• han hamam sahibi (olmak)
• han kapısından teğelti atmak

[isim]

• Eskişehir iline bağlı ilçelerden biri