[isim]

• Eklemek işi

[sıfat]

• Eklenmiş

[-i]

• Elek yardımıyla ayıklamak veya incesini kabasından ayırmak, elekten geçirmek

  Eledim eledim höllük eledim / Aynalı beşikte bebek beledim - Halk türküsü

• Sınav veya yarışma yoluyla en iyileri seçmek

• İpliği elemgeden geçirip yumak yapmak

[mecaz]

• Gözden geçirmek, ayıklamak, iyisini kötüsünden ayırmak

[spor]

• Bir yarışmacıyı yarışma dışı bırakmak, elimine etmek

[sıfat]

[halk ağzında]

• Sürülmeden bırakılmış (tarla)

• Bakımsız bırakılmış (bağ veya bahçe)

Ata Sözleri ve Deyimler

• keleme olmak

[isim]

• Tekrarlama sonucu kazanılan yatkınlık, alışkanlık

  Bütün melekelerim yerinde olduğu hâlde kendimde değildim. - Necip Fazıl Kısakürek

[ruh bilimi]

[felsefe]

• Yeti

• Yelken makarası

[isim]

• Belemek işi

[isim]

[halk ağzında]

• Elma, armut, ayva vb. meyvelerin yenmeyen iç bölümü

[-i]

• Ayak uzatarak birisini düşürmek

• Yolundan çevirmek, engel olmak, engellemek

  En tutulmaz penaltıları çeler ama bazen de bakarsın, bacak arasından en olmayacak golleri yerdi. - Haldun Taner

• Örtü vb.ni örtünüp iki ucunu bağlamak

• Bir şeyin kenarını verev veya çapraz kesmek, çalmak

[spor]

• Topa gidiş yönünü değiştirecek biçimde vurmak

[mecaz]

• Kendi yanına çekmek, beğenisini, sevgisini kazanmak

  Gönlümü çelen bir söz söyle.

[mecaz]

• Düşünce ve davranış birbirini tutmamak, birbirine ters düşmek

  Bu sözünüz deminkini çeliyor.

[isim]

• Eşlemek işi, bağlaşım

[sinema]

[televizyon]

• Görüntü ve ses kuşakları arasındaki bağ, senkronizasyon

[isim]

• Çile durumundaki ipliği yumak yapmak veya masuraya sarmak için kullanılan ve bir eksen üzerinde dönen araç

  Bu rutubetli mahzenin loş serinliği içine elemgelerini kurmuşlar, iplik eğiriyorlar. - Hüseyin Rahmi Gürpınar

[isim]

[halk ağzında]

• İki yıl sürülmeyen, boş tarla

[-e]

[nesnesiz]

[-den]

• Ulaşmak, varmak

  Gurbetten gelmişim yorgunum hancı / Şuraya bir yatak ser yavaş yavaş - Bekir Sıtkı Erdoğan

• Getirmek

  Adamı Ödemiş'ten aldım geldim, her masrafını çektim. - Necati Cumalı

• Oturmaya, ziyarete gitmek

  Dün akşam amcamlar bize geldi.

• İsabet etmek

  Attığı top gözüme geldi

• Varlığını sürdürmek, yaşamak, intikal etmek

  Eski çağlardan birçok anıt çağımıza kadar gelmiştir.

• Ortaya çıkmak, doğmak

• Belli bir süre dolmak

  Vakit kuşluğu aşmış, öğleye geliyordu. - Necati Cumalı

• Belli bir zamana ulaşmak

• Kadar olmak

  Boyu ancak omzuna geliyor.

• Çıkmak, yönelmek

  Merak etme, ondan kimseye kötülük gelmez.

• İzlemek, takip etmek

  Çocuklar arkadan geliyordu.

• Bir yerden alınıp bir yere ulaştırılmak

  Kahve Brezilya'dan geliyor.

• Katılmak, eklenmek

  Türkçede ekler kelimelerin sonuna gelir.

• Türemek

• Daha önce üzerinde durulmuş olan bir konuya yeniden dönmek

  Şimdi sözü burada kesip asıl konumuza gelelim.

• Sonuç çıkmak

  Bu davranışlardan ne gelir bilinmez.

• Dayanmak, tahammül etmek

  Birazcık üşütmeye gelmiyor, hemen hastalanıyor.

• Kendine yapılan herhangi bir davranış veya durumu iyi karşılamak

  Kadri o adamlardandır ki iyi davranmaya, yüz vermeye gelmez. - Memduh Şevket Esendal

  Bizim baştan savma işe gelmediğimizi bilirsin. - Refik Halit Karay

[-e]

• Bir şeye sonradan inanmak, doğruluğuna hak vermek, eğilim göstermek, kabul etmek

  Dediğime geldiniz mi?

• Etkisini herhangi bir biçimde göstermek

  Buranın havası iyi geldi. Burası bana çok sıcak geldi.

• Kazanılmak, sağlanılmak

  Çiftlikten onlara ayda beş yüz milyon lira gelir.

• Uymak

  Bu ayakkabı sana küçük gelir.

• Olmak, -e uğramak

  Felç gelmek. Başımıza bir bela geldi.

• Akmak

  Burnundan kan geldi. Musluktan su gelmiyor.

• Düşmek, rast gelmek

  Buraya ışık gelmiyor.

• Görünmek, sanılmak

  Baygın da olsa yabancı bir kadını böyle kucağında tutmak ona pek ayıp bir şey gibi geldi. - Haldun Taner

[-e]

• Uygun düşmek

  Caddelerde oturmaya gelmez. - Ömer Seyfettin

[-e]

• Başlamak, ortaya çıkmak

• Mal olmak

  Bu bardakların tanesi yüz liraya geldi.

• Biriyle birlikte gitmek

  Ben İstanbul'a gidiyorum, benimle gelir misiniz?

• İhtiyaç anlatan deyimler kurmaya yarayan bir fiil

  Uykusu gelmek.

[yardımcı fiil]

• Kök veya gövdeleri sonuna -a (-e) eki almış fiillere gelerek süreklilik bildiren birleşik fiiller oluşturur

  Alışageldiğimiz bir anlamı vardı.

• -mez, -mezlik ile birlikte yapmacık anlatan deyimler yapar

  Görmezlikten gelmek. İşitmezlikten gelmek.

• Yönelme durumundaki bazı kelimelere getirilerek birleşik fiil yapar

  Yola gelmek. Meydana gelmek. Hatıra gelmek. Akla gelmek.

• -dikçe, -esi biçiminde kullanılan sıfat-fiil eklerinden sonra geldiğinde önceki fiille ilgili olarak pekiştirilmiş bir istek ve sürerlik bildiren bir fiil

  Baktıkça bakası gelmek. Yedikçe yiyesi gelmek.

• Herhangi bir sırada bulunmak

  Başta gelmek. Önde gelmek. Birinci gelmek.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ...-e gelince
• gel de (veya gelsin de)
• gel demesi kolay ama git demesi güçtür
• gel denilen yere gitmeye ar eyleme, gelme denilen yere gidip yerini dar eyleme
• geldik yüze, çıktık düze
• geleceği varsa göreceği de var
• gelip çatmak (veya dayanmak)
• gelip geçmek
• gel keyfim gel
• gelsin ... (veya gelsin ... gitsin ...)
• gel zaman git zaman

[isim]

• Ülke çapında yaygınlaştırılmış ulaşım ve iletişim örgüsü, ağ

• Üniversite öğrencilerinin kimlik kartı

[mecaz]

• Birbiriyle bağlantılı ve gizli çalışan kimselerin tümü

  Bütün dünyaya eroin gönderen geniş bir şebekenin peşindeydiler. - Reşat Enis

[sıfat]

• Kaba

  Kızcağıza eşekçe bir cevap verdim. - Peyami Safa

[zarf]

• (eşe'kçe) Kaba bir biçimde

[-e]

• Bir yerden başka bir yere gitmek

  Elindeki kitabı bırakıp bulundukları odaya geçtim. - Tarık Buğra

[-den]

• Bir yandan girip diğer yandan çıkmak

  İplik iğne deliğinden zor geçti.

[-den]

• Yol, araç veya akarsu bir yerin yakınından veya içinden gitmek

  Eve giderken sizin sokaktan geçeriz.

[-den]

• Bir duruma uğramak, konu olmak

  Dayaktan geçmek. Muayeneden geçmek.

[-den]

• Bırakmak, vazgeçmek

  Bana yârden geç derler / Seven yârden geçilir mi? - Halk türküsü

[-de]

• Yaşamak

[-den]

• Bir şeyi bundan böyle yapma durumunda olmamak

  Hakkın var. Ne çare ki bizden geçti diye söyleniyor. - Reşat Nuri Güntekin

[-de]

• Olmak, vuku bulmak, cereyan etmek

  Bu odanın içinde geçen aşk anları artık çok uzaklardaydı. - Attila İlhan

[-e]

[-i]

[-den]

• Hastalık bulaşmak, sirayet etmek

  Hastalık bana ondan geçti.

[-e]

[-den]

• Herhangi bir durum, soya çekim yoluyla birinde görünmek

  Bu titizlik ona babasından geçmiş.

[-e]

[-den]

• Bulunduğu yeri veya konumu değiştirmek

• Bir yeri aşmak, öbür yana ulaşmak

  İstanbul'a geçecek değil, parmağımı kımıldatacak takatim yok. - Sermet Muhtar Alus

• Yerini bırakıp başka yer almak

[-den]

• Bir konu üzerinde veya bir yerde çalışmış olmak

  Şimdiki tuluat artistlerinin çoğu oradan geçtiler. - Sait Faik Abasıyanık

• Etki yapmak, işlemek

  Soğuk, ciğerime geçti. Başına güneş geçmiş.

• Görev almak

  İktidara geçmek.

• Kalmak, devrolmak

  Paralar suyunu çekti. Fabrika da olduğu gibi Nihat'a geçti. - Necip Fazıl Kısakürek

[-i]

• Geride bırakmak, aşmak

  Bizim yelkenli vapuru geçecek. Ordu sınırı geçti. Çocuğun boyu babasını geçti.

[nesnesiz]

• Tükenmek, bitmek, sona ermek

  Yavaş yavaş bu hırs geçer. - Falih Rıfkı Atay

[-i]

• Üstünlük sağlamak

[-i]

• Söylemeden veya bitirmeden atlamak

  O meseleyi geçelim. O bahsi geç!

[-i]

• Zamanı aşmak, geride bırakmak

  Şehzadebaşı'na geldikleri zaman saat onu geçiyordu. - Peyami Safa

[-le]

• Harcamak

  Bütün günüm seni takip etmekle geçti. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

[-i]

• Bir müzik parçasını meşk ederek öğrenmek, çalmak veya söylemek

[-i]

[-den]

• Birinden meşk etmek

  Bu şarkıyı kimden geçtiniz.

• Haberi bir iletişim aracı ile bildirmek

  Ankara haberlerini gazetesine geçiyormuş.

[nesnesiz]

• Sönmek

  Ocak sönmüş, koru bile geçmişti. - Nabizade Nâzım

• Yazılmak, girmek

  Tarihe geçmek. Kitaba geçmek.

[nesnesiz]

• Sürümü olmak, satılmak

[-e]

[-i]

• Konuşmada sözü geçmek veya basında yer almak

  Kısa süren bir hastalıktan sonra göçüp gideceğini hissetmiş hatta ölümünün gazetelere bile geçmemesini istemişti. - Halide Edip Adıvar

[nesnesiz]

• Kullanımda olmak, tedavülde olmak

  Bu para artık geçmiyor.

[nesnesiz]

• Kabul edilemez olmak

  Senin paran burada geçmez.

[nesnesiz]

• Okulda, sınavda başarı göstermek

  Çocuk bu yıl geçti.

• Bir yere gidip oturmak

[nesnesiz]

• Çok bekletilmekten çürümeye yüz tutmak

  Bu karpuz geçmiş.

[nesnesiz]

• Sıyrılmak, kurtulmak, işin içinden çıkmak

  Görmedim, dedi, geçti.

[argo]

[yardımcı fiil]

• Bazı kelimelerle birleşik fiil yapar

  lska geçmek. Diskur geçmek.

[-e]

[-i]

[halk ağzında]

• Çekiştirmek, yermek

  Beni sana geçmişler / Vallahi ben demedim - Halk türküsü

Ata Sözleri ve Deyimler

• geç! (veya geç efendim!)
• geçiniz
• geçme namert köprüsünden, ko aparsın su seni
• geçti Bor'un pazarı (sür eşeğini Niğde'ye)
• geçtiği yoldan geçmek

[-i]

• Bir bütünü iki veya daha çok parçaya ayırmak, taksim etmek

  Bir domates aldı, çakıyla dörde böldü. - Necati Cumalı

[mecaz]

• Birliğin bozulmasına yol açmak, parçalamak

[matematik]

• Bir niceliği iki veya daha çok eşit parçaya ayırmak