[-i]

• Bir şeyi elle veya başka bir araçla tutarak bulunduğu yerden ayırmak, kaldırmak

  Sağ elinin çevik bir hareketiyle başındaki tülbendi çekip aldı. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Satın almak

[nesnesiz]

• Ele geçirmek, fethetmek

  Fakat aldıkları yerlerin ahalisini Türkleştiremediklerinden bu büyüklük onların zayıf düşmelerine sebep olmuş. - Ömer Seyfettin

[-i]

[-den]

• Bir şeyi veya kimseyi bulunduğu yerden ayırmak

  Çocuğu okuldan aldı.

• Birlikte götürmek

[nesnesiz]

• İçine sığmak

  Bu kavanoz iki kilo bal alır. Bu salon bin kişi alır.

[-e]

[nesnesiz]

• Kabul etmek

[nesnesiz]

• Kendine ulaştırılmak, iletilmek

  Mektup almak. Haber almak.

[nesnesiz]

• İçeri sızmak, içine çekmek

  Gemi su alıyor. Fotoğraf makinesi ışık almış, film yanmış.

[nesnesiz]

• Erkek, kadınla evlenmek

  O sırada aldığı kadının babasının birçok yardımını görmüştü. - Memduh Şevket Esendal

[-i]

[nesnesiz]

• Sürükleyip götürmek

  Öküzü sel aldı, harmanı yel aldı.

[nesnesiz]

• Kazanmak, elde etmek

[nesnesiz]

• Zararlı, tehlikeli bir şeye uğramak

  Soğuk almak. Ceza almak.

[-i]

[nesnesiz]

• Bürümek, sarmak, kaplamak

  Burayı kötü bir koku aldı, durulamaz hâle geldi.

[-den]

• Kısaltmak, eksiltmek

  Ceketin boyundan almak.

[nesnesiz]

• Yolmak, koparmak

  Kaş almak.

• Temizlemek

  Karyolanın altını süpürge ile al.

[-e]

[-i]

• İçeri girmesini sağlamak

  Sevdiği delikanlıyı gece evine almış. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Tat veya koku duymak

  Sigaradan hiç tat alamaz oldum. Burnu iyi koku alır.

[-e]

[-i]

• Örtmek, koymak

  Paltosunu sırtına aldı.

[-i]

[-de]

• Yol gitmek, mesafe katetmek

  O yolu bir saatte alırsınız.

[-i]

[-den]

• Çalmak

  Cebimden saatimi almışlar.

• Soldurmak

  Güneş perdelerin rengini aldı.

• Vücuttaki hasta bir organı ameliyatla çıkarmak

  Dalağını aldılar.

[nesnesiz]

• Motor çalışması için gerekli olan elektrik veya yakıttan yararlanır duruma gelmek

  Savcı yardımcısı gaza bastı, motor almadı. Bir daha bastı, yine almadı. - Haldun Taner

[nesnesiz]

• Göreve, işe başlatmak

  Yeni bir kapıcı aldı.

[-den]

• Görevden, işten çekmek

[nesnesiz]

• Başlamak

  Üsküdar'a gider iken aldı da bir yağmur - Halk türküsü

[nesnesiz]

• İçecek veya sigara içmek

  Tadına bakmak için bir yudum aldım.

[nesnesiz]

• Yutmak, kullanmak

  İlaç almak.

[nesnesiz]

[-den]

• Kazanç sağlamak

  Bir pantolondan beş yüz lira alıyorlar.

• Gidermek, yok etmek

  İçine biraz su koy, tuzunu alır.

• Yer değiştirmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• al (veya alın) ...
• alaşağı etmek
• al aşağı vur yukarı
• al benden de o kadar
• al birini, vur ötekine (veya birine)
• aldı
• aldığı abdest ürküttüğü kurbağaya değmemek
• aldı sazı eline
• al gülüm ver gülüm
• alıp başını gitmek
• alıp götürmek
• alıp satmaz görünmek
• alıp sattığı olmamak
• alıp vereceği olmamak
• alıp verememek
• alıp vermek
• alıp yürümek
• al kaşağıyı gir ahıra, yarası olan gocunur (veya gocunsun)
• almadan vermek Allah'a mahsus
• almadığın hayvanın kuyruğunu tutma
• al malın iyisini, çekme kaygısını
• alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste
• al sana bir ... daha
• al takke ver külah

[isim]

• Avustralya'da yaşayan, okaliptus yapraklarıyla beslenen, yaklaşık 80 santimetre boyunda, otçul, kuyruksuz, keseli, tüyleri soluk boz veya sarımsı renkte olan bir tür memeli (Phascolarctos cinereus)

[isim]

• Kalın biçilmiş uzun tahta

• Ahşap yapılarda kiriş olarak kullanılan kalın biçilmiş uzun tahta

[sıfat]

[mecaz]

• Kaba, anlayışsız kimse, kereste

  Önümüze geçen pahalı bir Alman arabasıydı, direksiyonundaki de bir başka kalas. - Sulhi Dölek

Ata Sözleri ve Deyimler

• kalas gibi

[isim]

• Kalmak işi

  Asıl derdi, tumturaklı sözler, bitimsiz tartışmalarla gözünü boyayıp birazcık yanında kalmamı sağlamak. - Tomris Uyar

[sıfat]

• Herhangi bir kimseden veya bir dönemden kalmış olan

  Annemden kalma bir evim vardı. Onu rehine koyarak bir ev tuttuk. - Ömer Seyfettin

[isim]

[halk ağzında]

• Manda yavrusu

[isim]

• Genellikle ölçü aletlerinde gösterge çizelgesi

  Akımölçerin skalası.

• Çeşitlilik

[müzik]

• Bir bestede kullanılabilecek aynı türden sesler kümesi

[eskimiş]

• Gam

Ata Sözleri ve Deyimler

• skala yapmak

[sıfat]

• Giyinişinden, konuşma ve davranışlarından seviyesiz, dengesiz ve saf olduğu anlaşılan (kimse)

  Hem evli barklı bir kadın olduğundan haberi yok mu bu salak şeyin? - Ayla Kutlu

[isim]

• Yetişkin erkeklerde yanak ve alt çenede çıkan kılların tümü

  Sakalı kır, yaşı elliyi aşkın fakat dinçti. - Falih Rıfkı Atay

• Bazı hayvanlarda çene altında bulunan kılların tümü

[denizcilik]

• Gemi karinasında oluşan yosun, yapışan midye vb. yabancı madde

Ata Sözleri ve Deyimler

• sakal bırakmak (veya koyuvermek veya salıvermek veya uzatmak)
• sakalı bitmek
• sakalı değirmende ağartmamak
• sakalı ele vermek (veya kaptırmak)
• sakalım yok ki sözüm dinlensin
• sakalına ak (veya kır) düşmek
• sakalına göre tarak vurmak
• sakalına gülmek
• sakalına kar yağmak
• sakalının altına girmek
• sakalı saydırmak
• sakal oynatmaz

[-e]

[-i]

• Bir şeyi aşağıya sarkacak bir biçimde bir yere iliştirip sarkıtmak

  Lambayı tam pencerenin karşısına astı. - Sait Faik Abasıyanık

• Üzerine takınmak, kuşanmak

[-i]

• Bir kimseyi boğazından ip vb. geçirip sallandırarak öldürmek, idam etmek

• Gitmek zorunda olunan bir yere özürsüz gitmemek

  Ben inek için oymalarımı bıraktım, dikiş makinesini tamir etmedim, mektebi astım. - Nazım Hikmet

• Görevi olan bir işi özürsüz yapmamak

Ata Sözleri ve Deyimler

• asıp kesmek
• astığı astık, kestiği kestik

[isim]

• Kısımlar

[isim]

• Kasmak işi

[isim]

• Ağza bir defada alınıp götürülen yiyecek parçası, sokum

  Öbür yemeklerden bile ağzına bir lokma koyamadı. - Ömer Seyfettin

• Lokma tatlısı

[teknik]

• Türlü kalınlıktaki cıvataları, boşluğuna geçirip sökmeye veya sıkıştırmaya yarayan metalden alet

• Yemek

  Bu akşam lokmayı beraber yeriz, tanışmış olursunuz. - Tarık Buğra

[mecaz]

• Genellikle haksız olarak ele geçirilen mal veya para

  Bu lokma sizin için çok büyüktür, boğazınızdan geçmez; yutamayacaksınız ve boğulacaksınız. - Peyami Safa

Ata Sözleri ve Deyimler

• lokma (veya lokması) ağzında büyümek
• lokma çiğnenmeden yutulmaz
• lokma dökmek
• lokma etmek
• lokma karın doyurmaz, şefkat artırır
• lokmasını dökmek
• lokmasını saymak

[isim]

• Bir eksen çevresinde dönebilecek biçimde çapraz eklemlenmiş, birbirine bakan yüzleri keskin iki çelik lamadan oluşmuş, arasına yerleştirilen herhangi bir şeyi kesmeye yarayan araç, sındı

  Her iki eliyle kullanırdı makasıyla tarağını. - Necati Cumalı

• Birbirine komşu iki demir yolu hattını hemen bunların uzantısındaki üçüncü hatta bağlamaya yarayan alet

• Birbirini kesen demir yolu kavşağı

• Bazı araçlarda üst üste konulmuş birkaç yassı çelikten yay

• Çatı ve köprülerde genellikle ağaç veya çelikten yapılan, ağırlığı karşılıklı iki ayağa veya duvara aktaran çatılmış kiriş sistemi

• Mobilyalarda yukarıdan aşağıya doğru açılan kapakları yatay konumda tutmak amacıyla yapılmış mafsallı, kollu kapak aracı

[mecaz]

• Çalma, kırpma

[mimarlık]

• Dirsek

[denizcilik]

• Üst uçları birbirine bağlı, alt uçları açık olan iki direkten kurulmuş, ağırlık kaldırma düzeni

[hayvan bilimi]

• Bazı eklem bacaklı hayvanların ön ayaklarında bulunan, savunma ve saldırmada kullanılan kıskaç

[spor]

• Su topunda iki ayağın teker teker yarım daire biçiminde çevrilmesiyle yapılan bir hareket

Ata Sözleri ve Deyimler

• makas almak
• makas değiştirmek
• makas vurmak

[isim]

• Genellikle halkın yarattığı, hayale dayanan, sözlü gelenekte yaşayan, çoğunlukla insanlar, hayvanlar ile cadı, cin, dev, peri vb. varlıkların başından geçen olağanüstü olayları anlatan edebî tür

  Masal olsun roman olsun, ikisi de anlatı sanatıdır. - Necati Cumalı

[mecaz]

• Boşuna söylenmiş söz

  Müttefikler karşı hücuma geçtikten sonra, milleti aynı masalla uyutmak olanaksızlaştı. - Haldun Taner

Ata Sözleri ve Deyimler

• masal gibi
• masal okumak (veya anlatmak)

[nesnesiz]

• Meydana gelmek, varlık kazanmak, vuku bulmak

  En şiddetli münakaşa, kumpanyanın ismi için oldu. - Sait Faik Abasıyanık

• Gerçekleşmek veya yapılmak

• Bir görev, makam, san veya nitelik kazanmak

  Okumak, eczacı olmak bu sayılı inatlarından biri ve ilkidir. - Tarık Buğra

• Bir şeyi elde etmek, edinmek

  Nihayet ben mal sahibi olacağıma göre rahattım. - Sait Faik Abasıyanık

• Bir durumdan başka bir duruma geçmek

• Herhangi bir durumda bulunmak

• Uygun düşmek, yerinde görülmek

  Böyle iş olmaz. Oraya gitmesek de olur.

• Yetişmek, olgunlaşmak

  Ekinler oldu. Üzümler daha olmadı.

• Hazırlanmak, hazır duruma gelmek

  Çay oldu.

• Bulunmak

  Kız da hemen olduğu yere oturdu. - Memduh Şevket Esendal

• Geçmek, tamamlanmak

  İki yıl oldu. Nerede ise üç yıl olacak.

• Sürdürmek, yürütmek

  İlişkilerimiz dostça olsun istiyorum.

• Bir kuruluşla, örgütle ilgili bulunmak, mensup olmak

  Partili olmak.

• Yaklaşmak, gelip çatmak

  Sabah oldu.

• Bir şey, birinin mülkiyetine geçmek

  Pırlanta gerdanlığı da tektaş küpesi de zümrüt yüzüğü de kendinin olsun! - Sermet Muhtar Alus

• Ek fiilin geniş zamanı olan -dır (-dir) anlamında kullanılan bir söz

  Annesi oluyor. Yeğeni olur.

[nesnesiz]

[teklifsiz konuşmada]

• Sarhoş olmak

  Sen adamakıllı olmuşsun.

[-e]

• Uymak, tam gelmek

  Bu şapka başıma oluyor.

[-den]

• Yitirmek, elinden kaçırmak

  Tembelliği yüzünden işinden oldu.

[-den]

• Bir yerde doğmuş, yaşamış olmak

  Köyden, kasabadan olmayan, düveni, dirgeni nasıl bilebilir?

[-e]

• Bir olayla karşılaşmak, başına kötü bir şey gelmek

  Aman, ona bir şey olmasın! Kimseye bir şey olmadı.

[-e]

• Yol açmak

  Bu davranışın ona çok zararı oldu.

• Bir ad veya sıfatın belirttiği durumu almak

  Su, buz oldu.

[yardımcı fiil]

• Sıfat-fiil eki almış kelimelerle birlikte başlama, bitirme vb. bildiren fiilleri oluşturur

  Artık bize gelmez oldu. Bu işi yapmış olacak.

[yardımcı fiil]

• Hastalığa yakalanmak, tutulmak

  Tifo olmak. Verem olmak.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ... olsun ... olsun
• ola ki
• olan (veya olup) biten
• olan oldu
• oldu bilmek (veya saymak)
• olduğu kadar
• oldu olacak
• oldu olacak, kırıldı nacak
• oldu olanlar
• olmayacak duaya âmin demek
• olup olacağı
• olur a!