[isim]

• Tahıl unundan yapılmış hamurun fırında, sacda veya tandırda pişirilmesiyle yapılan yiyecek, nan, nanıaziz

  Odayı, tatlı, sıcak bir kızarmış ekmek kokusu bürümüş. - Yusuf Ziya Ortaç

[mecaz]

• İnsanı geçindirecek iş, kazanç

  Biz iyi kötü tiyatroya bağlamışız ekmeğimizi. - Necati Cumalı

[halk ağzında]

• Yemek, aş

  Ekmeği bizde yiyelim mi? Allah ne verdiyse. - Tarık Buğra

Ata Sözleri ve Deyimler

• ekmeği ekmekçiye ver, bir ekmek de üste ver
• ekmeğin büyüğü, hamurun çoğundan olur
• ekmeğinden etmek
• ekmeğinden olmak
• ekmeğine göz koymak (veya dikmek)
• ekmeğine yağ sürmek
• ekmeğini çıkarmak
• ekmeğini eline almak
• ekmeğini kana doğramak
• ekmeğini kazanmak
• ekmeğini taştan çıkarmak
• ekmeğini yemek
• ekmeğiyle oynamak
• ekmek aslanın ağzında
• ekmek çarpsın!
• ekmek elden su gölden
• ekmek istemez su istemez
• ekmekle oynayanın ekmeğiyle oynanır
• ekmek öpmek
• ekmekten kaşık olur ama her yoğurdun hakkına değil

[-i]

• Bir bitkiyi üretmek için toprağa tohum atmak veya gömmek

• Toprağı ekip biçmek için kullanmak

  Ancak senede otuz dönüm ekebiliyor. - Memduh Şevket Esendal

[-e]

• Serpmek

  Yemeğe biber ekmek.

[mecaz]

• Bir şeyin başlamasına yol açacak sebepleri hazırlamak

  Fesat tohumları ekenler kötü insanlardır.

[argo]

• Birini uydurma bir sebeple bırakıp gitmek, savuşmak, atlatmak

  Lale ile Günnur kendilerini ektiğim için müthiş içerlemişler. - Haldun Taner

[argo]

• Parayı boşuna harcamak, ziyan etmek

[argo]

• Yarışta geçmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• eken biçer, konan göçer
• ekip biçmek
• ekmeden biçilmez
• ekmediği yerden biter
• ek tohumun hasını, çekme yiyecek yasını

[nesnesiz]

• Tek veya iki ayak üzerinde sıçramak

  Evden yola, yoldan eve varabilmek için evvelce yerleştirilmiş iri kayalar üzerinde sekmek gerekirdi. - Haldun Taner

• Tek veya iki ayak üzerinde sıçrayarak ilerlemek

• Atılan bir nesne bir yere dokunduktan sonra sıçrayarak gitmek

  Taş seke seke gözden kayboldu.

• Bir yere, bir cisme çarparak yön değiştirmek

  Mermi sekti.

• Aralık vermek

  Hastanın ateşi bir gün bile sekmedi.

[-e]

[-i]

• Bir şeyi tutup kendine veya başka bir yöne doğru yürütmek

  Hepsi iskemleleri çekerek masanın etrafında bir halka yapmaya hazırlanıyorlardı. - Reşat Nuri Güntekin

• Taşıtı bir yere bırakmak, koymak

• Germek

  İpi çekmek.

• İçine almak, emmek

• Bir yerden başka bir yere taşımak

  Ekini tarladan çekmek.

• Bir amaçla ortadan kaldırmak

  Piyasadaki parayı çekmek.

• Üzerinde bulunan bir silahla saldırmak için davranmak

  Elindeki tabancayı tetiğine basmak için yeni çekivermiş gibiydi. - Tarık Buğra

• Atmak, vurmak

  Dayak çekmek. Şut çekmek.

• Bir kimseyi veya bir şeyi geri almak

• Güç durumlara dayanmak, katlanmak

  Yalnız bende meçhul bir hastalık vardı. Sekiz yaşından beri çekiyordum. - Peyami Safa

• Tartıda ağırlığı olmak

  Tartsaydınız kırk, kırk beş kilodan fazla çekmezdi. - Peyami Safa

• Döşemek

  Kablo çekmek.

• Herhangi bir engel kurmak

  Derenin kış yaz kurumayan suları böğürtlen fidanlarını yükseltmiş, iki tarafa yemiş dolu bir koyu çit çekmiş. - Refik Halit Karay

• Şans denemek amacıyla hazırlanmış kâğıtlardan birini almak

  Birisi niyet çeksin de biz de bir lokma bir şey yiyelim diye bekleşiyorlar. - Sait Faik Abasıyanık

• İmbik yardımı ile elde etmek

  İspirto çekmek. Gül yağı çekmek.

• Çizgi durumunda uzatmak

• Aynısını yazmak veya çizmek

  Yazıyı temize çekmek. Kopya çekmek.

• Tedavi amacıyla şişe, vantuz, sülük vb.ni uygulamak

  Bardak çekmek.

• Bir yerden bir şeyi yukarı doğru almak

• Görüntüyü bir aletle özel bir nesne üzerine kaydetmek

  Fotoğraf çekmek. Film çekmek.

• Taşıma gücü olmak

  Bu araba 500 kilodan çok yük çekmez.

• Öğütmek

  Kahve çekmek.

• Protesto, poliçe, çek vb. düzenleyip yürürlüğe koymak

• Hoşa gitmek, sarmak

• Kaçan ilmeği örmek

  Çorap çekmek.

• Masrafını karşılamak, ikramda bulunmak

  Beni Konya Lezzet Lokantasına götürdü, âlâ bir öğle yemeği çekti. - Halide Edip Adıvar

• Bir duyguyu içinde yaşatmak

  Ona yanıyorum, onun hasretini çekiyorum. - Refik Halit Karay

• Yürütmek, sürmek

  Aheste çek kürekleri mehtap uyanmasın. - Yahya Kemal Beyatlı

[-e]

• Bir kimse ailesinden birine herhangi bir bakımdan benzemek

  Yeğeninin ona çeken tek yanı yoktur. - Tarık Buğra

• Bir şeyin içyüzünü anlamak amacıyla bir kimseyi sıkıştırmak

  Sorguya çekmek.

[-e]

[-i]

• Herhangi bir anlama almak

  Bak, sözümü nereye çekti!

[-e]

[-i]

• Örtmek, giymek

  Yorganınızı başınıza çeker ve uykunuza devam edersiniz. - Refik Halit Karay

[-e]

[-i]

• Dişi hayvanı çiftleşmek için erkeğin yanına götürmek

• Yol, ay sürmek

  Sevmediğim ayların çoğu otuz bir çeker, uzundur. - Burhan Felek

[nesnesiz]

• Daralıp kısalmak

  Kumaşı yıkayınca çekti.

• Asmak

  Açıkta durduk. Demir attık. Kayığa tehlike bayrakları çektik. - Halikarnas Balıkçısı

• Boya, badana vb. sürmek

• Yollamak

  Çektikleri telgrafı babasıyla annesi, bakalım, alabilecekler mi? - Attila İlhan

• Bir şeyi emip dışarıya çıkarmak

  Tulumba, suyu iyi çekiyor. Baca iyi çekiyor.

• Hamur vb. iyice pişmiş duruma gelmek

[fizik]

• Bir cisim, belli bir yakınlıktaki başka bir cismi kendisine yaklaşmaya zorlamak, itmek karşıtı

[teknik]

• Vericiden gelen dalgaları algılayarak televizyon, radyo, telefon vb. aygıtlarla bağlantı kurmak

[argo]

• İçki içmek

  Çok kimse rakısını bağında çekiyordu. - Falih Rıfkı Atay

Ata Sözleri ve Deyimler

• çek! (veya çek arabanı!)
• çekeceği olmak
• çekip almak
• çekip çevirmek
• çekip gitmek
• çekip vurmak
• çekiver kuyruğunu

[nesnesiz]

• Bir şeyin yapılabilmesi veya gerçekleşmesi bazı nesne, fiil vb.ne bağlı olmak, gerek olmak, lazım olmak, icap etmek, iktiza etmek

  Dünyaya bakmayı aşıp dünyayı görme noktasına ulaştığımızda neye talip olmamız gerektiğini de anlarız. - İsmet Özel