[sıfat]

• Sersem olan, budala, ebleh

  Sen ne alık herifsin be? Beni duyuyor musun? - Nazım Hikmet

[isim]

• Düşünme, anlama ve kavrama gücü, us

• Öğüt, salık verilen yol

  Bu aklı size kim verdi.

• Düşünce, kanı

  Şimdiki aklım olsaydı bu dükkânın yerine aç bir kahve! - Ahmet Kutsi Tecer

[ruh bilimi]

• Bellek

  Hâlâ aklımda o tufan yağmuru. - Cahit Sıtkı Tarancı

Ata Sözleri ve Deyimler

• akıl akıldan üstündür
• akıl akıl, gel çengele takıl
• akıl alır gibi değil
• akıl almak
• akıl almamak
• akıl bırakmamak
• akılda kalmak
• akıldan çıkarmak
• akıldan çıkmak
• akıl danışmak
• akılda tutmak
• akıl durdurmak
• akıl erdirememek (veya ermemek)
• akıl erdirmek
• akıl ermek
• akıl etmek
• akıl havsala almamak
• akıl için yol (veya tarik) birdir
• akıl işi değil
• akıl kişiye sermayedir
• akılları pazara çıkarmışlar, herkes yine kendi akılını almış (veya akıllar gelin olmuş, herkes kendininkini beğenmiş)
• akıl öğretmek
• akıl para ile satılmaz
• akıl sır ermemek
• akıl terelelli (olmak)
• akıl var, izan (veya mantık veya yakın) var
• akıl vermek
• akıl yaşta değil baştadır
• akıl yürütmek
• akla (veya akıllara) durgunluk (veya şaşkınlık) vermek
• akla fenalık vermek
• akla gelmek
• akla gelmemek
• akla gelmeyen başa gelir
• akla hayale gelmemek
• akla sığar gibi
• akla sığmamak
• aklı almamak
• aklı başa yaş getirir
• aklı başına gelmek
• aklı başından gitmek
• aklı başka yerde olmak
• aklı bir (veya beş) karış yukarıda (veya havada) olmak
• aklı bir yerde olmak
• aklı bokuna karışmak
• aklı çıkmak
• aklı dağılmak
• aklı durmak
• aklı ermek
• aklı fikri bir şeyde olmak
• aklı gitmek
• aklı kalmak
• aklı karışmak
• aklı kesmek
• aklı kesmemek
• aklıma gelen başıma geldi
• aklına bir şey gelmek
• aklına bir şey gelmesin
• aklına düşmek
• aklına esmek
• aklına geleni işleme, her ağacı taşlama
• aklına geleni söylemek
• aklına geleni yapmak
• aklına gelmek
• aklına getirmek
• aklına getirmek
• aklına koymak
• aklına koymak
• aklına mukayyet olmak
• aklına sığdırmak
• aklına sığmamak
• aklına şaşayım (veya şaşarım)
• aklına takmak
• aklına turp sıkayım
• aklına tüküreyim
• aklına uymak
• aklına yatmak
• aklına yelken etmek
• aklında kalmak
• aklından çıkarmamak
• aklından çıkmak
• aklından geçirmek
• aklından geçmek
• aklından zoru olmak
• aklında olsun (veya kalsın!)
• aklında tutmak
• aklını (bir şeyle) bozmak
• aklını başına almak (veya toplamak veya devşirmek)
• aklını başından almak
• aklını başka yere vermek
• aklını çalmak
• aklını çelmek
• aklını devşirmek
• aklını kaçırmak
• aklını karıştırmak
• aklını kullanmak
• aklının ayarını bozmak
• aklının bir köşesine yazmak
• aklının köşesinden geçmemek
• aklının terazisi bozulmak
• aklının ucundan bile geçirmemek
• aklını oynatmak
• aklını peynir ekmekle yemek
• aklını şaşırmak
• aklını takmak
• aklını yormak
• aklınla bin yaşa
• aklın süzgecinden geçirmek
• aklın yolu birdir
• aklı sonradan gelmek
• aklı takılmak
• aklı yatmak
• aklı zıvanadan çıkmak

[sıfat]

• Beyazı bulunan, beyaz renkli

  Arabacı, içkinin söndürdüğü fersiz, kabarık, aklı gözlerini kızın yüzüne yanaştırarak fısıldadı. - Peyami Safa

[isim]

• Gömlek, örtü vb. şeyleri kolalamakta kullanılan özel nişasta

• Kâğıt veya bez yapıştırmakta kullanılan kaynatılmış nişasta bulamacı

• Kolalama

  Zaten bu devirde kola, ütü bir evin baş işlerindendir. - Refik Halit Karay

[isim]

[bitki bilimi]

• Kolagillerden, Afrika'nın sıcak bölgelerinde yetişen ve kola cevizi adıyla anılan, çekirdekleri kahveden daha uyarıcı olan bazı içeceklerde ve hekimlikte kullanılan bir bitki (Cola acuminata)

• Bu bitkinin yaprağından çıkarılan kokulu bir maddeyle kokulandırılan ve içine şeker, karbonat katılarak yapılan içecek

[sıfat]

• Soğukla sıcak arası, ne soğuk ne sıcak

  Galip ıssız bir gece içinde, ılık bir bahçede, bir havuz kenarında yanan bir meşaledir. - Asaf Halet Çelebi

[sıfat]

• ... adını taşıyan, isimli

  Geçen gün 'Kayıp Mektup' adlı oyunu ikinci kez gördüm. - Nazım Hikmet

• Ünlü, isimli

[isim]

[dil bilgisi]

• Zamir

[halk ağzında]

• `söylemeye başladı` anlamında kullanılan bir söz

  Aldı Kerem. Aldı Köroğlu.

Ata Sözleri ve Deyimler

• al (veya alın) ...
• alaşağı etmek
• al aşağı vur yukarı
• al benden de o kadar
• al birini, vur ötekine (veya birine)
• aldığı abdest ürküttüğü kurbağaya değmemek
• aldı sazı eline
• al gülüm ver gülüm
• alıp başını gitmek
• alıp götürmek
• alıp satmaz görünmek
• alıp sattığı olmamak
• alıp vereceği olmamak
• alıp verememek
• alıp vermek
• alıp yürümek
• al kaşağıyı gir ahıra, yarası olan gocunur (veya gocunsun)
• almadan vermek Allah'a mahsus
• almadığın hayvanın kuyruğunu tutma
• al malın iyisini, çekme kaygısını
• alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste
• al sana bir ... daha
• al takke ver külah

[isim]

[tarih]

• Tanzimata kadar her türlü davaya, Tanzimat ile Medeni Kanun arasındaki dönemde ise yalnız evlenme, boşanma, nafaka, miras davalarına bakan mahkemelerin başkanları

Ata Sözleri ve Deyimler

• kadı anlatışa göre fetva verir

[isim]

[halk ağzında]

• Küme, yığın

  Saman lodası.

• Demet

• Taneli veya tanesiz saman yığını

• Üzeri toprak veya otla örtülmüş saman yığını

[isim]

[fizik]

• Bir ışık veya ısı kaynağından yayılan ışınların toplandığı yer, mihrak, fokus

[mecaz]

• Herhangi bir düşüncede, nitelikte olan kimselerin kaynağı veya bir şeyin toplandığı, yoğunlaştığı yer, mihrak

  Herkesin ilgisini çeken bir odak olmaktan mutluluk duyardı. - Muzaffer Uyguner

[isim]

• Bir kadının evlenmiş olduğu erkek, eş, zevç

  Bütün kadınlar gibi aklınca bu yolla kocasını zevksizlikle suçluyordu. - Ayla Kutlu

Ata Sözleri ve Deyimler

• koca bulmak
• kocaya gitmek
• kocaya kaçmak
• kocaya varmak
• kocaya vermek

[sıfat]

• Büyük, geniş

  Uyandığım zaman koca bir karaltı vardı önümüzde. - Azra Erhat

• Kocaman, iri

  Koca kafa.

• Yaşlı, ihtiyar, pir

• Yüksek

[mecaz]

• Büyük, ulu

[isim]

• Tiyatro, sinema vb. eğlence yerlerinde veya parlamento salonlarında özel bölme

  Gittim, bir hışımla locanın kapısını açtım. - Nazım Hikmet

• Masonluk bölümlerinden her biri

[isim]

• Ateş yakmaya yarayan, pişirme, ısıtma, ısınma vb. amaçlarla kullanılan yer

  Üç balıkçı güneş batarken kumların üzerine iki taştan bir ocak yaptılar ve ateş yaktılar. - Halikarnas Balıkçısı

• Şömine

  Ocağın önünde oturup acayip bir dikkatle odunların yanışına bakar. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

• Isı vererek üzerine veya içine konulan maddeleri ısıtan, pişiren, kaynatan, eriten araç veya alet

  Anlaşılan çamaşırcı giderken ocağı tam söndürmemiş olacak. - Haldun Taner

• Kahvelerde, kuruluşlarda çay, kahve vb.nin yapıldığı yer

  Konuşmalar iyice kızışmaya başladığı vakit kahve ocağının önünde görünür. - Salâh Birsel

• Yer üstünde veya yer altında cevher çıkarılan yer

  Mermer ocağı. Kömür ocağı.

• Bahçelerde veya bostanlarda her tür meyve ve sebze tohumu veya fidesinin dikimi için ayrılmış toprak çukuru

  Mustafa, arkasına güçlü kuvvetli bir kadın takmış, üç evleğine çizgiler, ocaklar açıyordu. - Sait Faik Abasıyanık

• Aynı amaç ve düşünceyi paylaşanların kurdukları kuruluş veya toplandıkları, görev yaptıkları yer

  Başlangıçtan beri burası bir vatansever ocağı idi. - Falih Rıfkı Atay

• Yılın birinci ayı, kânunusani

  Ocak ayını sevmem, oldum olası. - Burhan Felek

[tarih]

• Yeniçeri teşkilatını oluşturan odalardan her biri

[mecaz]

• Ev, aile, soy

  Henüz temelleri atılmayan kendi ocağım kurulmadan yıkılmıştı. - Aka Gündüz

[halk ağzında]

• Halk hekimliğinde bir önceki kuşaktan el verme suretiyle aktarılan bilgileri kullanarak belirli bir şikâyeti veya hastalığı iyileştirdiğine inanılan aile

Ata Sözleri ve Deyimler

• ocağı batmak
• ocağı kör kalmak
• ocağına düşmek
• ocağına incir (veya darı) dikmek (veya ekmek)
• ocağını yeşertmek
• ocağı sönmek
• ocağı tütmek

[sıfat]

• Bozularak kokmuş (yumurta)

• Cıvık

• İrinlenmiş

  Uyuzlunun bilekleri cılk yara içindeydi. - Sait Faik Abasıyanık

[halk ağzında]

• Sözünün eri olmayan

Ata Sözleri ve Deyimler

• cılk çıkmak
• cılk etmek
• cılkı çıkmak