[isim]

[eskimiş]

• Su

[ünlem]

• Birdenbire duyulan acı, ağrı, şaşırma, ürkme veya sevinç anlatan bir söz

  Ay! Sen mi idin? Ay, ne güzel!

[isim]

• Art arda gelen iki yeni ay arasında geçen süre

• Yılın on iki bölümünden her biri, mah, meh

  Mart ayı. Nisan ayı. Mayıs ayı.

• Bir ayın herhangi bir gününden ertesi ayın aynı gününe kadar geçen veya yaklaşık otuz gün olarak kabul edilen süre

  Bu iş ancak üç ayda biter. Temiz iş altı ayda çıkar.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ay ayakta çoban yatakta, ay yatakta çoban ayakta
• ay aydın, hesap belli
• ay gibi
• ay harmanlanmak
• ayı gördüm, yıldıza itibarım (veya minnetim) yok
• ayı görmeden bayram etme
• ay var yılı besler, yıl var ayı beslemez

[isim]

[gök bilimi]

• Dünya'nın uydusu olan gök cismi, kamer, mah, meh

[ünlem]

• `Ey, hey` anlamlarında bir seslenme sözü

  Yürü ya mübarek!

[edat]

• Evet

Ata Sözleri ve Deyimler

• ya Allah
• ya Rabbi (veya Rab)
• ya sabır
• ya sabır çekmek
• ya ya ya şa şa şa

[bağlaç]

• Şaşma, şaşkınlık bildiren bir söz

  Ya, bu adam kim?

• Bir düşüncenin karşıtı düşünülürken kullanılan bir söz

  Yetişirim diyorsun, ya yetişemezsen?

• Gereklik ve onay bildiren cümlelerde yargının onaylandığını bildiren bir söz

  Biz de gelelim mi? -Gelin ya.

• Dilek ve geniş zaman kiplerinde yargıyı güçlendiren bir söz

  Bu, söylenecek söz mü? -Söylenir ya. Azıcık yardımcı olsa ya.

• Bilinen, görülen, hatırlanıp anlatılan bir olay dolayısıyla da sorulan başka bir konu için kullanılan bir söz

  Sen geldin, ya Ahmet? Siz karnınızı doyurdunuz, ya ben ne yapayım?

• Bir düşüncede sıra ile yer alan ayrı cins ögelerden biri ötekilerden üstün görüldüğünde `hele, özellikle` anlamlarında kullanılan bir söz

  O çocuğun terbiyesine, zekâsına, çalışkanlığına diyecek yok, ya inceliği. Fırtına kırdı, döktü, yıktı, ya o ağaçlara verdiği zarar.

• Cevap niteliğinde olan cümlenin sonuna getirildiğinde asıl yargının arkadan gelen cümle ile anlatılacağını belirten bir söz

  Fena oğlan değildir, değildir ya, yalnız bu sarhoşluğu var. - Memduh Şevket Esendal

• Bazı çekimli zamanlardan sonra gelerek anlamı pekiştiren, kuvvetlendiren bir söz: Yediydin ya. Oturmuşum ya

[isim]

• Yemek

Ata Sözleri ve Deyimler

• aşını, eşini, işini bil
• aşı pişiren yağ olur, gelinin yüzü ağ olur
• aş taşınca kepçeye paha olmaz
• aş tuz ile, tuz oran ile

[isim]

• Bir toplantıya katılanların, bir sorunla ilgili birkaç seçenekten birini tercih etmesi, rey

• Bu tercihi belirten işaret, söz veya yazı

• Seçimlerde kişinin herhangi bir aday veya partiye ait yaptığı tercih

Ata Sözleri ve Deyimler

• oya koymak (veya sunmak)
• oy vermek (veya kullanmak)

[ünlem]

• Çeşitli duyguları anlatmak için kullanılan bir seslenme sözü

[ünlem]

• `Hayır` anlamında kullanılan bir söz

  Dün bize geldiniz mi? -Yo.

• `Yapmam, istemem, kabul etmem` anlamında kullanılan bir itiraz sözü

• `Sakın` anlamında kullanılan bir uyarma sözü

  Yoo, güvercinlerime dokunmayınız, dedi. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

[isim]

[hayvan bilimi]

• Memelilerin etobur takımından, beş parmaklı, tabanlarına basarak yürüyen, yurdumuzda boz türü bulunan, iri gövdeli hayvan, kocaoğlan (Ursus arctos)

[ünlem]

• Kaba saba olan insanlar için kullanılan bir seslenme sözü

Ata Sözleri ve Deyimler

• ayı gibi
• ayının kırk türküsü var, kırkı da ahlat üstüne
• ayı sevdiği yavrusunu hırpalar
• ayıya kaval çalmak
• ayı yavrusu ile oynuyor
• ayıyı fırına atmışlar, yavrusunu ayağının altına almış
• ayıyı vurmadan postunu satmak

[isim]

[hayvan bilimi]

• Boa yılanı

• Kadınların boyunlarına aldıkları yılan biçiminde dar ve uzun kürk, boyun kürkü

[isim]

• Göçebelerin konak yeri

  Yarın daha gün ışımadan kovduracağım onları obadan. - Yaşar Kemal

• Bu yerde konaklayan göçebe halk veya aile

  Dayısı, amcası dâhil, obadan, oymaktan kimse dünür gitmeye gönüllü değildir. - Tarık Buğra

• Genellikle bölmeli göçebe çadırı

[isim]

• Genellikle ipek ibrişim kullanarak iğne, mekik, tığ veya firkete ile yapılan ince dantel

  Dikişe, oyaya başladı, hanım hanımcık yaşıyordu, memnundu. - Refik Halit Karay

Ata Sözleri ve Deyimler

• oya gibi

[isim]

[kimya]

• Birtakım hastalıklara karşı bağışıklık sağlamak için vücuda verilen, o hastalığın mikrobuyla hazırlanmış eriyik

• Bu eriyiğin uygulanması

  Çiçek aşısı. Kolera aşısı. Tifo aşısı.

• Bir ağacın dalı veya gövdesi üzerine, aynı familyanın daha iyi bir türünden alınan dal, göz, tomurcuk vb. parçaları kaynaştırma işi

• Bu yolla eklenen parça

[sıfat]

• Aşılı (bitki)

  Sana yeni aşı güllerimi göstereceğim. - Aka Gündüz

Ata Sözleri ve Deyimler

• aşı olmak (veya vurulmak veya yapılmak)
• aşı vurmak (veya yapmak)

[sıfat]

[eskimiş]

• Parası, malı çok olan, zengin (kimse)

[isim]

• Erkeklerin ad veya soyadlarının önüne getirilen saygı sözü

  Bay Doğan.

• Erkek

  Bir bay sizi arıyor.

[isim]

• Ok atmaya yarayan, iki ucu arasına kiriş gerilmiş, eğri ağaç veya metal çubuk

  Sadağını ve yayını kepenek altında dikkatlice tutuyordu. - Nihal Atsız

• Farklı amaçlarla çeşitli biçimlerde yapılan esnek parça

  Araba yayı. Kilidin yayı. Kanepenin yayı.

• Zemberek

• Hallacın pamuk veya yünü atmak için tokmak yardımıyla kullandığı araç

  Karınları hallaç yayından kopup fırlamış gibi beyaz. - Refik Halit Karay

[matematik]

• Bir çember üzerindeki iki nokta ile bu nokta arasındaki çember parçası

[matematik]

• Bir eğriden alınan parça

[müzik]

• Keman, viyolonsel vb. çalgılarda sürterek titreşim yoluyla ses çıkarmaya yarayan parça

Ata Sözleri ve Deyimler

• yay gibi

[isim]

[gök bilimi]

• Zodyak üzerinde Akrep ile Oğlak arasında bulunan takımyıldızın adı

[isim]

• Bir şeyin tabanı ile en yüksek noktası arasındaki uzaklık

  Boyu uzundu, yalnız biraz fazla semizdi. - Ömer Seyfettin

• Bir yüzeyde, en sayılan iki kenar arasındaki uzaklık, en, genişlik karşıtı

  Kitabın boyu. Tablonun boyu.

• Uzunluk

  Yılanın boyu.

• Kumaş için ölçü

  Bu elbiseye iki boy yeter.

Ata Sözleri ve Deyimler

• boya çekmek
• boy almak (veya sürmek)
• boy atmak
• boy göstermek
• boy ölçüşmek
• boyu bacadan mı aştı?
• boyu beraber
• boyu boyuna, huyu huyuna
• boyu devrilsin (veya devrilesi)
• boyuma göre (veya boyumca) boy buldum, huyuma göre (veya huyumca) huy bulamadım
• boyun bir karış uzadı
• boyunu aşmak
• boyunun ölçüsünü almak
• boy vermek

[isim]

[toplum bilimi]

• Ortak bir atadan türediklerine inanılan toplumsal ve ekonomik ilişkilerinde anaerkil, ataerkil anlayışı uygulayan geleneksel topluluk, kabile, klan

  Türk boyları birbirlerini kardeş tanıyorlar. - Orhan Seyfi Orhon

[isim]

[eskimiş]

• `Özlü, güzel sözler söyledi` anlamında kullanılan boy boyladı, soy soyladı özlü sözünde geçen bir söz

[isim]

[anatomi]

• İnsan ve hayvanlarda beyin, göz, kulak, burun, ağız vb. organları kapsayan, vücudun üst veya önünde bulunan bölüm, kafa, ser

  Sağ elinin çevik bir hareketiyle başındaki tülbendi çekip aldı. - Necati Cumalı

• Bir topluluğu yöneten kimse

  Cumhurbaşkanı devletin başıdır. - Anayasa

• Başlangıç

  Hafta başı. Ay başı. Yılbaşı. Satır başı.

• Temel, esas

  Gücün, erdemliğin, bilimin, her şeyin başı paradır, para. - Halide Edip Adıvar

• Arazide en yüksek nokta

  Dağın başı. Tepenin başı.

• Bir şeyin genellikle toparlakça ucu

  Avucumuzun içinde sakladığımız sigaraların yanmış ucu ile fitillerin başını yaktık. - Falih Rıfkı Atay

• Bir şeyin uçlarından biri

  Merdiven başında beni çağırdı. - Ayla Kutlu

• Kasaplık hayvanlarda ve bazı yiyeceklerde adet

  Yirmi baş koyun. Üç baş soğan.

• Sarraflık hakkı

• Bir şeyin yakını veya çevresi

  Güzel bir sonbahar havasında şair, havuz başına uzanır gibi oturmuş, güneşleniyordu. - Ahmet Kabaklı

• `Önem veya yönetim bakımından ileride olan, en önemli, en üstün` anlamlarında birleşik kelimeler yapan bir söz

  Başbakan, başçavuş, başhekim, başkent, başöğretmen, başpehlivan, başrol, başsavcı.

• Güreşte pehlivanların ayrıldıkları beş derecenin en yükseği

  Başa güreşmek.

[denizcilik]

• Deniz teknelerinde ön taraf

Ata Sözleri ve Deyimler

• ...-nın başında gelmek (veya yer almak)
• baş (veya başı) çekmek
• baş (veya başını) alamamak
• başa çıkmak
• başa çıkmak
• başa gelen (dert) çekilir
• başa gelmek
• başa gelmeyince bilinmez
• başa güreşmek
• baş ağır gerek, kulak sağır
• baş ağrıtmak
• başa vermek
• baş bağlamak
• baş bulmak
• baş çevirtmek
• baş dille tartılır
• baş döndürmek
• baş edebilmek
• baş edememek
• baş eğmek
• baş eldeyken
• baş etmek
• baş gelmek
• baş göstermek
• baş göz etmek
• baş göz olmak
• başı ağrımak
• başı bağlanmak
• başı belada olmak
• başı belaya girmek (veya uğramak)
• başı çatlamak
• başı dara düşmek
• başı daralmak
• başı darda kalmak
• başı derde girmek
• başı dönmek
• başı göğe ermek (veya değmek)
• başı hoş olmamak
• başı için
• başı kazan gibi olmak
• başım gözüm üstüne
• başımla beraber
• başına (...) gelmek
• başına balta kesilmek (veya olmak)
• başına bela açmak
• başına bela almak
• başına bela olmak (veya kesilmek)
• başına bir hâl gelmek
• başına çalmak
• başına çalsın!
• başına çıkarmak
• başına çıkmak
• başına çorap örmek
• başına dert açmak
• başına dert olmak (veya kesilmek)
• başına devlet (veya talih) kuşu konmak
• başına dikilmek
• başına dikmek
• başına dolamak
• başına dünyanın belasını sarmak
• başına ekşimek
• başına gaile açmak
• başına geçirmek
• başına geçmek
• başına geçmek
• başına gelen başmakçıdır
• başına gelmek
• başına gelmek
• başına güneş geçmek
• başına iş açmak
• başına iş çıkarmak
• başına iş çıkmak
• başına kâhya kesilmek
• başına kakmak (veya kakınç etmek)
• başına kalmak
• başına kan çıkmak
• başına karalar bağlamak
• başına oturmak
• başı nâra yanmak
• başına sarmak
• başına taç etmek
• başına taş düşmek (veya yağmak)
• başına vur, ağzından lokmasını al
• başına vurmak
• başına yıkmak
• başın başı, başın da başı var
• başında beklemek (veya durmak)
• başında değirmen çevirmek
• başında kavak yeli (veya yelleri) esmek
• başından almak
• başından aşağı kaynar sular dökülmek
• başından atmak
• başından büyük işlere girişmek (veya kalkışmak)
• başından geçmek
• başından kalkmak
• başından korkmak
• başından savmak
• başında olmak
• başında paralansın
• başında torbası eksik
• başını acemi berbere teslim eden, pamuğunu cebinden eksik etmez
• başını ağrıtmak
• başını alıp gitmek
• başını ateşlere yakmak
• başını bağlamak
• başını beklemek
• başını belaya sokmak
• başını bir yere bağlamak
• başını bir yere sokmak
• başını boş bırakmak
• başını çatmak
• başını çıkarmak
• başını derde sokmak
• başını dik tutmak
• başını dinlemek
• başını döndürmek
• başını duman almak
• başını ezmek
• başını gözünü yarmak
• başını istemek
• başını kaldırmamak (veya kaldıramamak)
• başını kaşımaya (veya kaşıyacak) vakti olmamak
• başını koltuğunun altına almak
• başını kurtarmak
• başının altında
• başının altından çıkmak
• başını nâra yakmak
• başının çaresine bakmak
• başının derdine düşmek
• başının etini yemek
• başının gözünün sadakası
• başını ortaya koymak
• başını taştan taşa vurmak
• başını toplamak
• başını uçurmak
• başını vermek
• başını yakmak
• başını yemek
• başı sağ olsuna gitmek
• başı sıkılmak (veya sıkışmak)
• başı sıkıya gelmek
• başı taşa değmek
• başı tutmak
• başı üstünde yeri olmak
• başı yastığa düşmek
• başı yastık yüzü görmemek
• başı yerine gelmek
• başı zapt olunmamak
• baş kesmek
• baş kes, yaş kesme
• baş kıç olmak
• baş kıç vurmak
• baş kırılır (veya yarılır) fes (veya börk) içinde, kol kırılır yen (veya kürk) içinde
• baş koşmak
• baş koymak
• baş nereye giderse ayak da oraya gider
• baş olan boş olmaz
• baş ol da istersen soğan başı ol
• baş olmak
• baş sağlığı, dünya varlığı
• baş sallamak
• başta (veya başında) bulunmak (veya olmak)
• baştan aşmak
• baştan çıkarmak
• baştan çıkmak
• baştan kara etmek
• baştan kara gitmek
• başta taşımak
• baş tutamamak
• baş tutmak
• baş üstünde tutmak
• baş üstünde yeri var
• baş vermek
• baş yakmak
• baş yapmak
• baş yastığı baş derdini bilmez
• baş yemek

[isim]

[eskimiş]

• Çıban