[isim]

[halk ağzında]

• Burun, burun ucu

• Gelin tacı

• Tezek yığını

[-i]

• Bir şeyi elle veya başka bir araçla tutarak bulunduğu yerden ayırmak, kaldırmak

  Sağ elinin çevik bir hareketiyle başındaki tülbendi çekip aldı. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Satın almak

[nesnesiz]

• Ele geçirmek, fethetmek

  Fakat aldıkları yerlerin ahalisini Türkleştiremediklerinden bu büyüklük onların zayıf düşmelerine sebep olmuş. - Ömer Seyfettin

[-i]

[-den]

• Bir şeyi veya kimseyi bulunduğu yerden ayırmak

  Çocuğu okuldan aldı.

• Birlikte götürmek

[nesnesiz]

• İçine sığmak

  Bu kavanoz iki kilo bal alır. Bu salon bin kişi alır.

[-e]

[nesnesiz]

• Kabul etmek

[nesnesiz]

• Kendine ulaştırılmak, iletilmek

  Mektup almak. Haber almak.

[nesnesiz]

• İçeri sızmak, içine çekmek

  Gemi su alıyor. Fotoğraf makinesi ışık almış, film yanmış.

[nesnesiz]

• Erkek, kadınla evlenmek

  O sırada aldığı kadının babasının birçok yardımını görmüştü. - Memduh Şevket Esendal

[-i]

[nesnesiz]

• Sürükleyip götürmek

  Öküzü sel aldı, harmanı yel aldı.

[nesnesiz]

• Kazanmak, elde etmek

[nesnesiz]

• Zararlı, tehlikeli bir şeye uğramak

  Soğuk almak. Ceza almak.

[-i]

[nesnesiz]

• Bürümek, sarmak, kaplamak

  Burayı kötü bir koku aldı, durulamaz hâle geldi.

[-den]

• Kısaltmak, eksiltmek

  Ceketin boyundan almak.

[nesnesiz]

• Yolmak, koparmak

  Kaş almak.

• Temizlemek

  Karyolanın altını süpürge ile al.

[-e]

[-i]

• İçeri girmesini sağlamak

  Sevdiği delikanlıyı gece evine almış. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Tat veya koku duymak

  Sigaradan hiç tat alamaz oldum. Burnu iyi koku alır.

[-e]

[-i]

• Örtmek, koymak

  Paltosunu sırtına aldı.

[-i]

[-de]

• Yol gitmek, mesafe katetmek

  O yolu bir saatte alırsınız.

[-i]

[-den]

• Çalmak

  Cebimden saatimi almışlar.

• Soldurmak

  Güneş perdelerin rengini aldı.

• Vücuttaki hasta bir organı ameliyatla çıkarmak

  Dalağını aldılar.

[nesnesiz]

• Motor çalışması için gerekli olan elektrik veya yakıttan yararlanır duruma gelmek

  Savcı yardımcısı gaza bastı, motor almadı. Bir daha bastı, yine almadı. - Haldun Taner

[nesnesiz]

• Göreve, işe başlatmak

  Yeni bir kapıcı aldı.

[-den]

• Görevden, işten çekmek

[nesnesiz]

• Başlamak

  Üsküdar'a gider iken aldı da bir yağmur - Halk türküsü

[nesnesiz]

• İçecek veya sigara içmek

  Tadına bakmak için bir yudum aldım.

[nesnesiz]

• Yutmak, kullanmak

  İlaç almak.

[nesnesiz]

[-den]

• Kazanç sağlamak

  Bir pantolondan beş yüz lira alıyorlar.

• Gidermek, yok etmek

  İçine biraz su koy, tuzunu alır.

• Yer değiştirmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• al (veya alın) ...
• alaşağı etmek
• al aşağı vur yukarı
• al benden de o kadar
• al birini, vur ötekine (veya birine)
• aldı
• aldığı abdest ürküttüğü kurbağaya değmemek
• aldı sazı eline
• al gülüm ver gülüm
• alıp başını gitmek
• alıp götürmek
• alıp satmaz görünmek
• alıp sattığı olmamak
• alıp vereceği olmamak
• alıp verememek
• alıp vermek
• alıp yürümek
• al kaşağıyı gir ahıra, yarası olan gocunur (veya gocunsun)
• almadan vermek Allah'a mahsus
• almadığın hayvanın kuyruğunu tutma
• al malın iyisini, çekme kaygısını
• alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste
• al sana bir ... daha
• al takke ver külah

[-den]

• Sıvı maddeler veya çok ince taneli katı maddeler bir yerden başka bir yere doğru gitmek

  Eskiden Sakarya, bu köprünün altından akarmış. - Sait Faik Abasıyanık

• Sıvı maddeler aşağıya yönelmek

• Sıvı bir madde bir yerden çıkmak

[nesnesiz]

• Bir kap veya bir yer, içindeki veya üstündeki sıvıyı sızdırmak

  Dam akıyor.

[-e]

• Art arda ve toplu olarak gitmek

  Öfkeli insanlar, el ele, omuz omuza Taksim'e doğru akıyorlardı. - Yusuf Ziya Ortaç

[nesnesiz]

• Kumaş yıpranıp iplikleri erimeye başlamak

  Çarşafın kumaşı da yer yer akmış, buruşmuştu. - Refik Halit Karay

[nesnesiz]

• Boya birbirine karışmak

[-le]

• Sürüp gitmek

  Nedim divanında bir kaside vardır, müjgân üstüne, hicran üstüne, umman üstüne kafiyeleri ve redifleriyle akar. - Yahya Kemal Beyatlı

[nesnesiz]

[mecaz]

• Zaman çabuk geçmek

[nesnesiz]

[mecaz]

• Karışmak, katılmak

[nesnesiz]

[argo]

• Çabucak savuşmak, ortadan kaybolmak

Ata Sözleri ve Deyimler

• akacak kan damarda durmaz
• akan sular durmak
• akara kokara bakma, çuvala girene bak
• akarı kokarı olmamak
• akarına bırakmak
• akıp gitmek
• akmasa da damlar

[isim]

• Avustralya'da yaşayan, okaliptus yapraklarıyla beslenen, yaklaşık 80 santimetre boyunda, otçul, kuyruksuz, keseli, tüyleri soluk boz veya sarımsı renkte olan bir tür memeli (Phascolarctos cinereus)

[isim]

• Kalmak işi

  Asıl derdi, tumturaklı sözler, bitimsiz tartışmalarla gözünü boyayıp birazcık yanında kalmamı sağlamak. - Tomris Uyar

[sıfat]

• Herhangi bir kimseden veya bir dönemden kalmış olan

  Annemden kalma bir evim vardı. Onu rehine koyarak bir ev tuttuk. - Ömer Seyfettin

[isim]

[bitki bilimi]

• İki çeneklilerden, Amerika'nın sıcak bölgelerinde yetişen bir ağaç, Hint bademi (Theobroma cacao)

[bitki bilimi]

• Bu ağacın meyvesinin çekirdeği

• Bu çekirdeklerin öğütülmesiyle elde edilen toz

• Bu tozdan su veya sütle hazırlanan içecek

[isim]

• Kakmak işi

• Ağaç üzerinde veya diğer ahşap malzemede, mobilyada, belirlenmiş desen ve çizimlere göre oyulmuş yuvalara gümüş, sedef vb. süs maddeleri kakılıp oturtularak yapılan iş

  Pirinç kakmaları donuk donuk ışıldayan hamam kapısını iterek içeri girdi. - Cahit Uçuk

[isim]

[halk ağzında]

• Manda yavrusu

[isim]

[hayvan bilimi]

• Güneydoğu Asya'da yaşayan kuyruklu bir maymun (Macacus)

[sıfat]

• Yayvan ve dolgun (yüz)

  Şarap kızılı vurmuş ablak yüzüyle öfkeli girdi içeri. - Orhan Kemal

[isim]

[bitki bilimi]

• Baklagillerden, yurdumuzun her yerinde yetiştirilen, yeşil kabuklu ve taneli bir bitki (Vicia faba)

  Evlerinin uğru bakla / Al beni koynunda sakla - Halk türküsü

[bitki bilimi]

• Bu bitkinin yeşil ürünü veya kuru tanesi

• Bir zinciri oluşturan halka veya parçalardan her biri

Ata Sözleri ve Deyimler

• bakla dökmek (veya atmak)
• bakla kadar
• baklayı ağzından çıkarmak

[isim]

• Kokmak işi

  Yıkanmamayı ve böylece pis pis kokmayı bile göze alırlarmış. - Salâh Birsel

[isim]

[bitki bilimi]

• Kabakgillerden, sürüngen gövdeli, sarı çiçekli, birçok türü olan bir bitki (Cucurbita)

[bitki bilimi]

• Bu bitkinin türlerine göre yemeği ve tatlısı yapılan ürünü

• Esrarkeşlerin kullandığı bir tür nargile

[müzik]

• Kabak kemane

  Siperin içinde birkaç nefer ayakta ileriye bakıyor, öbürleri aşağı oturmuş konuşuyorlar, gülüyorlar, türkü söylüyorlar, kabak çalıyorlar. - Ömer Seyfettin

[sıfat]

• Ham, tatsız (kavun, karpuz)

[sıfat]

• Tüysüz, dazlak

  Kaba kabak gibi tıraşlı! - Halide Edip Adıvar

[sıfat]

• Dişleri aşınarak yüzeyi düzleşmiş olan (taşıt lastiği)

[sıfat]

[mecaz]

• Bilgisiz, görgüsüz, kaba

[halk ağzında]

• Kısa boynuzlu hayvan

Ata Sözleri ve Deyimler

• kabak (birinin) başına (veya başında) patlamak
• kabak çıkmak
• kabak gibi

[isim]

• Ağza bir defada alınıp götürülen yiyecek parçası, sokum

  Öbür yemeklerden bile ağzına bir lokma koyamadı. - Ömer Seyfettin

• Lokma tatlısı

[teknik]

• Türlü kalınlıktaki cıvataları, boşluğuna geçirip sökmeye veya sıkıştırmaya yarayan metalden alet

• Yemek

  Bu akşam lokmayı beraber yeriz, tanışmış olursunuz. - Tarık Buğra

[mecaz]

• Genellikle haksız olarak ele geçirilen mal veya para

  Bu lokma sizin için çok büyüktür, boğazınızdan geçmez; yutamayacaksınız ve boğulacaksınız. - Peyami Safa

Ata Sözleri ve Deyimler

• lokma (veya lokması) ağzında büyümek
• lokma çiğnenmeden yutulmaz
• lokma dökmek
• lokma etmek
• lokma karın doyurmaz, şefkat artırır
• lokmasını dökmek
• lokmasını saymak

[nesnesiz]

• Meydana gelmek, varlık kazanmak, vuku bulmak

  En şiddetli münakaşa, kumpanyanın ismi için oldu. - Sait Faik Abasıyanık

• Gerçekleşmek veya yapılmak

• Bir görev, makam, san veya nitelik kazanmak

  Okumak, eczacı olmak bu sayılı inatlarından biri ve ilkidir. - Tarık Buğra

• Bir şeyi elde etmek, edinmek

  Nihayet ben mal sahibi olacağıma göre rahattım. - Sait Faik Abasıyanık

• Bir durumdan başka bir duruma geçmek

• Herhangi bir durumda bulunmak

• Uygun düşmek, yerinde görülmek

  Böyle iş olmaz. Oraya gitmesek de olur.

• Yetişmek, olgunlaşmak

  Ekinler oldu. Üzümler daha olmadı.

• Hazırlanmak, hazır duruma gelmek

  Çay oldu.

• Bulunmak

  Kız da hemen olduğu yere oturdu. - Memduh Şevket Esendal

• Geçmek, tamamlanmak

  İki yıl oldu. Nerede ise üç yıl olacak.

• Sürdürmek, yürütmek

  İlişkilerimiz dostça olsun istiyorum.

• Bir kuruluşla, örgütle ilgili bulunmak, mensup olmak

  Partili olmak.

• Yaklaşmak, gelip çatmak

  Sabah oldu.

• Bir şey, birinin mülkiyetine geçmek

  Pırlanta gerdanlığı da tektaş küpesi de zümrüt yüzüğü de kendinin olsun! - Sermet Muhtar Alus

• Ek fiilin geniş zamanı olan -dır (-dir) anlamında kullanılan bir söz

  Annesi oluyor. Yeğeni olur.

[nesnesiz]

[teklifsiz konuşmada]

• Sarhoş olmak

  Sen adamakıllı olmuşsun.

[-e]

• Uymak, tam gelmek

  Bu şapka başıma oluyor.

[-den]

• Yitirmek, elinden kaçırmak

  Tembelliği yüzünden işinden oldu.

[-den]

• Bir yerde doğmuş, yaşamış olmak

  Köyden, kasabadan olmayan, düveni, dirgeni nasıl bilebilir?

[-e]

• Bir olayla karşılaşmak, başına kötü bir şey gelmek

  Aman, ona bir şey olmasın! Kimseye bir şey olmadı.

[-e]

• Yol açmak

  Bu davranışın ona çok zararı oldu.

• Bir ad veya sıfatın belirttiği durumu almak

  Su, buz oldu.

[yardımcı fiil]

• Sıfat-fiil eki almış kelimelerle birlikte başlama, bitirme vb. bildiren fiilleri oluşturur

  Artık bize gelmez oldu. Bu işi yapmış olacak.

[yardımcı fiil]

• Hastalığa yakalanmak, tutulmak

  Tifo olmak. Verem olmak.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ... olsun ... olsun
• ola ki
• olan (veya olup) biten
• olan oldu
• oldu bilmek (veya saymak)
• olduğu kadar
• oldu olacak
• oldu olacak, kırıldı nacak
• oldu olanlar
• olmayacak duaya âmin demek
• olup olacağı
• olur a!