[isim]

[eskimiş]

• Su

[ünlem]

• Birdenbire duyulan acı, ağrı, şaşırma, ürkme veya sevinç anlatan bir söz

  Ay! Sen mi idin? Ay, ne güzel!

[isim]

• Art arda gelen iki yeni ay arasında geçen süre

• Yılın on iki bölümünden her biri, mah, meh

  Mart ayı. Nisan ayı. Mayıs ayı.

• Bir ayın herhangi bir gününden ertesi ayın aynı gününe kadar geçen veya yaklaşık otuz gün olarak kabul edilen süre

  Bu iş ancak üç ayda biter. Temiz iş altı ayda çıkar.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ay ayakta çoban yatakta, ay yatakta çoban ayakta
• ay aydın, hesap belli
• ay gibi
• ay harmanlanmak
• ayı gördüm, yıldıza itibarım (veya minnetim) yok
• ayı görmeden bayram etme
• ay var yılı besler, yıl var ayı beslemez

[isim]

[gök bilimi]

• Dünya'nın uydusu olan gök cismi, kamer, mah, meh

• Türk alfabesinin ikinci harfinin adı, okunuşu

[ünlem]

• `Ey, hey` anlamlarında bir seslenme sözü

  Namluna dayanır, yola dalarsın / Duruşun bakışın yaman, be Ali! - Faruk Nafiz Çamlıbel

[kimya]

• Berilyum elementinin simgesi

[ünlem]

• Kendisine söz söylenilen kimse veya kimselerin dikkati çekilmek istendiğinde adın başına getirilen ve uzatılabilen bir seslenme sözü

  Ey arkadaş!

• Usanç anlatan bir seslenme sözü

  Ey, artık çok oluyorsun!

[ünlem]

• `Ey, hey` anlamlarında bir seslenme sözü

  Yürü ya mübarek!

[edat]

• Evet

Ata Sözleri ve Deyimler

• ya Allah
• ya Rabbi (veya Rab)
• ya sabır
• ya sabır çekmek
• ya ya ya şa şa şa

[bağlaç]

• Şaşma, şaşkınlık bildiren bir söz

  Ya, bu adam kim?

• Bir düşüncenin karşıtı düşünülürken kullanılan bir söz

  Yetişirim diyorsun, ya yetişemezsen?

• Gereklik ve onay bildiren cümlelerde yargının onaylandığını bildiren bir söz

  Biz de gelelim mi? -Gelin ya.

• Dilek ve geniş zaman kiplerinde yargıyı güçlendiren bir söz

  Bu, söylenecek söz mü? -Söylenir ya. Azıcık yardımcı olsa ya.

• Bilinen, görülen, hatırlanıp anlatılan bir olay dolayısıyla da sorulan başka bir konu için kullanılan bir söz

  Sen geldin, ya Ahmet? Siz karnınızı doyurdunuz, ya ben ne yapayım?

• Bir düşüncede sıra ile yer alan ayrı cins ögelerden biri ötekilerden üstün görüldüğünde `hele, özellikle` anlamlarında kullanılan bir söz

  O çocuğun terbiyesine, zekâsına, çalışkanlığına diyecek yok, ya inceliği. Fırtına kırdı, döktü, yıktı, ya o ağaçlara verdiği zarar.

• Cevap niteliğinde olan cümlenin sonuna getirildiğinde asıl yargının arkadan gelen cümle ile anlatılacağını belirten bir söz

  Fena oğlan değildir, değildir ya, yalnız bu sarhoşluğu var. - Memduh Şevket Esendal

• Bazı çekimli zamanlardan sonra gelerek anlamı pekiştiren, kuvvetlendiren bir söz: Yediydin ya. Oturmuşum ya

• Türk alfabesinin yirmi sekizinci harfinin adı, okunuşu

[isim]

[halk ağzında]

• Abla

• Anne

[isim]

• Yünün dövülmesiyle yapılan kalın ve kaba kumaş

• Bu kumaştan yapılmış yakasız ve uzun üstlük

[sıfat]

• Bu kumaştan yapılan

[eskimiş]

• Bu kumaştan yapılan ve dervişlerce giyilen hırka

• Kepenek (I)

Ata Sözleri ve Deyimler

• aba altında er yatar
• aba altından sopa (veya değnek) göstermek
• aba gibi
• abanın kadri yağmurda bilinir
• aba vakti yaba, yaba vakti aba
• abayı sermek
• abayı yakmak

[isim]

• Elin parmak dipleriyle bilek arasındaki iç bölümü, avuç içi

• Ayak tabanı

[bitki bilimi]

• Yaprakların düz ve parlak bölümü

[ünlem]

[halk ağzında]

• Seslenmek ve dikkati çekmek için özellikle Rumeli'de kullanılan bir söz

[isim]

• Erkek adlarından sonra kullanılan saygı sözü

  Eniştem Neyyir Bey'i kimin vurduğunu ben biliyorum. - Reşat Nuri Güntekin

• Erkek özel adları yerine kullanılan bir söz

  Bir bey sizi aradı.

• Eş, koca

  İki yol var önünde, ya beyinin dilini öğrenirsin ya beyin senin dilini. - Tarık Dursun K.

• As (II)

  Gerçekten de doktora bir bey ile iki yedili gelmişti. - Tarık Buğra

• Erkek sıfatlarının hemen arkasına eklenir

  Doktor bey. Damat bey.

• Aşığın çukur yüzünün arkasındaki yumru bölge

[tarih]

• Küçük bir toplumun veya küçük bir devletin başkanı

  Karaman beyi. Menteşe beyi.

[askerlik]

• Komutan

  Alay beyi. Uç beyi.

[eskimiş]

• Zengin, ileri gelen kimse, bay (I)

Ata Sözleri ve Deyimler

• bey ardından çomak (veya davul) çalan çok olur
• bey gibi yaşamak
• beyler buyruğu yoksula kan ağlatır
• bey mi yaman, el mi yaman
• bey oturmak

[isim]

[eskimiş]

• Satma, satış

[sıfat]

[eskimiş]

• Parası, malı çok olan, zengin (kimse)

[isim]

• Erkeklerin ad veya soyadlarının önüne getirilen saygı sözü

  Bay Doğan.

• Erkek

  Bir bay sizi arıyor.

[isim]

• Harman savurmakta kullanılan, çatal biçiminde, tahtadan tarım aracı

[isim]

• İplik, sicim, tel vb. ince şeylerden kafes biçiminde yapılmış örgü

  Balık ağı. Tenis ağı.

• Örümcek vb. hayvanların salgılarıyla oluşturdukları örgü

• Ulaşım ve iletişim gibi alanlarda ülkenin her yerine yaygınlaştırılmış şebeke

  Cumhuriyetin onuncu yılında ülkemiz demir ağlarla örülmüştü.

[mecaz]

• Tuzak

  Onu, ağına düşmüş bir av gibi ne öldürdü ne ondurdu. - Samiha Ayverdi

[spor]

• Oyun alanını ortadan ikiye bölen iple yapılmış örgü, file

[spor]

• Çaprazlama örgü ile yapılan ve kale direkleri arkasına gerilen örgü, file

Ata Sözleri ve Deyimler

• ağ atmak (veya bırakmak)
• ağ çekmek
• ağına düşürmek

[isim]

• Pantolon veya külotun apış arasına gelen yeri, apışlık

[isim]

• Geniş toprakları olan, sözü geçen, varlıklı kimse

  Sonra köy ağası hazretleri bizim de kıçımıza atacak tekmeyi. - Nazım Hikmet

• Halk arasında sayılan ve sözü geçen erkeklere verilen unvan

• Ağabey

  Köye varınca ağamdan parasını muhakkak alır, sana veririm. - Etem İzzet Benice

• Okuryazar olmayan yaşlı kimselerin adlarıyla birlikte kullanılan san

[sıfat]

[mecaz]

• Cömert, eli açık

[halk ağzında]

• Koca

[tarih]

• Osmanlı Devleti'nde bazı kuruluşların başında bulunanlara verilen resmî san

  Yeniçeri ağası. Çarşı ağası.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ağa borç eder, uşak harç
• ağanın alnı terlemezse ırgadın burnu kanamaz
• ağanın eli tutulmaz
• ağanın gözü ata tımardır
• ağanın gözü öküzü semiz eder
• ağanın gözü, yiğidin sözü
• ağanın malı çıkar, uşağın canı

[isim]

• Bir şeyi başka bir şeye veya birçok şeyi topluca birbirine tutturmak için kullanılan ip, sicim, şerit, tel vb. düğümlenebilir nesne

  Ayakkabının bağı çözüldü.

• Sargı

  Yaramın bağını değiştireceğim.

• Bağlam, deste, demet

  Beş bağ ekin, iki bağ maydanoz.

[mecaz]

• İlgi, ilişki, rabıta

  Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür. - Anayasa

[anatomi]

• Kemikleri birbirine bağlamaya, iç organları yerinde tutmaya yarayan lif demeti

  Eklem bağı, asıcı bağ.

[denizcilik]

• Bir halat üzerine atılan sağlam, düzgün ve istendiğinde kolayca çözülebilen her türlü düğüm

[müzik]

• Nota yazarken yan yana gelen aynı veya farklı değerdeki notaların birbirine bağlanarak çalınacağını belirtmek için yapılan yay biçimindeki işaret

[isim]

• Üzüm kütüklerinin dikili bulunduğu toprak parçası

• Meyve bahçesi

  Kadıköy'den Fenerbahçe'ye kadar olan saha, gözleri okşayan bağlarla örtülüdür. - Beynun Akyavaş

Ata Sözleri ve Deyimler

• bağa bak, üzüm olsun, yemeye yüzün olsun
• bağ babadan, zeytin dededen kalmalı
• bağ bayırda, tarla çayırda
• bağ bozmak
• bağ budamak
• bağı ağlayanın yüzü güler