[yardımcı fiil]

• Etmek, yapmak

[-e]

[-i]

• Bir şeyi tutup kendine veya başka bir yöne doğru yürütmek

  Hepsi iskemleleri çekerek masanın etrafında bir halka yapmaya hazırlanıyorlardı. - Reşat Nuri Güntekin

• Taşıtı bir yere bırakmak, koymak

• Germek

  İpi çekmek.

• İçine almak, emmek

• Bir yerden başka bir yere taşımak

  Ekini tarladan çekmek.

• Bir amaçla ortadan kaldırmak

  Piyasadaki parayı çekmek.

• Üzerinde bulunan bir silahla saldırmak için davranmak

  Elindeki tabancayı tetiğine basmak için yeni çekivermiş gibiydi. - Tarık Buğra

• Atmak, vurmak

  Dayak çekmek. Şut çekmek.

• Bir kimseyi veya bir şeyi geri almak

• Güç durumlara dayanmak, katlanmak

  Yalnız bende meçhul bir hastalık vardı. Sekiz yaşından beri çekiyordum. - Peyami Safa

• Tartıda ağırlığı olmak

  Tartsaydınız kırk, kırk beş kilodan fazla çekmezdi. - Peyami Safa

• Döşemek

  Kablo çekmek.

• Herhangi bir engel kurmak

  Derenin kış yaz kurumayan suları böğürtlen fidanlarını yükseltmiş, iki tarafa yemiş dolu bir koyu çit çekmiş. - Refik Halit Karay

• Şans denemek amacıyla hazırlanmış kâğıtlardan birini almak

  Birisi niyet çeksin de biz de bir lokma bir şey yiyelim diye bekleşiyorlar. - Sait Faik Abasıyanık

• İmbik yardımı ile elde etmek

  İspirto çekmek. Gül yağı çekmek.

• Çizgi durumunda uzatmak

• Aynısını yazmak veya çizmek

  Yazıyı temize çekmek. Kopya çekmek.

• Tedavi amacıyla şişe, vantuz, sülük vb.ni uygulamak

  Bardak çekmek.

• Bir yerden bir şeyi yukarı doğru almak

• Görüntüyü bir aletle özel bir nesne üzerine kaydetmek

  Fotoğraf çekmek. Film çekmek.

• Taşıma gücü olmak

  Bu araba 500 kilodan çok yük çekmez.

• Öğütmek

  Kahve çekmek.

• Protesto, poliçe, çek vb. düzenleyip yürürlüğe koymak

• Hoşa gitmek, sarmak

• Kaçan ilmeği örmek

  Çorap çekmek.

• Masrafını karşılamak, ikramda bulunmak

  Beni Konya Lezzet Lokantasına götürdü, âlâ bir öğle yemeği çekti. - Halide Edip Adıvar

• Bir duyguyu içinde yaşatmak

  Ona yanıyorum, onun hasretini çekiyorum. - Refik Halit Karay

• Yürütmek, sürmek

  Aheste çek kürekleri mehtap uyanmasın. - Yahya Kemal Beyatlı

[-e]

• Bir kimse ailesinden birine herhangi bir bakımdan benzemek

  Yeğeninin ona çeken tek yanı yoktur. - Tarık Buğra

• Bir şeyin içyüzünü anlamak amacıyla bir kimseyi sıkıştırmak

  Sorguya çekmek.

[-e]

[-i]

• Herhangi bir anlama almak

  Bak, sözümü nereye çekti!

[-e]

[-i]

• Örtmek, giymek

  Yorganınızı başınıza çeker ve uykunuza devam edersiniz. - Refik Halit Karay

[-e]

[-i]

• Dişi hayvanı çiftleşmek için erkeğin yanına götürmek

• Yol, ay sürmek

  Sevmediğim ayların çoğu otuz bir çeker, uzundur. - Burhan Felek

[nesnesiz]

• Daralıp kısalmak

  Kumaşı yıkayınca çekti.

• Asmak

  Açıkta durduk. Demir attık. Kayığa tehlike bayrakları çektik. - Halikarnas Balıkçısı

• Boya, badana vb. sürmek

• Yollamak

  Çektikleri telgrafı babasıyla annesi, bakalım, alabilecekler mi? - Attila İlhan

• Bir şeyi emip dışarıya çıkarmak

  Tulumba, suyu iyi çekiyor. Baca iyi çekiyor.

• Hamur vb. iyice pişmiş duruma gelmek

[fizik]

• Bir cisim, belli bir yakınlıktaki başka bir cismi kendisine yaklaşmaya zorlamak, itmek karşıtı

[teknik]

• Vericiden gelen dalgaları algılayarak televizyon, radyo, telefon vb. aygıtlarla bağlantı kurmak

[argo]

• İçki içmek

  Çok kimse rakısını bağında çekiyordu. - Falih Rıfkı Atay

Ata Sözleri ve Deyimler

• çek! (veya çek arabanı!)
• çekeceği olmak
• çekip almak
• çekip çevirmek
• çekip gitmek
• çekip vurmak
• çekiver kuyruğunu

[-i]

• Ayak uzatarak birisini düşürmek

• Yolundan çevirmek, engel olmak, engellemek

  En tutulmaz penaltıları çeler ama bazen de bakarsın, bacak arasından en olmayacak golleri yerdi. - Haldun Taner

• Örtü vb.ni örtünüp iki ucunu bağlamak

• Bir şeyin kenarını verev veya çapraz kesmek, çalmak

[spor]

• Topa gidiş yönünü değiştirecek biçimde vurmak

[mecaz]

• Kendi yanına çekmek, beğenisini, sevgisini kazanmak

  Gönlümü çelen bir söz söyle.

[mecaz]

• Düşünce ve davranış birbirini tutmamak, birbirine ters düşmek

  Bu sözünüz deminkini çeliyor.

[isim]

[halk ağzında]

• Kışın barınılan yer

• Kışın orduların, göçebe oymakların hayvanlarıyla birlikte yayladan inip konakladıkları yer

[sıfat]

• Bir nesnenin sayıca ne kadar olduğunu soran söz

  Kaçlık paket istersiniz?

[isim]

• Kalkma işi

Ata Sözleri ve Deyimler

• kalkışa geçmek

[isim]

• Ucunda alev çıkarabilen yanıcı bir madde bulunan, aydınlatmaya yarayan değnek

  Galip, ıssız bir gece içinde, ılık bir bahçede, bir havuz kenarında yanan bir meşaledir. - Asaf Halet Çelebi

[mecaz]

• Bir düşüncenin öncüsü

Ata Sözleri ve Deyimler

• meşale çekmek

[sıfat]

• Zeki olan

[-den]

• İçeriden dışarıya varmak, gitmek

  Ortalık ağarırken bir arkadaşımla yorgun adımlarla konaktan çıktık. - Falih Rıfkı Atay

[nesnesiz]

• Elde edilmek, sağlanmak, istihsal edilmek

  Bu mülakatımızdan esaslı bir netice çıkmadı. - Atatürk

[nesnesiz]

• Bir meslek veya bilim kurumunda okuyup yetişmek, mezun olmak

  Çiçeği burnunda subay çıkar çıkmaz, ben size bir emir eri bulurum. - Haldun Taner

• Bulunduğu yeri bırakıp başka yere geçmek, taşınmak, ayrılmak, ilgisini kesmek

  Yeni evimizden çıkıp eski evimize taşındık. - Yusuf Ziya Ortaç

• Süresi dolduğunda ayrılmak

  Daireden çıkmak. Hastaneden çıkmak. Cezaevinden çıkmak.

[nesnesiz]

• Yapılmak, yürümek

  Bu dairede işler kolay çıkmaz.

• Yetişecek ölçüde olmak

  Bu kumaştan bir palto çıkar mı?

• Eksilmek

  Dörtten iki çıkarsa iki kalır.

• Meydana gelmek

  Uygunsuz dediğim vakalardan biri bir salon oyunu yüzünden çıkmıştır. - Reşat Nuri Güntekin

[nesnesiz]

• Sıyrılmak, ayrılmak

  Bebeğin patiği çıktı.

[nesnesiz]

• Herhangi bir durumda olduğu anlaşılmak

  Borçlu çıkmak. Kârlı çıkmak. Alacaklı çıkmak.

• Bir durumla ilgili niteliklerini yitirmek, bir durumdan başka bir duruma geçmek

  Çok sonra öğrenecek bunu. Çok sonra, çocukluktan çıkıp kocaman adam olduktan sonra. - Tarık Dursun K.

[-i]

• Bir şeyin yukarısına doğru yürümek

  Uzun, dik merdivenli bir yokuşu çıktık. - Refik Halit Karay

[nesnesiz]

[-de]

• Bir inceleme, bir araştırma sonucu bulmak

  Sularda bakteri çıktı.

[-e]

• Yetkili birinin makamına iş için gitmek

  Başkana çıkmak.

[-e]

• Talihine veya payına düşmek, isabet etmek, vurmak

  Arkadaşa piyango çıkmış. Bize yine gezi çıktı. Bu işten size de bir şey çıkar.

[nesnesiz]

• Bir konu yetkililerce karara bağlanmak

[-e]

• Mal olmak

  Bu ev dört milyara çıktı.

[-e]

• Oyunda herhangi bir rolü oynamak

  Arsız ve aptal mahalle çocuğu rolüne çıkmıştı. - Bedri Rahmi Eyuboğlu

[-e]

• Bir yere ulaşmak, varmak

  Karşı kaldırıma geçtiler, sağa sola saptılar, demir yoluna çıktılar. - Memduh Şevket Esendal

[-e]

• Karaya ayak basmak

  1919 senesi Mayıs'ının on dokuzuncu günü Samsun'a çıktım. - Atatürk

[nesnesiz]

• Yayılmak, duyulmak

  Başından beri gazetelerde enstitü hakkında havadisler çıkıyordu. - Ahmet Hamdi Tanpınar

[nesnesiz]

• Olmak, bulunmak, var olmak

  Bayramın son günü her iki kadının da işleri çıkmıştı. - Osman Cemal Kaygılı

[-e]

• Bir iddia ile ortalıkta görünmek

  Sen onun karşısına çapkın bir adam gibi çıktın. - Peyami Safa

[nesnesiz]

[-den]

• Yayılmak

  Lağımdan pis kokular çıkıyor.

[-e]

• Karşı gelebilmek, boy ölçüşmek

  Güreşte ona çıkacak kimse yok.

[-e]

• Bulaşmak

  Kravatın boyası gömleğe çıktı.

[-i]

• Binaya kat eklemek

  Evin ikinci katını çıkmadan havalar bozuldu.

[-e]

• Bir sebeple bulunulan yerden ayrılmak

  Bu kahveden sıkıldın, ötekine çıkarsın, anladın mı? - Memduh Şevket Esendal

[nesnesiz]

• Niteliği sonradan anlaşılmak

  Eyvah, bu da ötekiler gibi soysuz çıktı. - Reşat Nuri Güntekin

[nesnesiz]

• Belirmek, tanınmak

  Bir ilçe belediye başkanı hepsinden açıkgöz çıktı. - Muzaffer İzgü

[nesnesiz]

• Davranışta herhangi bir niteliği bulunmak

  Akıllı çıktı da arkadaşına uymadı.

[nesnesiz]

• Yerinden oynamak

  Fukaranın hem sağ bileği çıkmış hem davulu patlamıştı. - Reşat Nuri Güntekin

[nesnesiz]

• Görünür veya belli bir durumda bulunmak

  Tencerenin bakırı çıktı. Zayıflıktan kemikleri çıkmış.

[nesnesiz]

• Oluşmak, olmak

  Fırtına çıkmak. Soğuk çıkmak.

[nesnesiz]

• Piyasaya sürülmek

[nesnesiz]

• Bitmek, büyümek, sürmek

  Ekinler çıkmaya başladı. Bıyığı çıktı.

[nesnesiz]

• Verilmek

  Maaş çıkmak. Emir çıkmak.

[nesnesiz]

• Ay veya mevsim geçmek

  Mart çıktı. Kış çıktı.

[nesnesiz]

• Yeni yetişip satışa sunulmak

  Erik çıkmış. Çilek daha çıkmadı.

[nesnesiz]

• Yükselmek, artmak

  Fiyatlar çıktı.

[nesnesiz]

• Artırmak, fiyatı yükseltmek

[nesnesiz]

• Sesini yükseltmek

[nesnesiz]

• Büyük abdest bozmak

[nesnesiz]

[-den]

• Giderilmek, yok olmak

  Leke çıktı.

[-den]

• Unutmak

  O söz benim hatırımdan çıkmadı.

[nesnesiz]

• Ay, Güneş görünmek

  Hava açılmış, ay çıkmıştı. - Refik Halit Karay

  Güneş seni ısıtmak için çıkıyordu. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

[nesnesiz]

• Yayımlanmak

  Yeni çıkmış Fransızca bir iki kitap bulunurdu. - Yusuf Ziya Ortaç

[nesnesiz]

• Gelmek

  Çok geçmeden haber çıkacağını kadınlık insiyakıyla derhâl sezmişti. - Refik Halit Karay

[nesnesiz]

• Gerçekleşmek

  İnsanın her gördüğü rüya çıkmaz ya! - Memduh Şevket Esendal

[nesnesiz]

• Bulunduğu yerden fırlamak, kopmak

  Arabanın direksiyonu çıkmak.

• Bir şeyin düzeni bozulmak, eskisinden daha değişik, kötü bir duruma girmek

  Ev, ev olmaktan çıktı.

[-le]

• Flört etmek

  Sevim, senden başka bir kızla çıkmadım. - Attila İlhan

[-e]

• Erişmek, görmek

  Aklı başında ama sabaha çıkamayacağına kalıbımı basarım. - Sait Faik Abasıyanık

[mecaz]

• Harcamak zorunda kalmak

  Paradan çıkmak. Bin liradan çıktım.

[-i]

[argo]

• Vermeye katlanmak

  Çık bakalım paraları!

Ata Sözleri ve Deyimler

• çıkmadık canda umut var

[isim]

• Çam ağaçları çok olan yer

• Çam korusu

  Merdivenleri, çamlığı ve çardağı bir geyik gibi sekerek koştu. - Falih Rıfkı Atay

[-e]

[nesnesiz]

[-den]

• Ulaşmak, varmak

  Gurbetten gelmişim yorgunum hancı / Şuraya bir yatak ser yavaş yavaş - Bekir Sıtkı Erdoğan

• Getirmek

  Adamı Ödemiş'ten aldım geldim, her masrafını çektim. - Necati Cumalı

• Oturmaya, ziyarete gitmek

  Dün akşam amcamlar bize geldi.

• İsabet etmek

  Attığı top gözüme geldi

• Varlığını sürdürmek, yaşamak, intikal etmek

  Eski çağlardan birçok anıt çağımıza kadar gelmiştir.

• Ortaya çıkmak, doğmak

• Belli bir süre dolmak

  Vakit kuşluğu aşmış, öğleye geliyordu. - Necati Cumalı

• Belli bir zamana ulaşmak

• Kadar olmak

  Boyu ancak omzuna geliyor.

• Çıkmak, yönelmek

  Merak etme, ondan kimseye kötülük gelmez.

• İzlemek, takip etmek

  Çocuklar arkadan geliyordu.

• Bir yerden alınıp bir yere ulaştırılmak

  Kahve Brezilya'dan geliyor.

• Katılmak, eklenmek

  Türkçede ekler kelimelerin sonuna gelir.

• Türemek

• Daha önce üzerinde durulmuş olan bir konuya yeniden dönmek

  Şimdi sözü burada kesip asıl konumuza gelelim.

• Sonuç çıkmak

  Bu davranışlardan ne gelir bilinmez.

• Dayanmak, tahammül etmek

  Birazcık üşütmeye gelmiyor, hemen hastalanıyor.

• Kendine yapılan herhangi bir davranış veya durumu iyi karşılamak

  Kadri o adamlardandır ki iyi davranmaya, yüz vermeye gelmez. - Memduh Şevket Esendal

  Bizim baştan savma işe gelmediğimizi bilirsin. - Refik Halit Karay

[-e]

• Bir şeye sonradan inanmak, doğruluğuna hak vermek, eğilim göstermek, kabul etmek

  Dediğime geldiniz mi?

• Etkisini herhangi bir biçimde göstermek

  Buranın havası iyi geldi. Burası bana çok sıcak geldi.

• Kazanılmak, sağlanılmak

  Çiftlikten onlara ayda beş yüz milyon lira gelir.

• Uymak

  Bu ayakkabı sana küçük gelir.

• Olmak, -e uğramak

  Felç gelmek. Başımıza bir bela geldi.

• Akmak

  Burnundan kan geldi. Musluktan su gelmiyor.

• Düşmek, rast gelmek

  Buraya ışık gelmiyor.

• Görünmek, sanılmak

  Baygın da olsa yabancı bir kadını böyle kucağında tutmak ona pek ayıp bir şey gibi geldi. - Haldun Taner

[-e]

• Uygun düşmek

  Caddelerde oturmaya gelmez. - Ömer Seyfettin

[-e]

• Başlamak, ortaya çıkmak

• Mal olmak

  Bu bardakların tanesi yüz liraya geldi.

• Biriyle birlikte gitmek

  Ben İstanbul'a gidiyorum, benimle gelir misiniz?

• İhtiyaç anlatan deyimler kurmaya yarayan bir fiil

  Uykusu gelmek.

[yardımcı fiil]

• Kök veya gövdeleri sonuna -a (-e) eki almış fiillere gelerek süreklilik bildiren birleşik fiiller oluşturur

  Alışageldiğimiz bir anlamı vardı.

• -mez, -mezlik ile birlikte yapmacık anlatan deyimler yapar

  Görmezlikten gelmek. İşitmezlikten gelmek.

• Yönelme durumundaki bazı kelimelere getirilerek birleşik fiil yapar

  Yola gelmek. Meydana gelmek. Hatıra gelmek. Akla gelmek.

• -dikçe, -esi biçiminde kullanılan sıfat-fiil eklerinden sonra geldiğinde önceki fiille ilgili olarak pekiştirilmiş bir istek ve sürerlik bildiren bir fiil

  Baktıkça bakası gelmek. Yedikçe yiyesi gelmek.

• Herhangi bir sırada bulunmak

  Başta gelmek. Önde gelmek. Birinci gelmek.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ...-e gelince
• gel de (veya gelsin de)
• gel demesi kolay ama git demesi güçtür
• gel denilen yere gitmeye ar eyleme, gelme denilen yere gidip yerini dar eyleme
• geldik yüze, çıktık düze
• geleceği varsa göreceği de var
• gelip çatmak (veya dayanmak)
• gelip geçmek
• gel keyfim gel
• gelsin ... (veya gelsin ... gitsin ...)
• gel zaman git zaman

[nesnesiz]

• Isıtılan veya ısınan bir nesnenin sıcaklığı çok artmak

  Taşlar güneşten kızmıştı.

• At, eşek vb. hayvanlar çiftleşmek istemek, kösnümek

• Dişi kuşlar zamanı gelip kuluçkaya yatma isteği göstermek

[mecaz]

• Öfkelenmek, sinirlenmek

  Dakikalar geçtikçe sakinleşiyor, sakinleştikçe de için için kızıyor, üzülüyordum. - Etem İzzet Benice

Ata Sözleri ve Deyimler

• kızıp durmak

[isim]

[eskimiş]

• Yapılması gerekli olan şey

[matematik]

[mantık]

• Gerekçe

[sıfat]

• Üstüne zamk sürülmüş

[isim]

• Sonu kapalı, çıkış yeri olmayan, hiçbir yere ulaşamayan yol, sokak

  Bu apartmanın olduğu çıkmazda bir garaj, bir eski ahır, üç esrarlı ve daima kapalı depodan başka bir şey yoktur. - Halide Edip Adıvar

[sıfat]

[mecaz]

• Çözüme ulaşmayan, çözüm yolu olmayan

Ata Sözleri ve Deyimler

• çıkmaza girmek
• çıkmaza sokmak
• çıkmaz ayın son çarşambası
• çıkmazda olmak