[-i]

• Ayak uzatarak birisini düşürmek

• Yolundan çevirmek, engel olmak, engellemek

  En tutulmaz penaltıları çeler ama bazen de bakarsın, bacak arasından en olmayacak golleri yerdi. - Haldun Taner

• Örtü vb.ni örtünüp iki ucunu bağlamak

• Bir şeyin kenarını verev veya çapraz kesmek, çalmak

[spor]

• Topa gidiş yönünü değiştirecek biçimde vurmak

[mecaz]

• Kendi yanına çekmek, beğenisini, sevgisini kazanmak

  Gönlümü çelen bir söz söyle.

[mecaz]

• Düşünce ve davranış birbirini tutmamak, birbirine ters düşmek

  Bu sözünüz deminkini çeliyor.

[isim]

• Ucunda alev çıkarabilen yanıcı bir madde bulunan, aydınlatmaya yarayan değnek

  Galip, ıssız bir gece içinde, ılık bir bahçede, bir havuz kenarında yanan bir meşaledir. - Asaf Halet Çelebi

[mecaz]

• Bir düşüncenin öncüsü

Ata Sözleri ve Deyimler

• meşale çekmek

[sıfat]

• Zeki olan

[isim]

• Çam ağaçları çok olan yer

• Çam korusu

  Merdivenleri, çamlığı ve çardağı bir geyik gibi sekerek koştu. - Falih Rıfkı Atay

[-e]

[nesnesiz]

[-den]

• Ulaşmak, varmak

  Gurbetten gelmişim yorgunum hancı / Şuraya bir yatak ser yavaş yavaş - Bekir Sıtkı Erdoğan

• Getirmek

  Adamı Ödemiş'ten aldım geldim, her masrafını çektim. - Necati Cumalı

• Oturmaya, ziyarete gitmek

  Dün akşam amcamlar bize geldi.

• İsabet etmek

  Attığı top gözüme geldi

• Varlığını sürdürmek, yaşamak, intikal etmek

  Eski çağlardan birçok anıt çağımıza kadar gelmiştir.

• Ortaya çıkmak, doğmak

• Belli bir süre dolmak

  Vakit kuşluğu aşmış, öğleye geliyordu. - Necati Cumalı

• Belli bir zamana ulaşmak

• Kadar olmak

  Boyu ancak omzuna geliyor.

• Çıkmak, yönelmek

  Merak etme, ondan kimseye kötülük gelmez.

• İzlemek, takip etmek

  Çocuklar arkadan geliyordu.

• Bir yerden alınıp bir yere ulaştırılmak

  Kahve Brezilya'dan geliyor.

• Katılmak, eklenmek

  Türkçede ekler kelimelerin sonuna gelir.

• Türemek

• Daha önce üzerinde durulmuş olan bir konuya yeniden dönmek

  Şimdi sözü burada kesip asıl konumuza gelelim.

• Sonuç çıkmak

  Bu davranışlardan ne gelir bilinmez.

• Dayanmak, tahammül etmek

  Birazcık üşütmeye gelmiyor, hemen hastalanıyor.

• Kendine yapılan herhangi bir davranış veya durumu iyi karşılamak

  Kadri o adamlardandır ki iyi davranmaya, yüz vermeye gelmez. - Memduh Şevket Esendal

  Bizim baştan savma işe gelmediğimizi bilirsin. - Refik Halit Karay

[-e]

• Bir şeye sonradan inanmak, doğruluğuna hak vermek, eğilim göstermek, kabul etmek

  Dediğime geldiniz mi?

• Etkisini herhangi bir biçimde göstermek

  Buranın havası iyi geldi. Burası bana çok sıcak geldi.

• Kazanılmak, sağlanılmak

  Çiftlikten onlara ayda beş yüz milyon lira gelir.

• Uymak

  Bu ayakkabı sana küçük gelir.

• Olmak, -e uğramak

  Felç gelmek. Başımıza bir bela geldi.

• Akmak

  Burnundan kan geldi. Musluktan su gelmiyor.

• Düşmek, rast gelmek

  Buraya ışık gelmiyor.

• Görünmek, sanılmak

  Baygın da olsa yabancı bir kadını böyle kucağında tutmak ona pek ayıp bir şey gibi geldi. - Haldun Taner

[-e]

• Uygun düşmek

  Caddelerde oturmaya gelmez. - Ömer Seyfettin

[-e]

• Başlamak, ortaya çıkmak

• Mal olmak

  Bu bardakların tanesi yüz liraya geldi.

• Biriyle birlikte gitmek

  Ben İstanbul'a gidiyorum, benimle gelir misiniz?

• İhtiyaç anlatan deyimler kurmaya yarayan bir fiil

  Uykusu gelmek.

[yardımcı fiil]

• Kök veya gövdeleri sonuna -a (-e) eki almış fiillere gelerek süreklilik bildiren birleşik fiiller oluşturur

  Alışageldiğimiz bir anlamı vardı.

• -mez, -mezlik ile birlikte yapmacık anlatan deyimler yapar

  Görmezlikten gelmek. İşitmezlikten gelmek.

• Yönelme durumundaki bazı kelimelere getirilerek birleşik fiil yapar

  Yola gelmek. Meydana gelmek. Hatıra gelmek. Akla gelmek.

• -dikçe, -esi biçiminde kullanılan sıfat-fiil eklerinden sonra geldiğinde önceki fiille ilgili olarak pekiştirilmiş bir istek ve sürerlik bildiren bir fiil

  Baktıkça bakası gelmek. Yedikçe yiyesi gelmek.

• Herhangi bir sırada bulunmak

  Başta gelmek. Önde gelmek. Birinci gelmek.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ...-e gelince
• gel de (veya gelsin de)
• gel demesi kolay ama git demesi güçtür
• gel denilen yere gitmeye ar eyleme, gelme denilen yere gidip yerini dar eyleme
• geldik yüze, çıktık düze
• geleceği varsa göreceği de var
• gelip çatmak (veya dayanmak)
• gelip geçmek
• gel keyfim gel
• gelsin ... (veya gelsin ... gitsin ...)
• gel zaman git zaman

[isim]

[eskimiş]

• Yapılması gerekli olan şey

[matematik]

[mantık]

• Gerekçe

[sıfat]

• Üstüne zamk sürülmüş

[isim]

• Sonu kapalı, çıkış yeri olmayan, hiçbir yere ulaşamayan yol, sokak

  Bu apartmanın olduğu çıkmazda bir garaj, bir eski ahır, üç esrarlı ve daima kapalı depodan başka bir şey yoktur. - Halide Edip Adıvar

[sıfat]

[mecaz]

• Çözüme ulaşmayan, çözüm yolu olmayan

Ata Sözleri ve Deyimler

• çıkmaza girmek
• çıkmaza sokmak
• çıkmaz ayın son çarşambası
• çıkmazda olmak

[-e]

• Bir yerden başka bir yere gitmek

  Elindeki kitabı bırakıp bulundukları odaya geçtim. - Tarık Buğra

[-den]

• Bir yandan girip diğer yandan çıkmak

  İplik iğne deliğinden zor geçti.

[-den]

• Yol, araç veya akarsu bir yerin yakınından veya içinden gitmek

  Eve giderken sizin sokaktan geçeriz.

[-den]

• Bir duruma uğramak, konu olmak

  Dayaktan geçmek. Muayeneden geçmek.

[-den]

• Bırakmak, vazgeçmek

  Bana yârden geç derler / Seven yârden geçilir mi? - Halk türküsü

[-de]

• Yaşamak

[-den]

• Bir şeyi bundan böyle yapma durumunda olmamak

  Hakkın var. Ne çare ki bizden geçti diye söyleniyor. - Reşat Nuri Güntekin

[-de]

• Olmak, vuku bulmak, cereyan etmek

  Bu odanın içinde geçen aşk anları artık çok uzaklardaydı. - Attila İlhan

[-e]

[-i]

[-den]

• Hastalık bulaşmak, sirayet etmek

  Hastalık bana ondan geçti.

[-e]

[-den]

• Herhangi bir durum, soya çekim yoluyla birinde görünmek

  Bu titizlik ona babasından geçmiş.

[-e]

[-den]

• Bulunduğu yeri veya konumu değiştirmek

• Bir yeri aşmak, öbür yana ulaşmak

  İstanbul'a geçecek değil, parmağımı kımıldatacak takatim yok. - Sermet Muhtar Alus

• Yerini bırakıp başka yer almak

[-den]

• Bir konu üzerinde veya bir yerde çalışmış olmak

  Şimdiki tuluat artistlerinin çoğu oradan geçtiler. - Sait Faik Abasıyanık

• Etki yapmak, işlemek

  Soğuk, ciğerime geçti. Başına güneş geçmiş.

• Görev almak

  İktidara geçmek.

• Kalmak, devrolmak

  Paralar suyunu çekti. Fabrika da olduğu gibi Nihat'a geçti. - Necip Fazıl Kısakürek

[-i]

• Geride bırakmak, aşmak

  Bizim yelkenli vapuru geçecek. Ordu sınırı geçti. Çocuğun boyu babasını geçti.

[nesnesiz]

• Tükenmek, bitmek, sona ermek

  Yavaş yavaş bu hırs geçer. - Falih Rıfkı Atay

[-i]

• Üstünlük sağlamak

[-i]

• Söylemeden veya bitirmeden atlamak

  O meseleyi geçelim. O bahsi geç!

[-i]

• Zamanı aşmak, geride bırakmak

  Şehzadebaşı'na geldikleri zaman saat onu geçiyordu. - Peyami Safa

[-le]

• Harcamak

  Bütün günüm seni takip etmekle geçti. - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

[-i]

• Bir müzik parçasını meşk ederek öğrenmek, çalmak veya söylemek

[-i]

[-den]

• Birinden meşk etmek

  Bu şarkıyı kimden geçtiniz.

• Haberi bir iletişim aracı ile bildirmek

  Ankara haberlerini gazetesine geçiyormuş.

[nesnesiz]

• Sönmek

  Ocak sönmüş, koru bile geçmişti. - Nabizade Nâzım

• Yazılmak, girmek

  Tarihe geçmek. Kitaba geçmek.

[nesnesiz]

• Sürümü olmak, satılmak

[-e]

[-i]

• Konuşmada sözü geçmek veya basında yer almak

  Kısa süren bir hastalıktan sonra göçüp gideceğini hissetmiş hatta ölümünün gazetelere bile geçmemesini istemişti. - Halide Edip Adıvar

[nesnesiz]

• Kullanımda olmak, tedavülde olmak

  Bu para artık geçmiyor.

[nesnesiz]

• Kabul edilemez olmak

  Senin paran burada geçmez.

[nesnesiz]

• Okulda, sınavda başarı göstermek

  Çocuk bu yıl geçti.

• Bir yere gidip oturmak

[nesnesiz]

• Çok bekletilmekten çürümeye yüz tutmak

  Bu karpuz geçmiş.

[nesnesiz]

• Sıyrılmak, kurtulmak, işin içinden çıkmak

  Görmedim, dedi, geçti.

[argo]

[yardımcı fiil]

• Bazı kelimelerle birleşik fiil yapar

  lska geçmek. Diskur geçmek.

[-e]

[-i]

[halk ağzında]

• Çekiştirmek, yermek

  Beni sana geçmişler / Vallahi ben demedim - Halk türküsü

Ata Sözleri ve Deyimler

• geç! (veya geç efendim!)
• geçiniz
• geçme namert köprüsünden, ko aparsın su seni
• geçti Bor'un pazarı (sür eşeğini Niğde'ye)
• geçtiği yoldan geçmek

[nesnesiz]

• Hava alma, hoş vakit geçirme vb. amaçlarla bir yere gitmek, seyran etmek

  Tek başına buralarda gezdiği hâlde aradığını bulamıyordu. - Osman Cemal Kaygılı

• Bir yerde dolaşmak, yürümek

  Kunduralarını çıkarır, satar, yalın ayak gezerdi. - Sait Faik Abasıyanık

• Gitmek, başvurmak

• Bulunmak

  Şapkam burada ne geziyor?

[-i]

• Bir yeri görüp incelemek

• Hasta ayağa kalkmak

  Oğlum iyileşti, yavaş yavaş geziyor.

• Herhangi bir biçimde gezinmek

  Bu giysiyle gezemem.

[-i]

• Bir yerde gezi yapmak

  Geçen yaz Batı Anadolu'yu gezdik.

Ata Sözleri ve Deyimler

• gezen ayağa taş değer (veya dolar)
• gezen kurt aç kalmaz
• gezip tozmak

[isim]

• Toprak tencere

  Kaldırdığı gibi pekmez çömleğini vurmuş yere, tuz buz etmiş. - Rıfat Ilgaz

Ata Sözleri ve Deyimler

• çömlek patlatmak

[isim]

• Özlemek işi, iştiyak

[-i]

[halk ağzında]

• Yoğurt, pekmez vb. koyu şeyleri suyla inceltmek, sulandırmak

[-i]

• En, boy, hacim, süre gibi nicelikleri kendi cinslerinden seçilmiş bir birimle karşılaştırıp kaç birim geldiklerini belirtmek

  Dükkânda arşınla kumaş ölçmekle ömür çürütemeyeceğimi söyledim. - Necati Cumalı

[mecaz]

• Aşırı olmamasına dikkat etmek, kontrol etmek

  Behiç cesaretini ölçtüğü zaman kendisini oldukça kuvvetli buldu. - Peyami Safa

Ata Sözleri ve Deyimler

• ölçüp biçmek

[isim]

• Vücudun üst kısmına giyilen kollu veya yarım kollu, yakalı giysi

  Sarı zeminli, kırmızı çiçekli gömleğinin yalnız boğazına tesadüf eden düğmesi ilikli, ötekiler açıktı. - Sait Faik Abasıyanık

• Kadınların giydikleri ince kumaştan yapılmış kolsuz, yakasız iç çamaşırı, kombinezon

• Vücudun üst kısmına giyilen iç çamaşırı

  Don ve gömleği ile fırlamış erkekler kapıların önlerinde giyiniyorlardı. - Ahmet Hamdi Tanpınar

• Kitap kapağına geçirilen kap, kılıf

  İplik dikiş, karton kapak ve beş renkli kuşe gömlek içinde çıkacak olan ... kitaplığımızın en değerli eserleri arasında yer alacaktır. - Yusuf Ziya Ortaç

• Beyaz ışık sağlamak için lambanın üzerine geçirilen amyanttan kılıf

• Dosya kartonu

• Memeli hayvanlarda bağırsakları dıştan saran yağlı zar

[mecaz]

• Göbek, batın

  İki gömlek yukarı dedesi filancadır.

[mecaz]

• Basamak, kat, derece

  İki pehlivan yenişememiştir ama Aliço'nun bir gömlek üstün olduğu iyice belirlenmiştir. - Salâh Birsel

Ata Sözleri ve Deyimler

• gömleğinden (veya gömlekten) geçirmek
• gömlek değiştirmek
• gömlek eskitmek