[nesnesiz]

[halk ağzında]

• Kendine gelmek, aklı başına gelmek, ayılmak

  Bırak gece yarısı hoşbeşi Allah aşkına, aydım artık gidip yatayım. - Sait Faik Abasıyanık

[-i]

[mecaz]

• Gerçeği anlamak

[isim]

• Sütün veya yoğurdun yüzünde zar durumunda toplanan, açık sarı renkli, koyu yağlı katman, krema

• Sütü yayvan kaplar içinde ve hafif ateşte tutarak elde edilen koyu, yağlı öz

• Yağmur ve selden sonra toprağın üzerinde kalan özlü tabaka

[mecaz]

• Bir şeyin en iyi ve seçkin bölümü

Ata Sözleri ve Deyimler

• kaymağını almak (veya yemek)
• kaymağı seven mandayı yanında taşır
• kaymak bağlamak (veya tutmak)
• kaymak gibi

[nesnesiz]

• Düz, ıslak, donmuş veya kaygan bir yüzey üzerinde sürtünerek kolayca yer değiştirmek

  Sol tekerlekler küçük bir hendeğin içine kaydı. - Osman Cemal Kaygılı

• Kaygan bir yüzey üzerinde birdenbire dengesini yitirmek

• Durum değiştirmek

• Anlamı değişmek

  Bazen kelimeler başka anlamlara kayar.

• Kurtulmak

• Yağışların etkisiyle toprağın alt tabakasının gevşemesi sonucu üst tabaka oynamak

[mecaz]

• Görüş, düşünce veya tutumunu değiştirmek

[argo]

• Cinsel ilişkide bulunmak

[-i]

• Bir şeyin kaç tane olduğunu anlamak için bunları birer birer elden veya gözden geçirmek, sayısını bulmak

  Nara sormuşlar: -Tanelerin kaç tane? Yiyenler saysın bana ne- demiş. - Bedri Rahmi Eyuboğlu

• Sayıları arka arkaya söylemek

  Birden ona kadar saymak.

• Herhangi bir sıraya koymak, herhangi bir sırada yer aldığını kabul etmek

  Artık kışı geçti sayabiliriz.

• Herhangi bir şey, yerine koymak veya herhangi bir şey gözüyle bakmak, addetmek

  Her çiçekten bal eyledik / Arıya saydılar bizi - Pir Sultan Abdal

• Varsaymak, tutmak, farz etmek

  Elimi uzatsam benim olacak bir vazoya sırt çevirip başkasına kaptırınca onu benden çalınmış saymak neden? - Haldun Taner

• Arka arkaya söylemek, sıralamak

  Birinin iyiliklerini saymak.

• Ödemek, peşin vermek

  İki bin lira saydı, bana bir küpe aldı. - Memduh Şevket Esendal

[mecaz]

• Geçer tutmak

  Bunu saymam, sizi bir gün erkenden beklerim.

[mecaz]

• Değeri, üstünlüğü, yaşlılığı, yararlılığı dolayısıyla bir kimseye değer vermek, hürmet etmek

  Anam babamı nasıl saydı ise ben de kocamı öyle sayacaktım. - Memduh Şevket Esendal

[mecaz]

• Önemsemek

[mecaz]

• Gibi görmek, kabul etmek

  Arzularını yapmayı belli büyük bir külfet saydığınız bu küçük kalpler, saadetin kapısından girmeden felaketin ortasına yuvarlanıyorlar. - Aka Gündüz

[mecaz]

• Hesaba katmak, dikkate almak

  Bundan önce verdiğimi saymıyor musun?

Ata Sözleri ve Deyimler

• say beni, sayayım seni
• sayıp dökmek
• saymakla bitmemek (veya tükenmemek)

[nesnesiz]

[halk ağzında]

• Yiyecek baygınlık vermek, mideyi bulandırmak, midede ezinti yapmak

• Aldatmak, kandırmak, etki altında bırakmak

• Can sıkıntısı vermek, sıkmak, bunaltmak

[-e]

[-i]

• Bir şeyi açarak, düzelterek bir alanı örtecek biçimde sermek

  Kardeşleri çardağın içine, dışına yatakları yayıyorlardı. - Necati Cumalı

• Birçok kimseye duyurmak

  Kıran Bey, çetesinin şöhretini her tarafa yaydı. - Refik Halit Karay

• Çevreye dağılmasına sebep olmak

  Sıtmayı çevreye yayan sivrisineklerdir.

[-i]

• Sınırı genişletmek

  Tozu yaymak. Lekeyi yaymak.

[-i]

• Koyun, inek vb.ni otlatmak

[-i]

• Dağınık ve düzensiz bir biçimde saçmak, dağıtmak

• Işık kaynağı, ışığı kendinden dışarıya doğru çeşitli yönlere göndermek

  Mumun yaydığı ışık zayıftı.

[-den]

• Sözünden, kararından dönmek, vazgeçmek

  Yonca düşündü, önce annesiyle alışverişe gitmek istedi, sonra caydı. - Oktay Rifat

[-i]

• Bir olgunun sonuçlarından yararlanabilmek, bu sonuçlar üzerine düşünce üretebilmek için onu olmuş veya olacak saymak, farz etmek

  Öyle ya içgüdü, ilgili bilim adamlarına göre, insandan çok hayvan türlerinde varsaydığımız bir özellik. - Nermi Uygur

Ata Sözleri ve Deyimler

• varsay ki