[-i]

• Bir şeyi elle veya başka bir araçla tutarak bulunduğu yerden ayırmak, kaldırmak

  Sağ elinin çevik bir hareketiyle başındaki tülbendi çekip aldı. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Satın almak

[nesnesiz]

• Ele geçirmek, fethetmek

  Fakat aldıkları yerlerin ahalisini Türkleştiremediklerinden bu büyüklük onların zayıf düşmelerine sebep olmuş. - Ömer Seyfettin

[-i]

[-den]

• Bir şeyi veya kimseyi bulunduğu yerden ayırmak

  Çocuğu okuldan aldı.

• Birlikte götürmek

[nesnesiz]

• İçine sığmak

  Bu kavanoz iki kilo bal alır. Bu salon bin kişi alır.

[-e]

[nesnesiz]

• Kabul etmek

[nesnesiz]

• Kendine ulaştırılmak, iletilmek

  Mektup almak. Haber almak.

[nesnesiz]

• İçeri sızmak, içine çekmek

  Gemi su alıyor. Fotoğraf makinesi ışık almış, film yanmış.

[nesnesiz]

• Erkek, kadınla evlenmek

  O sırada aldığı kadının babasının birçok yardımını görmüştü. - Memduh Şevket Esendal

[-i]

[nesnesiz]

• Sürükleyip götürmek

  Öküzü sel aldı, harmanı yel aldı.

[nesnesiz]

• Kazanmak, elde etmek

[nesnesiz]

• Zararlı, tehlikeli bir şeye uğramak

  Soğuk almak. Ceza almak.

[-i]

[nesnesiz]

• Bürümek, sarmak, kaplamak

  Burayı kötü bir koku aldı, durulamaz hâle geldi.

[-den]

• Kısaltmak, eksiltmek

  Ceketin boyundan almak.

[nesnesiz]

• Yolmak, koparmak

  Kaş almak.

• Temizlemek

  Karyolanın altını süpürge ile al.

[-e]

[-i]

• İçeri girmesini sağlamak

  Sevdiği delikanlıyı gece evine almış. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Tat veya koku duymak

  Sigaradan hiç tat alamaz oldum. Burnu iyi koku alır.

[-e]

[-i]

• Örtmek, koymak

  Paltosunu sırtına aldı.

[-i]

[-de]

• Yol gitmek, mesafe katetmek

  O yolu bir saatte alırsınız.

[-i]

[-den]

• Çalmak

  Cebimden saatimi almışlar.

• Soldurmak

  Güneş perdelerin rengini aldı.

• Vücuttaki hasta bir organı ameliyatla çıkarmak

  Dalağını aldılar.

[nesnesiz]

• Motor çalışması için gerekli olan elektrik veya yakıttan yararlanır duruma gelmek

  Savcı yardımcısı gaza bastı, motor almadı. Bir daha bastı, yine almadı. - Haldun Taner

[nesnesiz]

• Göreve, işe başlatmak

  Yeni bir kapıcı aldı.

[-den]

• Görevden, işten çekmek

[nesnesiz]

• Başlamak

  Üsküdar'a gider iken aldı da bir yağmur - Halk türküsü

[nesnesiz]

• İçecek veya sigara içmek

  Tadına bakmak için bir yudum aldım.

[nesnesiz]

• Yutmak, kullanmak

  İlaç almak.

[nesnesiz]

[-den]

• Kazanç sağlamak

  Bir pantolondan beş yüz lira alıyorlar.

• Gidermek, yok etmek

  İçine biraz su koy, tuzunu alır.

• Yer değiştirmek

Ata Sözleri ve Deyimler

• al (veya alın) ...
• alaşağı etmek
• al aşağı vur yukarı
• al benden de o kadar
• al birini, vur ötekine (veya birine)
• aldı
• aldığı abdest ürküttüğü kurbağaya değmemek
• aldı sazı eline
• al gülüm ver gülüm
• alıp başını gitmek
• alıp götürmek
• alıp satmaz görünmek
• alıp sattığı olmamak
• alıp vereceği olmamak
• alıp verememek
• alıp vermek
• alıp yürümek
• al kaşağıyı gir ahıra, yarası olan gocunur (veya gocunsun)
• almadan vermek Allah'a mahsus
• almadığın hayvanın kuyruğunu tutma
• al malın iyisini, çekme kaygısını
• alma mazlumun ahını, çıkar aheste aheste
• al sana bir ... daha
• al takke ver külah

[nesnesiz]

• Olduğu yeri ve durumu korumak, sürdürmek

  Sıkı sıkı kucakladı ve öylece kaldı. - Tarık Buğra

• Zaman, uzaklık veya nicelik belirtilen miktarda bulunmak

  Arabada yalnız dört çocuk kalmıştı. - Osman Cemal Kaygılı

[-de]

• Konaklamak, konmak

  Hemen karargâha yerleşmezsem ne geri dönebilir ne de otelde kalabilirdim. - Falih Rıfkı Atay

[-le]

• Oturmak, yaşamak

  Tam beş sene benimle beraber kaldı. - Sait Faik Abasıyanık

• Eğleşmek

• Hayatını sürdürmek, yaşamak

  O aileden bir bu çocuk kaldı.

• Varlığını korumak, sürdürmek

  Eniştemizin iptidai kalmış huyları da vardı. - Abdülhak Şinasi Hisar

[-de]

• Oyalanmak, vakit geçirmek

  Kısa bir süre tezgâhın önünde kaldı. - Necati Cumalı

• Sınıf geçmemek

  Çocukların içinde kalanlar da var geçenler de.

[-de]

• İşlemez, yürümez duruma gelmek

  Araba yarı yolda kaldı.

[-e]

• İleriye atılmak, ertelenmek

  Mahkeme ayın on sekizine kaldı. - Sait Faik Abasıyanık

[-de]

• Bir şeyle kaplanmak, bir şeye bulanmak

  Oda duman içinde kaldı.

[-de]

• Bir işi belli bir noktada bırakmak, ara vermek

  Bugün iş maddesinde kaldık.

[-den]

• Miras olarak geçmek

  Çiftlik ana babasından kalmış.

[-den]

• Yapamamak

  Misafir geldi, gezmeden kaldık.

• Belli bir gelirle geçinmek zorunda bulunmak

  Refika, valide, iki kerime kaldık mı biz iki bin kuruş tekaüt maaşına. - Haldun Taner

[-le]

• Yetinmek

  Yalnız dayak atmakla kalmadı, onu işinden de çıkardı.

[-le]

• Sınırlanmak

  Amasya'da iken karşılaştığımız vaziyet yalnız Şeyh Recep Vakası ile kalmadı. - Atatürk

• Herhangi bir durumu sürdürmek

[yardımcı fiil]

• Olmak, herhangi bir durumda bulunmak

  Fatma'nın yemek çantası olmasaydı dün aç kalmıştık. - Falih Rıfkı Atay

[yardımcı fiil]

• Kök veya gövdeleri sonuna -a (-e), -ıp (-ip) zarf-fiil eki almış fiillere gelerek süreklilik bildiren birleşik fiiller oluşturur

  Bakakalmak.

  Şaşakalmak.

  Donakalmak. Şaşırıp kalmak. Donup kalmak.

Ata Sözleri ve Deyimler

• ... den kalır yeri yok
• ... ye kalsa (veya kalırsa)
• kaldı ki

[-e]

[-i]

• Bağımlılığına, tutukluluğuna veya baskı altındaki durumuna son vererek serbest kılmak, bırakmak, koyuvermek

  Derhâl kapının zincirini salıvererek kanadı arkasına kadar açtı. - Ercüment Ekrem Talu

• Yollamak, göndermek

  Bununla beraber peşine adam salmak gerekir. - Aka Gündüz

• Koymak, katmak

  Halk ruhunun benliğinizde yeniden uyanıp hararetini gönlünüze saldığını duyarsınız. - Refik Halit Karay

• Sürmek

  Bunun içindir ki dal budak saldı, yemiş vermeye başladı. - Ruşen Eşref Ünaydın

• Uğratmak

  Başını derde salmak.

• Vergi yüklemek

  Ona elli bin lira salmışlar.

• Üzerine yürütmek

  Tazıyı tavşana salmak.

[-e]

• Saldırmak

  Aç kurt, yılana da salar, taşa da, dedi. - Memduh Şevket Esendal

• Sarkıtmak

  Soğutmak için kuyuya su kabı saldı.

[denizcilik]

• Gemi demir üzerinde dört yana dönmek

[-i]

[mecaz]

• Bakmamak, ilgilenmemek, özen göstermemek

[-e]

• Suyun içine bütün vücuduyla ve hızla girmek

  O çirkin, kaba kunduralarla sıcak günde serin denize dalmışım gibi rahatladım. - Ayla Kutlu

[nesnesiz]

• Bir yerin içine girmek

  Hızla içeri dalıp mumun başında duran adama doğru iki adım attı. - Elif Şafak

[nesnesiz]

[mecaz]

• Kendini bilmez duruma gelmek, kendinden geçmek

  Çocuk ateşi çıkınca daldı.

[nesnesiz]

• Uyumak

  O serinlik içinde Tevfik dalmış. Uyandığı vakit güneş çoktan doğmuştu. - Memduh Şevket Esendal

[mecaz]

• Başka bir şeyle uğraşamayacak veya başka bir şeyi düşünemeyecek biçimde kendini bir şeye kaptırmak

[spor]

• Güreşte rakibinin belden aşağı bir yerini aniden tutmak

Ata Sözleri ve Deyimler

• dala çıka
• dalıp çıkmak
• dalıp gitmek

[nesnesiz]

[halk ağzında]

• Yaşlanmak, kartlaşmak

[-e]

[-i]

• Başkasının malını gizlice almak, hırsızlık etmek, aşırmak

  İngiliz cephesinden at kaçırıp bize satan bedeviler dönüşlerinde bizim atlarımızı çalıp İngilizlere satarlardı. - Falih Rıfkı Atay

• Vurarak veya sürterek ses çıkartmak

  Bir yandan mızıka istiklal havasını çalıyordu. - Ruşen Eşref Ünaydın

• Bir müziği dinlemeyi sağlayan aleti çalıştırmak

  Fevkalade zekidir, iyi dans eder, piyano çalar, tenis oynar, ata biner, avcıdır, kayakçıdır. - Refik Halit Karay

[nesnesiz]

• Ses çıkarmak, ses vermek

  Hafif hafif ıslıklar çalan sesi eski keskinliğini kaybetmiştir. - Reşat Nuri Güntekin

• Atmak, çarpmak, vurmak

• Üzerine sürmek

  Ekmeğin üzerine yağ çaldı.

[-i]

• Bozmak, zarar vermek

[-i]

• Kumaşın bir parçasını kesmek

• Madeni oymak, kalemle işlemek

[-e]

• Benzemek, andırmak

  Geniş alınlı, kırmızıya çalar, kahverengi saçlı, altın dişli tuhaf bir delikanlı gülümsedi. - Sait Faik Abasıyanık

[mecaz]

• Zamanı boşa harcatmak, ziyan edilmesine yol açmak

[-i]

[halk ağzında]

• Süpürmek, temizlemek

  Tozu çalmak.

Ata Sözleri ve Deyimler

• çalıp çırpmak
• çalmadan oynamak
• çalma elin kapısını, çalarlar kapını

[-den]

• Artmak, geriye kalmak, fazla bulunmak

  Artakalan para ile çocuk pek güç geçiniyordu. - Halit Fahri Ozansoy

[nesnesiz]

• Bir şey veya durum karşısında şaşırmak

  Baktılar ve ani bir komutla dondurulmuşçasına öylece kalakaldılar. - Elif Şafak

• Güç durumda kalmak

  Arka tekerler alıp başını geçti gitti. Kırk yolcu yolun ortasında kalakaldık. - Bedri Rahmi Eyuboğlu

[nesnesiz]

• Dar duruma gelmek, küçülmek

  İleride yolun daraldığını göre göre gaza yüklendi. - Elif Şafak

• Azalmak

  Yıllar geçer, bir gün bakarsınız vakitler daralmış. - Reşat Nuri Güntekin

• Zayıflamak

  Hafızası o kadar daralmış, bir sene evvelini hatırlamıyor gibi. - Sait Faik Abasıyanık

[mecaz]

• Güçleşmek, zorlaşmak

  Geçimi daraldı.

[mecaz]

• Sıkışmak

  Daralan soluğu ile çıkamayacağı merdivenleri oğlunun da çıkmasını yasaklıyordu. - Necati Cumalı

[mecaz]

• Başı dara gelmek, bunalmak

[nesnesiz]

• Kısa duruma gelmek

• Süresi azalmak

[nesnesiz]

• Az denecek bir miktara inmek

  Bakımsızlıklarla göçüp gitmiş bir cihan / Mevsimler soğumuş, sular azalmış - Fazıl Hüsnü Dağlarca

• Eskisinden az bir duruma gelmek

• Etkisini yitirmek, hafiflemek

  Sancısı azaldı.

[nesnesiz]

• Alçak duruma gelmek, yüksekten aşağı doğru inmek

  Rüzgâr gece beyaza boyanmış konduların üstüne doğru alçaldı. - Lâtife Tekin

[mecaz]

• İnsanın değeri azalmak

  Hemşiremden esirgediğiniz şeyi ben kabul edecek kadar alçalmadım. - Aka Gündüz

[nesnesiz]

[halk ağzında]

• Bollaşmak

[nesnesiz]

• Soluk alması güçleşmek

  Hoca bu son sözleri söylerken havasızlıktan bunalıyor gibi başını tavana kaldırıyor. - Reşat Nuri Güntekin

[mecaz]

• Çok sıkılmak, çok tedirgin olmak

  Geçenlerde yeni çıkan uzunca bir şiirini okuyuncaya kadar bunaldım. - Necati Cumalı

[nesnesiz]

• Biçimini, rengini doğaya uydurarak saklanmak