[-den]

• Sıvı maddeler veya çok ince taneli katı maddeler bir yerden başka bir yere doğru gitmek

  Eskiden Sakarya, bu köprünün altından akarmış. - Sait Faik Abasıyanık

• Sıvı maddeler aşağıya yönelmek

• Sıvı bir madde bir yerden çıkmak

[nesnesiz]

• Bir kap veya bir yer, içindeki veya üstündeki sıvıyı sızdırmak

  Dam akıyor.

[-e]

• Art arda ve toplu olarak gitmek

  Öfkeli insanlar, el ele, omuz omuza Taksim'e doğru akıyorlardı. - Yusuf Ziya Ortaç

[nesnesiz]

• Kumaş yıpranıp iplikleri erimeye başlamak

  Çarşafın kumaşı da yer yer akmış, buruşmuştu. - Refik Halit Karay

[nesnesiz]

• Boya birbirine karışmak

[-le]

• Sürüp gitmek

  Nedim divanında bir kaside vardır, müjgân üstüne, hicran üstüne, umman üstüne kafiyeleri ve redifleriyle akar. - Yahya Kemal Beyatlı

[nesnesiz]

[mecaz]

• Zaman çabuk geçmek

[nesnesiz]

[mecaz]

• Karışmak, katılmak

[nesnesiz]

[argo]

• Çabucak savuşmak, ortadan kaybolmak

Ata Sözleri ve Deyimler

• akacak kan damarda durmaz
• akan sular durmak
• akara kokara bakma, çuvala girene bak
• akarı kokarı olmamak
• akarına bırakmak
• akıp gitmek
• akmasa da damlar

[-i]

• İtmek, vurmak

[nesnesiz]

• Kakma yapmak

• Vurarak dar bir yere sokmak

  Kimi duvarlarına renkli taşlar kaktı. Kimi bahçesine ağaç dikti. - Lâtife Tekin

[-i]

• Bir şeyi başka bir yere uygun bir biçimde tutturmak, iliştirmek, geçirmek

  Gözlüğünü takıp masaya eğildi. - Refik Halit Karay

[-e]

[nesnesiz]

• Düğün vb. törenlerde takı armağan etmek

  Geline pırlanta yüzük takmışlar.

[-e]

[-i]

• Ad, lakap koymak

  Ona bu adı kim takmıştır, ne zaman takmıştır, bilemiyor. - Haldun Taner

[nesnesiz]

• Kuşanmak

  Kılıç takmak.

• Kendisiyle birlikte götürmek, yanına almak veya arkasından izletmek

  Arabaya hafiye kıyafetinde polis memurları da takıyorlar. - Yusuf Ziya Ortaç

[-e]

[mecaz]

• Biriyle olumsuz olarak uğraşmak

  Matematik öğretmeni ona taktığı için dersten kaldı.

[argo]

• Borç bırakmak

  Bu eve asilzadelerin biri girip öteki giderdi. Giden kirayı takar, gelen ortalığı kasıp kavururdu. - Peyami Safa

[argo]

• Önemsemek, önem vermek, tınmak

  Dün koskoca bir mebus kızıyken, bir zamanların Şalvarlı Nuriyesi'ni takar mıyım? - Adalet Ağaoğlu

[-den]

[argo]

[-de]

• Sınavını başaramamak

  Bütün derslerden takarak sınıfta kaldı.

Ata Sözleri ve Deyimler

• takıp takıştırmak

[-e]

• Bakışı bir şey üzerine çevirmek

  Zamanla nasıl değişiyor insan / Hangi resmime baksam ben değilim - Cahit Sıtkı Tarancı

• Aramak

• Bir şeyin yüzü bir yöne doğru olmak

  Limana bakan penceresinden deniz görünürdü. - Orhan Veli Kanık

• Bir şeyin gelişmesi veya iyi bir durumda kalması için emek vermek

• Beslemek, geçindirmek

  Üç çocuklu bir aileye bakıyor.

• Bir iş birinden beklenmek

  Evin bütün işleri bana bakıyor.

• Hastayı muayene etmek

• Tedavi etmek için ilgilenmek

• Yoklamak, incelemek, denemek

  Git bak bakalım, evdeler mi? Şu hesaba sen de bak. Yemeğin tadına bakar mısınız?

• Bir işi yapmak, bir işi yapmakla görevli olmak

  Pasaport işine polis bakar.

[nesnesiz]

• İlgilenmek

  Baktılar, ettiler, ilaç, tedavi, faydası olmadı. - Erhan Bener

• Uğraşmak, meşgul olmak

  Çocuğum, sen derslerine bak.

• Yapılabilmesi bir şeye bağlı bulunmak

  Bu iş beş bin liraya bakar.

• Gözetmek, korumak

• Renklerde benzemek, andırmak

  Bu kumaşın rengi yeşile bakıyor.

[nesnesiz]

• Anlamak, farkına varmak

  Bazı akşamlar bakarım Halil savuşur, nereye gittiğini de kimseye söylemez. - Memduh Şevket Esendal

• Başka bir şeyle ilgilenmeyip elindeki veya önündeki işle uğraşır olmak

  Yemeğini yemene bak! Vaktini boş geçirmemeye bak!

Ata Sözleri ve Deyimler

• bak!
• bakalım (veya bakayım)
• bakan göze bağ olmaz
• bakan yemez, kapan yer
• bakar mısınız?
• bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur
• bakarsın
• bak bak!
• bak hele!
• bakılsa
• bakmakla usta olunsa köpekler kasap olurdu
• bakma sen
• baksana! (veya baksanıza!)
• baktıkça alır
• baktın kar havası, eve gel kör olası

[nesnesiz]

• Kına, yakı vb.ni koymak, sürmek

[-i]

• Yanmasını sağlamak veya yanmasına yol açmak, tutuşturmak

  Kendi sigarası için yaktığı kibriti bana uzattı. - Falih Rıfkı Atay

• Ateşle yok etmek

  Çöpleri yakmak.

• Işık vermesini sağlamak

  Mavi ışıklı ispirto lambalarını yakarlar. - Sait Faik Abasıyanık

• Isı etkisiyle zarar vermek

  Eteği ütülerken yaktı.

• Keskin, sert ve ısırıcı bir duyum vermek

  Biber ağzı yakar.

• Yanıyormuş gibi bir etki yapmak

  Hekime daima şarabın midelerini yaktığından bahsederler. - Falih Rıfkı Atay

• Kurutmak, zarar vermek

  Fırtına ekinleri yakmıştı. - Sait Faik Abasıyanık

[nesnesiz]

• Çok sıcak olmak

  Bugün güneş yakıyor.

• Karartmak

  Güneşte vücudunu yaktı.

• Çok üşütmek

  Soğuk rüzgâr insanın yüzünü yakıyor.

[tıp]

• Tedavi etmek amacıyla doku, damar vb. dağlamak

[mecaz]

• Silahla vurmak

[mecaz]

• Yıkıma, zarara yol açmak, büyük bir zarara uğratmak, mahvetmek

  Gözü mavi, boyu kısa, kendi muhacir olmasın. Ne olursa olsun makbulüm. Aman bu üçüne dikkat et. Beni yakma. - Ömer Seyfettin

[mecaz]

• Güçlü sevgi uyandırmak

[mecaz]

• Zamanında kullanılmadığından hükmünü yitirmek

  Biletini ve tatilini yaktı.

Ata Sözleri ve Deyimler

• yakıp yıkmak

[nesnesiz]

• Türkü, ağıt vb. düzenlemek, bestelemek

[isim]

• Taşa vurulup kıvılcım çıkarılan çelik parçası

  Nasıl oldu bilmem, eğilip yakarken çakaralmaz çakmak kıvılcım çıkardı. - Burhan Felek

• Çelik, taş, cam, plastik vb. maddeden yapılmış gaz veya benzinle dolu tutuşturma aleti

[eskimiş]

• Tabanca veya tüfeklerde bulunan tetik düzeni

Ata Sözleri ve Deyimler

• çakmak çakmak

[isim]

[tıp]

• Kuruduğunda kalın kabuk bağlayan kabarcıklarla beliren ve genellikle yüzde çıkan bir deri hastalığı

[-e]

[-i]

• Vurarak sokup yerleştirmek

  Çiviyi tahtaya çakmak.

• Çivi ile tutturmak

  İsa'nın ruhu eğer bugün içinden çıkmış olduğu yere inerek bu sahneyi görseydi, kim bilir patriklerini hangi oduna çakardı. - Falih Rıfkı Atay

• Kazık çakıp hayvan bağlamak

  Atı çayıra çakmak.

• Bir şeyi başka bir şeye sürtmek, vurmak veya çarpmak

[nesnesiz]

• Parıldamak, ışık vermek

[mecaz]

• Saplamak

  Bir tanesi altısına yeterken, ben altı kurşunu bir tanesine çakıverdim. - Aka Gündüz

[teklifsiz konuşmada]

• Sezinlemek, anlamak, farkına varmak

  Vallahi çaktı mı çakmadı mı anlayamadım. Parasını aldı, tüydü. - Sait Faik Abasıyanık

[nesnesiz]

[argo]

• İçki içmek

[-den]

[argo]

• Anlamak, bilmek

  Ay, bu kadın İngilizceden de çakıyor mu? - Nezihe Araz

[-i]

[argo]

• Vurmak

[-den]

[argo]

• Sınavda başarısız olmak

[argo]

• Kabul etmeyeceği bir şeyi kurnazlıkla kabul etmesini sağlamak

  Kalp parayı birisine çakmak.

[-i]

• Elde bulunan bir şeyi tutmaz olmak

[nesnesiz]

• Koymak

  Mermer masaya bir yirmi beşlik bıraktı. - Tarık Buğra

• Bir işi başka bir zamana ertelemek

  Gezmeyi haftaya bıraktık.

• Unutmak

  Acaba eldivenlerimi nerede bıraktım?

• Bulunduğu yeri veya durumu değiştirmemek

• Saklamak, artırmak

  Paranın bir kısmını bırakırsan rahat edersin.

• Bir işin sorumluluğunu, yükümlülüğünü başkasına vermek, görevlendirmek

  Cemal Paşa'da anlamadığı işi ehline bırakmak meziyeti vardı. - Falih Rıfkı Atay

[nesnesiz]

• Engel olmamak

  Bırak, burasını benim defterimden okuyayım. - Ömer Seyfettin

• Sarkıtmak

  Saçlarını omzuna bırakmış.

[nesnesiz]

• Ölen, ayrılan birinden iş, kişi, nesne vb. şeyler kalmak

  Hayata gözlerini kaparken ardında yedi yaşında bir oğul, on iki yaşında bir kız bırakıyordu. - Cahit Uçuk

• Bir alışkanlıktan veya bir işten vazgeçmek

  Gerçekten sigarayı bıraktı, bıraktı ama huzuru da sükûnu da kalmadı. - Halide Edip Adıvar

[nesnesiz]

• Uğraşmaz olmak, artık uğraşmamak

  Bu yazarın bir de Fransızca kitabını almıştım ama sıkılmış bırakıvermiştim. - Refik Halit Karay

[nesnesiz]

• Bıyık veya sakal uzatmak

[nesnesiz]

• Özgürlük vermek, hürriyetine kavuşmasını sağlamak

  Bıraksam acaba beyaz bir çift güvercin gibi uçarlar mı? - Refik Halit Karay

• Boşamak

  Bıraktıkları zevcelerini yine canları isterse tekrar alabilirler. - Ömer Seyfettin

• Kötü bir durumda terk etmek

• Ayrılmak, terk etmek

  Mahalle arasındaki küçük dükkânını bırakarak karısını, şehrin başka bir tarafında bir eve yerleştirdi. - Peyami Safa

• Sınıf geçirmemek, döndürmek

  Öğretmen üç tembel çocuğu bıraktı.

[-e]

• Bir pazarlıkta, belli bir fiyata vermeyi kabul etmek

  Başkalarına on ikiye veriyoruz ama sana onar kuruştan bırakayım. - Memduh Şevket Esendal

[-e]

[-i]

• Bakılmak, korunmak için vermek

  Eşyamı size bırakacağım.

[nesnesiz]

• Yanına almamak, yanında götürmemek

  Telgrafhanede bir zabit bırakarak işinin başına gitmesini rica ettim. - Atatürk

[-e]

[-i]

• Sahiplik hakkını başkasına vermek

  Bizim komşu bütün malını Kızılay'a bırakmış.

[nesnesiz]

• Yapışık olan bir şey yapışıklıktan kurtulmak

[nesnesiz]

• Bulunduğu veya dokunduğu yerde bir şey oluşturmak, meydana getirmek

  İz bırakmak. Leke bırakmak.

Ata Sözleri ve Deyimler

• bırak Allah'ını seversen
• bırak ki
• bıraktığı (veya bağladığı) yerde (veya çayırda) otlamak